Patent Nedir?

Patent, bir buluş sahibinin buluşunu sahiplenme ve kullanma hakkıdır. Bu hakkı kullanabileceğini gösteren belgeye ise, patent belgesi denir. Buluşu yapılan neredeyse her şey patent koruması kapsamına dahildir. Buluşu yapılan bir aygıtın bütün hakları patent sahibine ait olur ve ondan izinsiz kullanılamaz. Eğer böyle bir durum varsa, patent sahibi ilgili kurum veya tüzel kişiye dava açarak hakkını alabilir. Her ülkenin kanunlarında belirtilmiş olan patent yasaları ile yaratıcı fikirler ve bunların geliştirilmesini teşvik etmek için gereken koruma sağlanır. Bir ülkede verilmiş olan patent sayısının yüksekliği, o ülkenin gelişmişliğinin net bir göstergesidir.

Dünya'da en çok patent sahibi bilimadamı olan Nikola Tesla'nın enkandesan lamba patent örneği için tıklayınız.

Patent hakkı, çoğunlukla buluş sonucu olan mamullerle sınırlı tutulur. Patent, sınai mülkiyet haklarından biridir. Seri halinde imal edilecek olan malın belli standartlara uygun olarak yalnız ilk imalatçı tarafından üretilmesi hakkını temsil ettiği gibi, buluşun çalınmasından ve taklitlerinden korunmasını da sağlar. Patent hakkı, genellikle her ülkenin kendi sınırları içinde geçerlidir. Patent sahibi, imal edeceği mamulün başka ülkeler için de patent hakkını isterse, ayrı ayrı o ülkelere müracaat etmesi gerekir. Bazı ülkeler, başka ülkede alınan patent hakkının belli şartlar dahilinde kendilerinde de geçerli olmasına izin verirler. Beynelmilel patent hakkı mevcut değildir.
 

 

Patent, bir çeşit şahsi mülktür. Satılabilir, ipotek edilebilir ve miras olarak kalabilir. Patent sahibi, ürettiği malının başkaları tarafından imalini, kullanımını ve satılmasını engelleme hakkına sahiptir. Dilediği kimselere buluşunun imal, kullanım veya satış haklarından herhangi birini bir lisans aracılığı ile devredebilir. Buna karşılık imtiyaz hakkı veya başka çeşit karşılık alır. Patentli bir mamülden yetkisiz olarak faydalanmaya kalkışanlar mahkeme kararıyla tazminat ödemek zorunda kalırlar. Buluşların kalitesine göre patent süreleri farklı olmakla birlikte çoğu ülkede 16-20 yıl arasında değişir. Sosyalist ülkelerde patent uygulaması yoktur. Ancak buluş sahibine bazı tavizler sağlayan bir sertifika verilmektedir.

incelemeli patent, patent alınmak istenen buluşun Dünya’da yeni olup olmadığı, tekniğin bilinen basamağını aşıp aşmadığı hususlarında araştırmaya tabi tutulması ve  incelemesinin olumlu olması halinde verilir.
Hukuken ve mantıken tercih edilen bir patent çeşidi olup koruma süresi her yıl yenilenmek kaydıyla 20 yıldır.
İncelemeli patent, tescil süreci bakımından uzun ve maliyetli olup ülkemizdeki patentlerin pek azı incelemeli patenttir.
 

                              
İncelemesiz patent, yenilik ve teknolojik basamağı aşma kriterleri bakımından incelemeye tabi tutulmayan veya inceleme aşamasında olumsuz rapor alan buluşlara sahibinin “yenilik beyanı” üzerine verilen patenttir.
koruma süresi her yıl yenilenmek kaydıyla 7 yıldır.
 

Faydalı model, daha ziyade gelişmekte olan ülkelerde küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından yapılan “küçük buluşlara” verilen bir belgedir. Faydalı modelle konu buluşun Dünya’da yenilik özelliği taşıması istense de tekniğin bilinen durumunu aşması aranmaz. Faydalı modelde inceleme yapılmaz, başvuru sahibinin “yenilik beyanı” üzerine verilir. Koruma süresi her yıl yenilenmek kaydıyla 10 yıldır.
 

►Buluşun o ana kadar hiç kimse tarafından icat edilmemiş olması,
►Buluşun sanayide uygulanabilir olması,
►Buluşun araştırma basamaklarından geçmiş olması
►İcadın bilimsel bir izahı olması gerekir.

Patent başvurusunun ilk aşaması, buluş sahibinin Türk Patent Enstitüsü’ne başvurarak patent araştırması yapmasıdır. Eğer buluş, mevcut patenti bulunanlara yeni bir şeyler katıyor veya onlardan ciddi farklarla ayrılıyorsa, başvuru kabul edilir.(
Patent başvurusu için gerekli olanlar: Başvuru dilekçesi, patentle korunması istenilen buluşun unsurlarını kapsayan istemler, buluş konusunu anlatan açıklama, isteme ait resimler, özet ve tarifname olarak sıralanabilir.
Mevcut patentleri aratmak ve detaylarını görmek için, Google Patent Search servisinden yararlanabilir, Türk Patent Enstitüsü’nün resmi web sitesinden detaylı bilgi alabilirsiniz: http://www.tpe.gov.tr