Adından anlaşılacağı gibi ortamdaki sıcaklık değişimi sonucu kontaklarını açan veya kapayan röle çeşididir. Bu tanımıyla genel röle tanımından ayrılır. Hatırlayacak olursak röleler akım neticesiyle oluşan manyetik alanı baz alarak açma veya kapama yaparlar. Termik röleler ise akan akımın yarattığı ısı etkisini baz alırlar.
 

Termik rölelerin çalışma mantığı bimetal üzerinden gerçekleşir. Bimetaller genleşme farkı olan iki metalin perçinlenmesiyle oluşurlar. Isı farkının meydana getireceği genleşmenin her iki metal içinde farklı olmasıyla bimetal şekil değiştirmeye zorlanacaktır.

 

►Şekil 2: Bir termik rölenin çalışması

Gelen akımın yarattığı ısı etkisi bimetal çiftini hareket ettirir. Neticesinde yaylar sayesinde kontaklar harekete geçer. 
 

► Aşırı yük durumunda çalıştırılan motorların zarar görmemesi için, belli akım değerinde bimetal kontakları açarak motoru korur. Bu durumda aşırı akım koruması yapılmıştır. Benzer şekilde sürekli ancak küçük hata akımlarına karşıda koruma yapılabilir.

► Motorlarda faz kaybı meydana gelmesi sonucu aşırı akımdan devreyi korurken,

► Ütü, saç kurutma makinası gibi ısı veren cihazların ısı kontrolü yine bu rölelerle sağlanır.

 

Termik röleler tek başlarına kullanılmaz. Sigorta veya kontaktörler ile kullanılır. Sigortalar belirli bir akım değerinde koruma yaparken, termik röleler ayarlanan akım bölgesinde koruma sağlarlar. Genellikle kullanıldığı motorları ele alırsak, termik röleler, kalkış akımı, aşırı yük çalıştırma veya frenleme anındaki çektiği akımlar haricindeki aşırı akım durumlarında izin verilen noktada devreyi kesmelidir.
 

► Şekil 4: Motor korumada termik rölenin kullanılması

Termik röleler kısa devre akımlarına karşı gerektiği hızda cevap veremez. Bu nedenle cihazları kısa devre akımına karşı korumak için sigortalar ve manyetik devre açıcılar kullanılır. Böylece termik rölenin zarar görmesi engellenir.  Şekil 4'de görüleceği üzere her bir devre elamanının ayrı bir görevi vardır.

► Sigorta kendisinden sonra gelen bütün cihazları, kablo, motor, kontaktör, ve termik röleyi korur.

► Motoru, kabloyu ve kontaktörü korur.

Termik röle sigorta ve kontaktör ile kullanılırken şu hususlara dikkat edilmelidir;

► Termik rölenin karekteristiği motorun yol almasına izin verecek kadar bir gecikmeyi mümkün kılmalıdır.

► Sigorta termik rölenin kısa devrede zarar görmesini engellemeli. 

► Sigorta kontaktörün artık kesemeyeceği kısa devre akımlarını kesmeli.

 

► Şekil 5: Termik röle, sigorta ve kontaktörün birlikte çalışma karekteristiği

Bu hususlara dikkat edilebilmesi için motor, termik röle, sigorta ve kontaktörün çalışma karakteristikleri birbirine uygun seçilmelidir.  

Kaynak: