Korona Nedir

Nemli ve sisli ortamda hava, kolaylıkla iyonize olabilir. Eğer bu hava enerji iletim hatlarında faz iletkenlerinin yüzeyinde iyonize olursa mor ışıklı halkalar görülür ve bu olaya "Korona" denir.

Korona olayının gerçekleşmesinin temelinde ise elektrik alan bulunur. İletkenin üzerinden akım geçmesi sonucu oluşan elektrik alan kendisini çevreleyen gazın dayanma gerilimini aşarsa kısa süreli deşarjlar meydana getirir. İşte bu deşarjlar korona olayını oluşturur.

76 cm/Hg ve 25 derecede (standartlar koşullar) kuru havanın delinme gerilimi 29.8 kV/cm ve üzeridir. Nemli ve yağışlı havalarda havanın dayanma gerilimi düştüğünden dolayı bu değer aşılır ve elektrik alan içindeki bir elektron hızlanır, enerji kazanır ve havayı iyonize eder. İlk boşalmalar pozitif alternansta iletkene doğru, negatif alternansta iletkenden zayıf alanlara doğrudur. 
 

► VİDEO: Enerji Nakil Hatlarında Korona Olayı
 

Enerji nakil hatlarında korona kaybını engellemek için iletkenlerin yüzeyleri düzgün ve parlak sırla kaplanır. Ayrıca korona kaybını minimize etmek için demet iletkenler kullanılır ya da çapı büyük iletkenler seçilir.

Örneğin, boğaz atlama bölümünde 380 kV’luk hatlarda kullanılan demet iletkenler yerine tek demetli özel alaşım iletken kullanılmıştır. Kullanılan iletkenin çapı her faz için 59 mm olup, bu iletkenin 380 kV’da ortalama elektrik alanı 13 kV/cm’dir. Korona olayı bakımından maksimum elektrik alan değeri 17 kV/cm olduğuna göre, herhangi bir korona olayının ortaya çıkması mümkün değildir. Kullanılan hat malzemeleri de bu sınırı aşmayacak şekilde boyutlandırılmış olduğundan korona yönünden bir sorun çıkmamaktadır. 

Korona olayı sonucu meydana gelen kayıplara; işletme gerilimi, frekansı, iletkenin yarıçapı ve faz iletkenleri arasındaki uzaklık etkilidir.

Ayrıca havanın nemli, sisli, yağmurlu ve karlı oluşu da bu kaybı artırır. İletkenin yüzeyinin düzgün olmaması ve damar sayısı da korona olayı sonucunda meydana gelen kayıpları artırır.
 

 

Korona Çeşitleri

Korona deşarjının laboratuarlarda tespit edilen 3 farklı türü ya da derecesi vardır.

Bunlar; bulut dejarjı (tüy şeklinde), fırça deşarjı ve parıltı deşarjıdır. Bu isimler deşarjın şeklinden dolayı verilmiştir.

► Bu üçünün içinde en çok görüleni bulut (plume) deşarjıdır. Karanlıkta bakıldığında E.İ.H'nın gerilim seviyesine göre bir ya da 5 – 10 cm (birkaç inç) uzunluğunda olduğu görülebilir.

► Fırça (brush) deşarjı genelde iletkenin tüm çevresinde görülür. Deşarj uzunluğu düşük gerilimde 2,5 cm (bir inç), yüksek gerilimde ise 5 cm ( bir-iki inç ) kadardır. Genelde ıslık gibi ya da kızartma sesi gibi bir ses bu tip deşarjda duyulur.

► Parıltı (glow) deşarjı ise; iletkenin yüzeyini saran solgun, zayıf bir ışıktır. Ayrıca yüksek nem koşullarında iletkenin kritik noktalarında oluşabilir. Bu tip deşarjda genelde ses çıkmaz.
 

Yüksek Gerilimde Tipik Korona Deşarjının Sebepleri

► İletkenlerin sarımlarında meydana gelen hasarlar,
► Yalıtkan disklerindeki hasarlar
► Gevşek bağlantılardaki boşluklar,
► Yalıtkan ve iletkenlerdeki kirlilik,
► Korona halkalarının bozulması veya olmaması,
► Doğru olmayan korona boynuzları
► Sivri veya keskin kısımlar,
► Çürümüş iletkenler.

Korona Deşarjının Etkileri:

► Işık üretir,
► Duyulabilir gürültü üretir,
► Radyo paraziti oluşturur,
► Elektrik sargılarında vibrasyon oluşturur.
► İyon bombardımanınındın dolayı malzemelerde bozulma meydana gelir.
► Ozon, nitrik asit, Nitrojen oksit üretir,
► Enerji kaybına yol açar. Korona Deşarjının oluştuğu yerler:
► Hat iletkenlerinin etrafında
► Damperlerde
► Hasarlı izolatörlerde
► Kirlenmiş hatlarda
► Elektrik ekipmanlarında herhangi bir yerde elektrik alan şiddetinin 3kV/cm’i geçen her yerde


Korona oluşumu meydana gelebilir.

Kaynak:

► UV kamera ile OG Hatlarda Bakım Planlaması | Kürşat Tanrıöven 
►MEGEP
►TEİAŞ