5 Soruda Şalt Sahası

Şalt sahası elektrik üretim, iletim ve dağıtımının yapıldığı tesislerdir. Şalt sahasının elemanları, güvenlik kıstasları nelerdir? Elektromanyetik kirlilik nedir ve insan üzerinde etkisi nedir? Şalt sahalarına dair pek çok bilgiyi 5 soruda bu yazımızda sizler için inceledik.

A- A+

12.01.2014 tarihli yazı 139491 kez okunmuştur.

Şalt Sahası Trafo Merkezi Elektromanyetik Topraklama Parafudr Yüksek Gerilim Şalter Röle

Şalt Sahası Nedir?

Şalt sahası; güç trafoları, baraları ve diğer bütünleşik elemanları ile elektrik üretim, iletim ve dağıtımın yapıldığı tesislerdir. Şalt sahalarında trafolar aracılığıyla elektrik alçaltılıp veya yükseltilerek istenilen iletim seviyesine getirilir aynı zamanda bunun dışında da önemli fonksiyonları gerçekleştirilir. Kısaca elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan birimlerdir.

►Şekil 1: Şalt sahası bir program dahilinde işletilir. Sahipleri büyük endüstriyel kuruluşlar veya ticari müşteriler olabilir. Güvenliğin daima en üst seviyede tutulması için sürekli olarak SCADA merkezlerinden gözlem ve denetimdedir.

Şalt Sahası Elemanları Nelerdir?

Şalt sahalarında bulunan başlıca donanımlar; güç trafosu, bara düzeneği, ölçü aletleri, kontrol ekipmanları, anahtarlama elemanlarıdır. Büyük şalt sahalarında olası kısa devre veya meydana gelen aşırı akımlara müdahale edilmesi için devre kesiciler kullanılır. Küçük şalt sahalarında ise recloser devre kesiciler veya koruma amacıyla dağıtım ağlarında sigortalar kullanılır. Şalt sahalarında genellikle jeneratör bulundurulmaz. Hemen yakınlarında başka trafo merkezleri bulundurur. Şalt sahaların diğer tehçizatlara örnek olarak kapasitöler, voltaj regülatörleri de verilebilir.

►Şekil 2: Açık Tip Şalterler ana devre kesici olarak alçak gerilim güç dağıtım sistemlerinde kullanılır. Yüksek dinamik ve termal stabilite gösteren açık tip şalterler devreyi aşırı yük ve kısa devre akımlarından koruma ve ayırma görevini yerine getirirler. Motor mekanizmasına sahip olduklarından devreyi her an etkisiz hale getirmeye hazırdır. Açık Tip Şalterler; konut, ticari binalar ve endüstride kullanıma uygundur.

► İlginizi Çekebilir : Yüksek Gerilimin Emniyet Kemeri: Kesiciler ve Bakımı

Şalt sahaları yeraltına, çitle çevrili muhafazalı açık havada ya da özel amaçlı tasarlanmış binalarında bulunabilir. Yüksek katlı binalarda yapılış amacı itibariyle bir şalt sahası olabilir. Kapalı şalt sahaları genellikle kentsel alanlarda trafolardan gelen gürültüyü azaltmak, şalt elemanlarını korumak ve kötü iklim koşulları nedeniyle kullanılabilir.

1. Birinci İletim Hattı, 2. Topraklama Hattı, 3. Havai Hat, 4. Gerilimin Trafolar İçin Ölçümü, 5. İzolatörler, 6. Kesiciler, 7. Akım Transformatörü, 8. Yıldırım Parafudru, 9. Ana Trafo, 10. Kontrol Binası, 11. Güvenlik Çitleri, 12. İkincil İletim Hattı

Şalt Sahasında Güvenilirlik ve Enerji Kalitesi Kriterleri Nelerdir?

Şalt sahasının işletme programı ve işletmeci görüşü çerçevesinde enerjinin kalitesi, güvenirliği ve çalışanın can güvenliği koruması daima sağlanmak zorundadır. Özellikle yaş olarak belli bir sınırı aşmış olan şalt sahalarında bu durum daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle tesisteki elemanlara ek destek sağlanması veya daha yeni ve modern olan elemanlarla değiştirilmesi gerekmektedir. Örneğin sistemin belki de en önemli yapı taşı olan rölelerin elektronik rölelerle değişmesi, SF6 kesicilerin yerine modern olarak vakumlu kesiciler getirilmelidir. Böylece şalt sahasının ömrü uzatılmış, olası gerçekleşen enerji kesintileri minimize edilmiş olur.

