Kriz yatırımcının enerjisini düşürdü

Kriz engeline takılan projeler arasında Alarko, Cengiz İnşaat, IC Holding, Hattat Holding'in projeleri bulunuyor.

Son yıllarda şirketlerin gözde yatırım alanı haline gelen enerji sektöründe planlanan yatırımlara kriz freni geldi. Yeni yatırımları için finansman bulmakta güçlük çeken bazı firmalar, yatırımlarını ertelemeye başladı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) başvurarak ek süre talep eden firmalar arasında Alarko Grubu, Amerikalı AES Enerji, IC Holding'e ait İÇTAŞ ve Cengiz İnşaat bulunuyor.

Türkiye'de enerji krizinin yaşanmaması için sektöre 2020 yılına kadar 55 bin gigawatt yani 130 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekiyor. Yeni dönemde Türkiyede hedef, enerjide 25 bin megawattlık bir özel sektör yaratmak. Sektördeki bu ihtiyacı görüp enerji alanına yatırım yapma kararı alan aralarında Türkiye 'nin en büyük 14 holdinginin de yer aldığı firmalardan bazıları bankalardan kredi temininde zorlanmaya başladıkları için yatırımlarını yeniden gözden geçiriyor.





Elektrik tüketimi azaldı


Firmaların enerji yatırımlarına mola vermesinde bir diğer büyük etken ise kriz nedeniyle sanayide elektrik tüketiminin düşüşü. Her yıl yüzde 8,5 oranında artan Türkiye'nin elektrik tüketimi, 2008'in aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.5 oranında azalarak 15.7 milyar kilovat/saat oldu. Tüketimdeki düşüş 2009'un ilk 4 ayında yüzde 7'lere ulaştı. Yatırımlarını gözden geçirme kararı alan firmalar kriz nedeniyle ürettiği elektriği satamayacağından da endişeli.

Bu kapsamda Alarko Grubu Çanakkale Biga'da kurmayı planladığı 500 megavat güçteki elektrik santralı için, Amerikalı AES Enerji ve IC Holding'e ait İÇTAŞ Enerji firması ortaklığıyla kurulan Göller Enerji de, Antalya'da 270 megavat kurulu güçte doğalgaz üretim santralı yatırımı için süre talep etti. Cengiz İnşaat'ın da 600 megavat kurulu güçteki termik santral yatırımını geri çekmeyi planladığı belirtiliyor.





Kredi şartları çok ağır


Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman da birçok bankanın yatırımcıya vereceği kredi karşılığında evini ve ya arabasını ipotek ettirmesini istediğini belirtiyor. Karaduman, "Ticari kredi veren bankalar proje kredi sistemini çalıştırmıyorlar. Bankalar hep devletin verdiği garanti fiyatlara bakıyor. Piyasadaki cari fiyatlara bakmıyor. Biz de aslında bankaların yapması gerektiğini mecburen devletten bekliyoruz. Devletin garantilerini biraz yukarı çekmesini talep ettik."

Enerji sektöründe yatırımı süren firmalardan biri olan Eren Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Eren, finansman sıkıntısının yatırımları olumsuz etkilemeye başladığı görüşünde. "Zonguldak'ta kömürden enerji üreten santral yatırımımıza krizden önce başladığımız için finans bulmakta sıkıntı yaşamadık. Ama birçok firmanın sıkıntı yaşayıp yatırımı ertelediğini görüyoruz" diyen Eren, TEİAŞ'ın satın aldığı elektriğin bedelini zamanında ödeyememesinin ise kendilerini kara kara düşündürdüğünü söylüyor.





Yatırımların tamamlanması şart


Hidroelektrik enerji üretimi konusunda Türkiye'nin en eski firmaları arasında yer alan Bereket Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı da piyasadaki nakit sıkıntısına dikkat çekiyor. Saldanlı kendilerinin yatırımlarını öz sermayeleriyle gerçekleştirdikleri için sorun yaşamadıklarını ancak yeni lisans alan pek çok firmanın sorun yaşadığını ifade ediyor. "EPDK'nın verdiği 1000'den fazla lisans var. Türkiye'nin bir enerji krizi yaşamaması için bu yatırımları tamamlanması gerekiyor" diyen Saldanlı, finans piyasalarının daraldığı yerde Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası gibi yerlerden hazine garantisiyle bazı fonların Türkiye'ye çekilmesi gerektiğini vurguluyor.

Krizle birlikte birçok firmanın aldığı lisansları hayata geçirmekte zorluk çektiğine işaret eden IC Holding İş Geliştirme Sorumlusu İsmail Serdar Dönmez, "Hatta firmalar yatırım için gerekli teminatları almakta bile zorlanıyor. Teminatların alınması krizle birlikte ağır geldi. Çünkü 6-7 milyon TL'lerden bahsediyoruz. Bu teminatı da her şirket şu anda vermek istemiyor. Ayrıca bankalar da kredi vermiyor. Projeleri tamamlamış ve daha önceden finansmanı temin edilmiş yatırımlar bir şekilde yürüyor. Ancak yeni projelerde sıkıntı var" diyor.





Ortak platform kurulmalı


Hattat Holding İş Geliştirme Koordinatörü İzzet Kalaycı da finansman sıkıntısına dikkat çekiyor ve krizden sonra enerji sıkıntısı yaşanmaması için sorumlu bakanlıkların bürokrasiyi azaltacak uygulamalara gitmesi gerektiğini söylüyor. Kalaycı, "Çevre, Enerji ve Sanayi Bakanlıklarıyla EPDK ortak bir platform oluşturabilir. Bürokrasi yüzünden yatırım süreleri 4-5 yıla çıkıyor. Biz yerli santralleri kurmazsak çok kötü eneji krizleri yaşanabilir" diye devam ediyor.

Kaynak: Referans