Fatura kabardı BTC'de ortakların arası açıldı

Pahalı gaz hattın Türkiye tarafını işleten BIL (Botaş International Ltd. Şti.) giderlerini artırdı.

Doğalgaza yapılan zamlar, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattı ortaklarının arasını açtı. Pahalı gaz, hattın Türkiye tarafını işleten BIL (Botaş International Ltd. Şti.) giderlerini artırdı. BIL, giderlerin bir bölümünü hattın ana işleticisi BTC Co.'dan istedi.

BTC isedoğalgaz yerine boru hattından varili 18 dolara sıvı yakıt kullanılmasını isteyerek, BIL'in talebini geri çevirdi. BTC'nin Botaş'ın eleman alımlarını veto etmesi, tarafların olayı mahkemeye taşımasına neden oldu. İki ortak şimdilerde bir taraftan mahkeme ile uğraşırken diğer taraftan da uzlaşma sağlanır ümidiyle görüşmeleri sürdürüyor.

Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, başta Azeri petrolü olmak üzere Hazar Bölgesi petrollerini Avrupa ve dünya pazarlarına taşımak için 1992'de gündeme geldi. Uzun yıllar süren müzakereler sonucunda Eylül 2002'de başlayan boru hattı inşaatı Temmuz 2006'da Ceyhan'da ilk tankerin yüklenmesiyle resmen işletmeye açıldı. Hattın Türkiye bölümünün işletilmesi de Botaş'a verildi. Toplam uzunluğu bin 768 kilometre olan ve bunun bin 72 kilometresi Türkiye'den geçen boru hattı, stratejik öneminin yanı sıra hattan geçiş vergisi ve işletmecilik hizmetleri karşılığında; kapasiteye bağlı olarak, 1-16. yıllar arasında 140 ile başlayıp 200 milyon dolar, 17-40. yıllar arasında ise 200 ile başlayıp 300 milyon dolar civarında bir yıllık gelir söz konusu. BTC, geçen yıl verilerine göre petrol boru hattında geçen her bir varil için BIL'e 35 sent, Hazine'ye ise 20 sent vergi ödendi. Ayrıca, proje ortağı TPAO için de üretimden gelen bir gelir söz konusu.

Türkiye'nin büyük önem verdiği ve asrın projesi olarak adlandırılan BTC ortakları birbirine düştü. Zaman'ın BP ve BIL International çevrelerinden edindiği bilgilere göre uzun süredir aralarında sorun yaşayan ortakların geçimsizliği, sorunun mahkemeye taşınmasıyla gün yüzüne çıktı. Geçimsizlikle ilgili BIL tarafıyla ilgili iddiaların başında, "BTC'nin hattın artan işletme giderleriyle ilgilenmediği, taşınan petrol ücretinin düşük kaldığı, gürültü yaptığı ve çevresel sorunlar nedeniyle doğalgazın kullanılmasını önerdiği, hattın tamamen yönetimini üstlenmek için girişimlerde bulunduğu" yer alıyor.

Ayrıca, son aylarda yüzde 73 artan doğalgaz faturası da BIL'in giderlerini dayanılmaz boyuta çıkarınca şirket yönetimi, BTC'den işletme giderlerinin paylaşımını istedi. BTC ise, "Türkiye'nin imzaladığı Ev Sahibi Ülke Anlaşması'na göre hattın işletimi için BIL'ın hattan varili 18 dolardan petrol alabileceği; ancak şirketin bunu almayarak Botaş'tan doğalgaz kullanımını tercih ettiği" gerekçesiyle olumsuz cevap verdi. Ayrıca BTC, bugün için de BIL'in varili 18 dolardan ham petrolü kullanabileceğini bildirdi. Sorunun çözülememesi üzerini BIL geçen ay Tahkim'e başvurarak zararın karşılanmasını istedi. Diğer yandan BTC'nin yüzde 6,53 hissesi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)'na ait. BIL, sorunun çözümü için mahkemeye başvurunca TPAO ile de mahkemelik oldu. BIL'e yakın çevrelerden edinilen bilgiye göre, sorunun çözümü için müzakereler sürüyor. Ancak BTC , daha önce "gürültü yaptığı ve çevresel sorunlar nedeniyle" hattın işletimi için gerekli enerjinin doğalgazdan sağlanmasını istemiş. Buna karşın gaz fiyatları artınca işin maliyeti BIL'in üzerine kalmış. BTC Co'dan edinilen bilgilerde ise iddiaların asılsız olduğuna yer veriliyor. Şirket, BIL'in verimli eleman istihdam etmesini istiyor. Veto hakkı çok az kullanılıyor, hatta ikili anlaşmalara göre BIL yönetiminde etkin bir şekilde yer alabilmeleri mümkün. Ancak, bu yönde bir zorlama söz konusu değil.

Doğalgazla petrol fiyatı eşitlenmedi


BTC boru hattının işletim giderleriyle ilgili sorunun temelinde yakıt giderlerinin yattığı belirtiliyor. İddialara göre, "Hattın işletimi için anlaşmalarda petrolün varili 18 dolardan pompa motorlarında yakılacağı; fakat bunun için önce proje safhasında BTC'nin onayı gerektiği yazılı. BTC ise projelendirme safhasında çevre kirliliği mülahazaları ile bu onayı vermemiş. BOTAŞ'ta yapılan bir fizibilite etüdünde doğalgazın bu fiyata ve hatta daha aşağıya mal olacağı kayıtlı."

Kaynak: Zaman