Nükleer santralde fiyat patladı, ihalenin iptali gündemde

Nükleer yarışmasının tek teklif sahibi olan Rus Atomstroyexport ve JSC Inter Raoues ile Türk ortakları Park Teknik'in üçüncü zarfından 1 kWh'lik elektrik için 20.79 cent'lik teklif çıktı. İndirgenmiş fiyat ise 21.16 cent oldu.

İndirgenmiş fiyat, elektriğin üretilmeye başlanacağı zamandaki faiz, maliyet koşullarının bugünkü koşullara uyarlanması anlamına geliyor. Bu fiyat onaylanırsa, Türkiye dünyanın en pahalı nükleer elektriğini tüketecek. Dünyada nükleer elektrik 15 cent'e kadar kullanılıyor.

Konsorsiyumun fiyat revizyonunu içeren yeni bir teklif zarfı daha sunduğu açıklandı. İhale şartnamesinde ise fiyat revizyonuna yönelik madde bulunmadığı için sürecin nasıl ilerleyeceği arapsaçına döndü. Enerji Bakanı Hilmi Güler, tek katılımcı olması nedeniyle sürecin fiyat pazarlığına açık olduğunu söylerken sektör temsilcileri şartnamede bulunmaması nedeniyle yeni teklif verilemeyeceğini savundu. Sektör temsilcileri, fiyat revize edilse bile yüksek kalacağını belirterek ihalenin iptale doğru gittiği yorumunu yaptı.





Bakana göre fiyat pazarlığa açık


Teklif dün Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ) Genel Müdür Yardımcısı Yaşar Çakmak'ın ihale komisyonu başkanlığında açıldı. Türkiye'nin ilk nükleer santralından üretilecek elektrik için ihale süreci onaylanırsa, devlet 15 yılda konsorsiyuma 86 milyar 367 milyon dolar ödeyecek. Konsorsiyum ise aynı süre için devlete toplam 415.5 milyar kWh elektrik satacak.

İhale sonrasında açıklama yapan Bakan Güler, konsorsiyumun dünyadaki ekonomik gelişmeler nedeniyle revize teklif verdiğini açıklayarak yeni teklifin TETAŞ Genel Müdürlüğü tarafından kayda alındığını ve basın huzurunda oturum yapılmaksızın açılıp pazarlığa konu edileceğini söyledi. Böyle bir düzenlemenin yasada ve şartnamede bulunmadığının anımsatılması üzerine Güler, buna engel bir durum olmadığını, tek şirket olduğu için de pazarlık yapılabileceğini ifade etti. Zarfta ne yazdığını henüz bilmediklerini belirten Güler, "Süratli hareket edeceğiz ama acele hareket etmeyeceğiz" dedi.





İhaleye dava açılabilir


Enerji sektörü temsilcileri, şartnameye göre revize fiyat teklifinin sunulamayacağını belirterek ihaleye girmeyen şirketlerin bu teklif değerlendirmeye alınırsa dava açabileceklerini savundu. Sektör temsilcilerinin verdiği örneğe göre ABD'de üretim maliyeti 1.7 cent civarında. Ve bu fiyat kurulum maliyetiyle en fazla 11-12 cent'e çıkıyor. Sektöre göre revize fiyat teklifi her koşulda yüksek kalacak. Yarışma iptal edilirse ise en erken 9 ay sonra yeni ihale yapılabilecek.

Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Selahattin Hakman, teklifin piyasadaki fiyatlar ile kıyaslanınca yüksek olduğunu belirterek "İhale şartlarında bizim de girmememize neden olan koşullar fiyatı yükseltmiş olabilir" dedi. Nükleerde en ağırlıklı kalemin yatırım maliyeti olduğunu söyleyen Hakman, yarışma sürecinde sonradan yeni teklif verilmesinin öngörülmediğini kaydetti. Hakman, Sinop için açılacak ihaleye katılıp katılmayacakları sorusu üzerine Akkuyu yarışma sürecine girmemelerine neden olan hukuksal atyapıdaki konular çözülürse değerlendirebileceklerini kaydetti.

Elektrik Dağıtıcıları Birliği (ELDER) Başkanı ve Bereket Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı da teklifin beklenenin üzerinde olduğunu vurguladı. Saldanlı, "Türkiye'de elektriğe 1 kWh için 15-20 kuruş verilirken nükleerden 20-21 cent'ten almak doğru değil" dedi. Saldanlı, doğalgazdan üretilen elektriğin maliyetinin 12-15 kuruş arasında değiştiğini, petrol fiyatlarına bağlı olarak gazın düşerek daha ucuz hale geleceğini söyledi.








DEVLET YILDA 5.7 MİLYAR DOLAR ÖDEYECEK


Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Önder, kendilerinin tek yarışmacılı bir ihalenin iptal edilmesi gerektiğini daha önce de belirttiklerine dikkat çekerek teklifin dünyadaki rakamlara göre en yüksek fiyat olduğunu vurguladı. Önder, fiyatın hangi kritere göre uygun orana çekilebileceği konusunda ise hukuki anlamda bir açık olduğunu kaydetti. Böyle bir gelişme olması durumunda hukuki açıdan dava açmayı düşünebileceklerini vurgulayan Önder, ortaya çıkan rakamlara göre devletin yıllık 27.7 milyar kWh'lik nükleer elektrik için yılda 5.7 milyar dolar ödemesi gerekeceğine dikkat çekti. Önder, yap-işlet-devret (YİD) santrallardan üretilen elektriğin birim fiyatının 14 cent olduğunu belirterek 20.79 cent'lik fiyatın bunun da üstünde kaldığına dikkat çekti.








AFŞİN-ELBİSTAN YÜKSEK FİYATTAN İPTAL EDİLMİŞTİ


Afşin-Elbistan C ve D Termik Santralları için Park Teknik ve Akfen şirketleri geçen sene yapılan ihalede teklif vermiş ancak teklifler yüksek bulunduğu gerekçesiyle iptal edilmişti. 15 yıllık alım garantisi süresi boyunca fiyat tekliflerinin ayrı ayrı verildiği ihalede, 1 kWh elektrik için teklif edilen bedeller 14.75-18 cent aralığında değişiyordu. 5 milyar dolarlık bir proje olan kömüre dayalı termik santrallar için yeni ihaleye çıkılması çalışmaları ise devam ediyor. Bakanlığın, yapım maliyeti nükleer gibi yüksek olan termik santrallar için iptal kararı vermiş olması karşısında, nükleer santral için verilen 20.79 cent'lik fiyat teklifini ise kabul edip etmeyeceği sektör tarafından merakla izleniyor.








SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK


* Fiyat teklifi öncelikle revize fiyat teklifini içeren ve yeni sunulan dördüncü zarf dışında değerlendirmeye alınacak ve TETAŞ tarafından olumlu ya da olumsuz bir görüş sunulacak.





* TETAŞ ihale komisyonu, revize fiyatla ilgili olarak görüş sunacağı raporda bilgi de verecek. Komisyon fiyatı pahalı bulup olumsuz görüş verirse süreç iptale doğru gidecek.





* Olumlu sonuç çıkması durumunda bakanlık da konuyu değerlendirecek ve sonucu Bakanlar Kurulu'na sunacak. Bakanlar Kurulu'nun da onaylaması durumunda sözleşme imza aşamasına gelecek.





* Revize fiyatın ancak sözleşmenin imza sürecinde dikkate alınabilecek ve pazarlık yapılabilecek. Bakanlar kurulu fiyatı yüksek bulursa süreci iptal edilerek, yeni ihale için hazırlık yapılacak.

Kaynak: Referans