Enerji taşıma, haberleşme ve veri iletimi gibi birçok farklı amaçla kullanılan kablolar elektrik-elektronik sektörünün en çok kullanılan malzemeleri arasındadır. Olası bir yangın durumunda bu kablolar iletimine standartlarca belirlenen minimum süre boyunca sorunsuzca devam edebilmelidir. Ayrıca yanan kablolar insan sağlığı açısından tehdit unsuru oluşturacak etkenler oluşturmamalıdır. 
 

Şekil 1: Havaalanı yangınlarından bir kare

Kablolar var olan yangınları daha da genişletebilir. Bunların da önlenmesi için yangına dayanıklı kablolar kullanılmalıdır. Kabloların, yangınların daha da genişlemesine sebep olduğu tarihteki önemli yangınlara bakarsak:

İşte bu yüzden yangına dayanıklı kablo kavramı ortaya çıkmıştır. Bu kablolar, gerek yanan kablonun saldığı gaz, gerekse alev altında dayanım gücü gibi uygulanan birçok test ile belirli bir standartları yakalamış olmalıdır. Bu testlerin neler olduğuna şimdi daha yakından bakacağız. Ama öncelikle "Yangına Dayanıklı Kablo" kavramına biraz değinelim. 

Yangına Dayanıklı Kablo Nedir?

Topluma açık yapılarda olası bir yangın sırasında insanların can güvenliği, değerli eşya ve cihazların korunması ve yangına müdahalenin kolaylaştırılması için mutlaka çalışması gereken acil durum emniyet devrelerine enerji ve sinyal taşıyan kablolardır. Yangına dayanıklı kablolar yapıları gereği;

► Yapıda ortaya çıkacak bir yangın sırasında alevi geciktirebilirler,
► Zehirli ve korozif gaz yaymazlar,
► Duman yoğunlukları düşüktür.

 

►İlginizi Çekebiilir: Yangına Dayanıklı Kablo Nedir? | Elektrikte İş, Can ve Mal Güvenliği

Zayıf Akım Kablolarında Uygulanan Yangın Testleri

Yatay alev testi, yangına dayanıklı kablolara uygulanan en temel testtir. Bu test ile kablonun yatay olarak aleve dayanım gücü ölçülmektedir. 3 saat itibariyle aleve maruz kalan kablonun elektriksel devamlılık sağlayıp sağlamadığı test edilir.

Şekil 2: Kablo, 3 saat teste tabi tutularak elektriksel devamlılığı test edilir

Bu test ile kablonun bükümlü yerlerde kullanılması durumunda yangına dayanım gücü ölçülmektedir. Kablo Z şekline getirilir.

Şekil 3: Test sırasında sıcaklık 950 ±45 ºC olup, 15 dakika boyunca her 30 sn’de bir 60°’lik açıyla 25 kg ağırlığında darbe uygulanarak elektriksel devamlılık ölçülür

Bu testte, kablonun yangın anında suya maruz kalması durumunda iletime devam edip edemeyeceği tespit edilir.

Şekil 4: Test sıcaklığı (650±40)°C, test süresi 30 dakikadır. Numune ilk 15 dakikalık periyotta yalnız aleve, ikinci 15 dakikalık periyotta ise alev ve suya maruz bırakılmaktadır. 30 dakika boyunca kablo iletimde kalabilirse testi geçmiş sayılır

Test suyla ve susuz olarak 2 farklı şekilde yapılmaktadır. Bu test ile kablonun yangın anında darbeye ve suya dayanım gücü tespit edilir.

Şekil 5: Toplam sürenin yarısında test alev ve darbe altında, diğer yarısında ise bunlara ek olarak su altında devam ettirilir. Test süresince kablo elektrik iletimine devam edebiliyorsa testi geçer 

Tek bir kablonun aleve karşı dayanıklılığı ve test boyunca alevin ilerlemesi gözlenir. Kablonun alev yayılma karakteri ölçülür.

Şekil 6: Tek bir kablo numunesine 60 saniye boyunca 45°’lik açıyla alev uygulanmaktadır. Test sonucunda kablonun siyahlaşan kısmı ölçülür ve standartlarda belirtilen değerlerle karşılaştırılır

Kabloların yangın anında birbirlerine etkileri ölçülür. Kablolar tek başlarına testleri geçebilirler ancak olası bir yangın anında birbirlerini tetikleyerek daha büyük yangınlara sebebiyette verebilirler. Ayrıca tek kabloya göre demet kablolar aleve karşı daha dayanıksız olmaktadırlar. 

Şekil 7: Test 3 kategoride yapılmaktadır. A ve B kategorileri için 40 dakika, C kategorisi için 20 dakika süre ile alev verilir. Test sonunda numuneler temizlenerek kılıfın zarar gördüğü uzunluk tespit edilir ve standarda göre zarar gören kısım 2,5 m’yi aşmamışsa ürün testi geçmiş demektir. 

Kabloların yangına dayanıklılıklarının artırılması amacıyla halojensiz maddelerden yapılması gerekmektedir. Bu durumun sebebi halojenlerin oksijen ile tepkimeye girme isteklerinin çok yüksek olmasıdır. Bu test ile kablonun halojen oranı tespit edilmeye çalışılır.

Şekil 8: Bir takım kimyasal işlemler sonucu ortaya çıkan halojen gaz miktarı tespit edilir 

Bu test ile kablonun yangın anında ortama ne oranda zararlı gaz salacağı tespit edilmeye çalışılır.

Şekil 9: Kullanılan numune tamamen yakılır ve yanma sonucu oluşan gazlardan bazıları özel tüp yardımıyla toplanabilir. Toksik oranı kontrol edilir

Bu testlerle kablonun ne oranda oksijen ile yanabileceği belirlenmeye çalışılır.

Şekil 10: LOI testinde oksijen oranı artırılarak kablonun ne oranda oksijenle yandığı tespit edilir. TOI testinde ise aynı şekilde kablonun kaç derecede yanacağı tespit edilmeye çalışılır

Duman yoğunluğu testi, kablonun yanmasıyla ortama salınan gazların insanların görüş alanını ne oranda kapatacağı tespit edilmeye çalışılmaktadır. 

Şekil 11: Standartlarda belirtilen büyüklükte olan odaya duman yayılır, her iki tarafta bulunan sensörler yardımıyla ışık geçirgenliği tespit edilir

 

Kaynak:

►