Dalga Enerjisi

Dalga enerjisi, okyanus yüzeyindeki dalgalar aracılığı ile, enerjinin aktarılması ve bu enerji ile iş yapılması için kullanılmasıdır. Örnek vermek gerekirse elektrik üretimi, suyun tuzdan ayrılması veya suyun pompalanması olabilir.
 

Dalga enerjisi gelgit enerjisinin günlük akışından ve okyanusların sabit girdap akımlarından ayrı tutulmalıdır. 1890 yılından bu yana dalga enerjisi kullanılarak elektrik üretimi girişimleri olsa da geniş çaplı ticari üretime geçilmemiştir. 2008 yılında ilk deneysel dalga çiftliği Portekiz'de Aguçadoura Dalga Park'ında açılmıştır.
 

Okyanus dalgalarından elektrik üreten, ilk bilinen patent 1799 yılına dayanmaktadır. 1910 yılında Fransa, Bordeaux yakınlarında, Royan kasabasında Bochaux-Praceique evinin aydınlatmasını sağlamak için dalga enerjisini kullanmıştır. 1855 yılından 1973 yılına kadar sadece Birleşik Krallıkta 340 patent bulunmaktadır.

Dalga enerjisinin moderniteyi yakalaması 1940 yılında Yoshio Masuda'nın deneyleri aracılığı ile olmuştur. Çeşitli konseptleri, denizde yüzlerce seyir feneri ile denemiştir. Bu deneyler sonucunda 1950 yılında Masuda, boğumlu sallar aracılığı ile açısal hareketi önermiştir.
 

1973 yılındaki petrol krizi sonucunda dalga enerjisine yeniden ilgi gösterilmeye başlanmıştır. Bir çok üniversite araştırmacısı okyanus dalgalarının elektrik üretimindeki potansiyellerini incelemeye başlamıştır. Bunlar arasında Edinburg Üniversitesinden Profesör Stephen Salter 1974 yılında Salter Ördeği olarak anılan ve resmi olarak Edinburg Ördeği denilen prototipi üretmiştir. Küçük çaplı kontrollü testler aracılığı ile Edinburg Ördeği dalga hareketinin %90'ını yakalayarak %81 verim ile elektrik üretmektedir.
 

980 yılında, petrol fiyatlarının düşmesi ile, dalga enerjisi ödenekleri büyük oranda düşmüştür. Bununla beraber, birkaç tane prototip denizde test edilmiştir. Yakın zamana gelindiğinde ise küresel ısınma ve iklim değişiklikleri problemleri ile birlikte, dünya çapında, dalga enerjisinin de içinde olduğu dalga enerjisine ilgi tekrar artmaya başlamıştır.
 

Aguçadoura Dalga Çiftliği dünyanın ilk dalga çiftliğidir. Portekizde Oporto'nun kuzeyinde Povoa de Varzim'e yakın 5 km açığa kurulmuştur. Pelamis türü üç adet enerji çevirici aracılığı ile okyanus yüzeyi dalgalarının çevrimi sağlanmaktadır. Toplamda 2.25 MW'lık kurulu güce sahiptir. İlk olarak Haziran 2008 yılında elektrik üretimi yapan santral Portekiz Ekonomi Bakanı tarafından resmen 23 Eylül 2008'de açılmıştır. Dalga tarlası açıldıktan iki ay sonra uluslararası kriz dolayısıyla 2008 Kasım ayında iki aylığına kapatılmıştır. Kapatılma süreci sonrasında çıkan teknik problemler bir süre ödenek yetersizliğinden dolayı çalışamamıştır. İkinci aşaması olarak kurulu gücün 21MW'a çıkarılması için 25 Pelamis makinesi de askıya alınmıştır.

20 Şubat 2007 yılında İskoçya'da yapılan açıklama ile birlikte 4 milyon pound'dan fazla tutan 3MW'lık dalga çiftliği planlanmıştır. İlk 66 makine Mayıs 2010 yılında devreye alınmıştır.
 

İngiltere Cornwall bölgesinin kuzeyinde dalga kabloları teknolojisi geliştirilmiştir. Dalga kabloları, çok büyük kablo uzantıları gibi davranmaktadır ve jeneratör dizilerinin elektrik şebekesine bağlanmasına izin vermektedir. İlk olarak dalga kabloları 20 MW'lık bir kapasite ile bağlanmıştır. 40MW'a kadar potansiyele sahiptir. Dört tane jeneratör üreticisi dalga kabloları makinelerine olan ilgilerini açıklamışlardır.
 

Bilim adamlarının araştırmaları sonucunda dalga kablolarından elde edilen enerji 7500 evin elektrik ihtiyacını karşılayabilecek durumdadır. Cornwall bölgesindeki bu güç jeneratörleri ile önümüzdeki 25 sene için 300,000 ton karbondioksit salınımının önüne geçilecektir.
 

Batı Avusturalya'da bulunan CETO dalga çiftliği, dalga çiftliklerinin finansal yaşanabilirliğini kanıtlamak için, çevresel bir yaklaşım olarak ve gelecekteki araştırmalar için dalga çiftliklerinin duruşunu sergilemektedir.
 

Dalga enerjisi önemli bir gelecek vaat etmekte olup, yeni teknolojik gelişmelerin ışığında, geleceği parlak bir yenilenebilir enerji kaynağı olarak görülmektedir. Bu gelişmeler ile birlikte temiz enerjili günlere biraz daha yaklaşmaktayız.

Mümin ÇENTEZ