►Şekil 3: Termik manyetik şalter olarak da bilinen Kompakt Şalterler günümüzde elektrik dağıtım şebekelerinde gerekli olan yüksek verimlilik, maksimum esneklik ve performansı sağlayan şalt grubu elemanlarındandır. Termik koruma aşırı yüklere karşı cihazı koruma amaçlıdır, üzerinden aşırı akım geçen bimetal plakaların ısınarak eğilip devreyi açar. Termik koruma devreye girene kadar kısa devre anında geçen anlık yüksek akım da tahribata yol açmaması için manyetik korumada eklenerek kompakt şalterler üretilmiştir. Kompakt Şalterler; konut, ticari ve endüstriyel uygulamalarda kullanıma uygundur. OEM ve pano üreticilerine hitap eden geniş bir ürün yelpazesine sahiptir.

► İlginizi Çekebilir : Yeraltı Trafo Merkezleri

Şalt Sahaları Neden Metalik Çitlerle Kaplıdır?

Çoğu zaman görmüş olduğumuz şalt sahaları metalik çitlerle kaplıdır. Bunun nedeni topraklanmış metalik çitlerle içeride herhangi olası nedenle oluşabilecek bir arızada insanları ve çevreyi yüksek gerilimden korumaktır.

►Şekil 4: Şalt sahası çevresinde yüksek gerilim nedeniyle yüksek güvenlik önlemleri alınır.

Şalt Sahalarında Elektromanyetik Kirlilik Nedir?

►Şekil 5: Kentsel dönüşüm çerçevesinde yenilenen evler mutlaka elektromanyetik kirlilik ölçümleri yapılmış projenlendirmeye tabi tutulmalıdır.

Enerjinin çok büyük ihtiyaç olduğu şu zaman diliminde her yerde şalt tesislerine yani yüksek gerilime rastlıyoruz. Son 35 yılda 50 Hz frekanslı manyetik alanların insan vücuduna olan etkisi daha da önemli hale gelmiş, tartışma konusu olmuş ve çeşitli araştırmalar yürütülmüştür. Elektrik ve manyetik alana maruz kalan insan vücudunda akımların indüklendiği bilinmektedir. Yapılan çalışmalar neticesinde zayıf bir ihtimalle kanser riski öne sürülmüştür veya başka sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir. Şalt tesislerinin birçok bölgesinden elektromanyetik alan ölçümleri araştırma konusu olmuştur. Yeni trafo merkezleri yakınlarına yeni bir bina veya tesis yapılacaksa bu etki ölçülerek önceden gerekli işlemler yapılır ve sakıncalı görülebilir. Son zamanlarda artan bu çalışmalar neticesinde enerji hatları çevresinde bulunan halk ve çocuklar için leukemia (kan kanseri) olma riski görülmüştür.

►Şekil 6: Termik Röleler aşırı akım, faz hataları ve fazlar arasındaki dengesizliğe karşı hızlı ve güvenilir bir koruma yapan şalt elemanlarındandır. Motor sargılarının uzun süre aşırı akım gibi durumlarda aşırı sıcağa maruz kalması izolasyonların bozulması ile sonuçlanır. Bu da motorun ömrünü kısaltarak arızalanmasına neden olur. Teknolojiyle birlikte sürekli gelişlen elektronik termik röleler, otomatik başlatma özelliğine sahip olup, trip pozisyonundan 1 dakika sonra tekrar devreye girer. Böylece elle müdahale edilmesine gerek kalmadan otomatik olarak röle çalışır. Daha yüksek güvenilirlik bu otomatik özellikle sağlanmış olur.

Bu nedenle şalt tesisleri işletmecilerinin, özellikle yeni projelendirmesi yapılacak olan tesislerin mutlaka güvenilirlik konusunu ana amaç edinerek işletmeleri kurması ve yenilemesi gerekmektedir. Yapılması planlanan tesisler için elektromanyetik alan sınır değerlerini içerisinde barındıran düzenlemeler yapılmalıdır.