Nükleer boksun ilk raundu İran'ın

İran'la nükleer müzakereye oturan 5+1 grubu, uranyum zenginleştirme programının çöpe atılması şartından caydı.

A- A+

04.10.2009 tarihli yazı 3442 kez okunmuştur.

İran'ın yüzde 3.5 oranında zenginleştirdiği uranyum, Rusya'da yüzde 19.75 oranında zenginleştirilecek. Fransızlar bunu nükleer yakıta çevirip Tahran'ın kullanımına sunacak.

BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ile Almanya'yı bir araya getiren 5+1 grubunun önceki gün Cenevre Gölü yakınlarında bir villada İran'la yaptığı 7.5 saatlik görüşmeden nükleer krizin aşılmasına yardımcı olacak bir ara formül çıktı. Rus ve Amerikan kaynakları, İran'ın uranyum zenginleştirme programını kısmen Rusya'ya taşıma önerisini kabul ettiğini kaydetti.

Müzakere edilen plana göre, Tahran'da tıbbi amaçlı bir reaktörün ihtiyaç duyduğu yüzde 19.78 oranında zenginleştirilmiş uranyumun temini için şu yol izlenecek: İran kendi tesislerinde yüzde 3.5 oranında zenginleştirdiği uranyumu Rusya'ya gönderecek. Rusya bunları yeniden işleyip yüzde 19.75 oranında zenginleştirecek. Ardından Fransız teknisyenler zenginleştirilmiş uranyumu nükleer yakıt çubuklarına dönüştürüp İran'a teslim edecek. En fazla 18 aylık yakıtı kalan İran da bununla tıp alanında kullandığı izotopları üretecek. Bu tür bir anlaşma 5+1'in İran'a üç BM yaptırım paketinin dayatılmasına yol açan 'uranyum programının tamamen bırakılması' talebinden vazgeçtiği anlamına geliyor.

Baradey de Tahran yolcusu

İranlı yetkililer, 18 Ekim'de Viyana'daki ikinci buluşmada daha da netleşmesi beklenen anlaşmayı şimdilik teyit etmese de müzakerelerden çıkan sonuç, Cenevre vesilesiyle 30 yıl sonra Tahran'la ilk doğrudan teması gerçekleştiren ABD yönetimini memnun etti. Başkan Barack Obama, geçici mutabakatı 'yapıcı başlangıç' diye nitelerken, İran'a uyarıları eksik etmedi: 'Görüşmeleri, hızlı eylem takip etmeli. Sabrımız sınırsız değil. İran sorumluluklarına uygun adım atmazsa ABD kesinlikle müzakereye devam etmeyecek ve baskıyı artıracak.' İran'ın barışçıl nükleer enerji hakkını teslim eden Obama, Tahran'a 21 Ekim'de Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (UAEK) mektup yazarak ifşa ettiği Kum yakınlarındaki ikinci uranyum tesisinin denetime açması için iki hafta süre tanıdıklarını söyledi. İranlı bir yetkili ise UAEK Başkanı Muhammed el Baradey'in birkaç gün içinde denetim için Tahran'a gidip İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi ile görüşeceğini kaydetti.

Beri tarafta ABD Dışişleri sözcüsü Robert Wood, Cenevre'de Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns ile İranlı başmüzakereci Said Celili ile 45 dakidalık baş başa görüşmede nükleer krizin yanı sıra insan hakları ve Tahran'da tutuklu üç Amerikalı dahil bir dizi konuyu konuştuğunu açıkladı.