İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Ülkemizde iş hayatında oldukça yüksek kaza oranlarının olmasına rağmen, bir çoğumuz iş sağlığı ve güvenliği nedir tam olarak bilmiyoruz. Bu makalemizde iş sağlığı ve güvenliği hakkında var olan yasal dayanaklarımızı ve iş güvenliğinin neleri kapsadığını öğreneceğiz.

A- A+

09.09.2013 tarihli yazı 61575 kez okunmuştur.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Uzman Kanun Risk Değerlendirmesi İş Kazaları

1) Tüm Çalışanların Sağlık ve Güvenle Çalışması

♦ Kamu ve özel sektör ayrımı gözetmeksizin tüm çalışanlar kanun kapsamındadır.

♦ Kanun aynı zamanda çırak ve stajyerler için de geçerlidir.

♦ Avrupa Birliği’ndeki uygulamalara paralel olarak; TSK, Emniyet ve afet müdahale ekipleri gibi kendine özgü faaliyetleri olan kurum ve kuruluşlar, kanunun istisnaları arasında yer alıyor.

► 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İçin Tıklayınız (Kanun Tarihi: 30.06.2012)

2) Kuralcı Değil, Önleyici Yaklaşım

♦ Tüm sorumluluk işverene ait olmakla birlikte;

♦ İş sağlığı ve güvenliğinin işyerinin bütününde benimsenmesi ve uygulanması sağlanmalıdır.

♦ Risk değerlendirmeleri sürekli olarak gözden geçirilmelidir.

♦ İş kazası veya meslek hastalığı ortaya çıktıktan sonra neler yapılacağı değil, iş kazası ve meslek hastalığının önlenmesi için atılacak adımlar esas olmalıdır.

♦ Bu kapsamda işveren; çalışanları ile birlikte işin her aşamasında işten kaynaklı tehlikeleri sürekli olarak tespit ederek, muhtemel risklere karşı tedbir almalıdır.

3) İşyerleri Tehlike Durumlarına Göre Sınıflandırılmalı

♦ İşyerleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha etkin sunumu amacıyla tehlike sınıflarına ayrılmalıdır.

♦ Bu sınıflandırmada; yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları gibi hususlar dikkate alınmalıdır.

♦ Tehlike sınıfları; işyerlerinin yaptığı asıl iş dikkate alınarak, sosyal tarafların dâhil olduğu bir komisyonun görüşleri doğrultusunda Bakanlıkça tespit edilecek.

♦ Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlar görev yapabilecektir.

► İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi İçin Tıklayınız (Resmi Gazete)

4) Her İşyerinde İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Olmalı

♦ Çalışanların sayısına ve işyeri türüne bakılmaksızın her işyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile diğer sağlık personeli görev yapmalıdır.

♦ İSG profesyonelleri, işverenin tedbir almadığı hayati tehlike arz eden riskler bulunması durumunda ise doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurmalıdır.

♦ İş kazasının meydana gelmesi durumunda ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekiminin yetki belgesi askıya alınacaktır.

♦ Örnek Bir Sertifika

5) İşyerleri İçin Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi

♦ İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri işyeri bünyesindeki personel tarafından verilir.
♦ Eğer işyerinde uygun vasıflara sahip personel yoksa, bu hizmet işyeri dışındaki ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alınabilir.

♦ Ortak sağlık ve güvenlik birimleri, yetkileri kapsamında hizmet sundukları işverene karşı sorumlu olurlar.

♦ İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin tam süreli görevlendirilmesi gereken işyerlerinde, işveren, gerekli donanım ve personeli sağlayarak işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurmalıdır.

6) Küçük İşletmelere Devlet Desteği

♦ Kamu hariç 10’dan az çalışanı olan çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı maddi destekte bulunmaktadır.

♦ Desteğin uygulamasında Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınır.

♦ Sigortasız personel çalıştırdığı tespit edilen işyerlerinden, yapılan destek yasal faizi ile birlikte geri alınır. Bu işyerleri destekten üç yıl süreyle men edilir.

► İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Eğtimi Almak Hakkında Detaylı Bilgi İçin Tıklayınız

7) Risk Değerlendirmesi Zorunluluğu

♦ İşverenler, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi ve bertaraf edilmesi için risk değerlendirmesi yaptırmalıdır.

♦ Bu çalışmalara işveren ve iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin yanı sıra çalışanların da katılımı sağlanmalıdır.

♦ İşyerlerinde sürekli iyileştirmenin sağlanması amacıyla risk değerlendirmesi çalışması güncel halde tutulmalıdır. Risk değerlendirmesi çalışması, işyerlerinin tehlike sınıfına göre periyodik olarak yenilenmelidir.

♦ Maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan sektörler ve büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamışsa iş durdurulur.

♦ Örnek Bir Risk Değerlendirme Raporu

8) İşe Başlamadan Önce Sağlık Taraması

♦ Çalışanların hassasiyetlerin saptanması ve riskli durumların belirlenebilmesi amacıyla tüm çalışanlar sağlık taramasına tabi tutulmalıdır.

♦ Çalışanların sağlık muayeneleri; işe girişlerinde, iş değişikliğinde, iş kazası ve meslek hastalığı ile sağlık nedeniyle verilen aralardan sonra tekrarlanmalıdır.

♦ Bu durumlar dışında ise periyodik olarak sağlık muayeneleri yapılmalıdır. Muayene periyotlarını, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı belirler.

♦ Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacak olanlar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılmamaktadır.

9) İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında Etkin Kayıt Dönemi

♦ İş kazaları kazadan sonraki, meslek hastalıkları ise öğrenildikten sonraki üç iş günü içinde işveren tarafından, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmelidir.

♦ İşyeri hekimi ve sağlık görevlileri tarafından meslek hastalığı ön tanısı konulan vakalar, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk edilir.

♦ Sağlık kuruluşları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise tanı koydukları meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

♦ Ayrıca işyerinde meydana gelen ramak kala olaylar da, işveren tarafından kayıt altına alınır.

10) İşyerleri Acil Durumlara Karşı Hazır Olmalı

♦ Tüm işverenler; ilkyardım, yangınla mücadele, kişilerin tahliyesi, ciddi ve yakın tehlikeyle karşılaşılması gibi durumlar için önceden acil durum planı hazırlamalıdır.

♦ Acil durumlara hazırlık amacıyla tüm çalışanların katılacağı eğitim ve tatbikatlar yapılmalıdır.

♦ İşverenler; ilkyardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşlarla da irtibatı sağlamalıdır.

♦ Ciddi ve yakın tehlike bulunan yerlere, sadece gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler girebilmeli, bunların dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmeleri istenemeyecektir.

♦ Ciddi ve yakın tehlikenin önlemez hale gelmesi durumunda, çalışanlar işlerini derhal bırakarak tahliye edilir.

11) İş Sağlığı ve Güvenliğine Çalışan Katkısı

♦ İş sağlığı ve güvenliğinde daha etkili bir sonuç alabilmek amacıyla yapılacak faaliyetlere çalışanların aktif katılımı sağlanmalıdır.

♦ İşyerlerinde; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda çalışanlarla işveren arasındaki iletişimi sağlayacak çalışan temsilcisi görevlendirilir.

♦ Seçimle ya da atama yoluyla görevlendirilen çalışan temsilcileri, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda işverene teklif götürebilir.

♦ İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapabilecektir.

12) Çalışanlara İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi

♦ İşveren, tüm çalışanlarını iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecektir.

♦ Çalışanlar iş ve işyeri değişikliği, uzun süreli işten uzak kalma ve kullanılan donanımın değişikliğinin ardından, yeni çalışma koşullarına yönelik olarak eğitim alacaktır. Bu eğitimler düzenli aralıklarla tekrarlanacaktır.

♦ Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacak olanlardan, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgelemeleri istenecektir. Bu belgeye sahip olmayanlar bu işlerde çalıştırılmayacaktır.

♦ Eğitimlerin maliyetleri çalışana yansıtılmayacak ve bu eğitimlerin süresi çalışma süresinden sayılacaktır.

13) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları

♦ 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren işlerin yapıldığı tüm işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulacaktır.

♦ İşveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunacak kurulun, mevzuata uygun kararlarını uygulamakla yükümlü olacaktır.

♦ Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması halinde, işverenler birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirecektir.

♦ İş yerinde alt işverene bağlı çalışanlar da varsa asıl işverenin koordinasyonunda alt işverenin de katılımı ile bir kurul oluşturulacaktır.

► İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik İçin Tıklayınız (Resmi Gazete)

14) Tehlike Durumunda Çalışmaktan Kaçınma Hakkı

♦ Çalışan, ciddi ve yakın tehlikeyle karşı karşıya kaldığında iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun bulunmadığı yerlerde ise işverene bu durumun giderilmesi için başvuracaktır.

♦ Çalışanın talebi doğrultusunda karar verildiği takdirde gerekli tedbirler alınıncaya kadar, çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir.

♦ Talep ettiği halde gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda çalışanlar iş sözleşmelerini feshedebilecek.

♦ Çalışan; gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınma hakkını kullandığı dönemde ücretini alacak.

♦ Çalışan, bu dönemde iş sözleşmesinden doğan ve kanunlardan gelen haklarını da kullanabilecek.