Nükleer santralde yerli 'uranyum tableti' hamlesi

Rus ASE şirketinin Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK) teknoloji ölçütlerine göre değerlendirme yaptığı dönemde bir mektup göndererek, Türkiye'de "yakıt üretim merkezi" kurma sözü verdiği öğrenildi.

Rusların teknolojilerinin yakıt bağımlılığı yaratması nedeniyle teknoloji sınavından geçmelerinin, bu taahhüt ile sağlandığı ifade edildi. Rusların yaklaşık 30 milyon dolarlık yatırımla bir üretim merkezi kuracakları ve Türkiye'nin uranyum tableti üretiminde kullanılacak zenginleştirilmiş uranyumu ise Rusya'dan alma zorunluluğunun bulunmayacağı kaydedildi. Böylece enerjide Rusya'ya olan bağımlılık yumuşatılarak, teklif sahibi konsorsiyumun da önü açılmış oldu.





Yerli katkı sağlanacak


Nükleer santral için 2008 yılının eylül ayında yapılan ihaleye sadece Park Teknik ile Rus Atomstroyexport (ASE) ve RAO şirketlerinden oluşan konsorsiyum fiyat teklifi verdi. Bu nedenle Rusların nükleer santral teknolojisi de tartışmaya açıldı. Rusların VVER-1200 model santralleri basınçlı su teknolojisi ile çalışıyor. Ancak Rusların kullandığı bu model diğer basınçlı su teknolojilerinden yakıt tasarımı ile ayrılıyor. Bu santrallerde sadece Ruslar tarafından üretilmiş uranyum tabletleri ile enerji üretimi gerçekleşiyor. Bu da Rusya'ya ciddi ölçüde yakıt bağımlılığı getiriyor.

İhale sonrası birinci zarftaki belgeleri tam olan Rusların daha sonra ikinci zarfları TAEK tarafından açıldı. Bu zarfta yer alan ve sahip oldukları teknolojiye yönelik bilgiler, TAEK tarafından belirlenen teknoloji ölçütlerine göre uzun bir süre incelendi. TAEK'in 'yakıt bağımlılığı' yaratan bir teknolojiye onay vermesinin mümkün olmadığı ve bu nedenle AES şirketinin uranyum tabletlerini Türkiye'de üretme sözü vererek bu durumu aştığı ifade edildi. Uranyum tabletlerinin Türkiye'de üretilmesiyle teknoloji transferi de gerçekleşmiş olacak. Bu durum teknoloji ölçütleri içerisinde yer alan yüzde 60 oranında yerli katkı payı şartına ulaşılmasını da sağlamış oldu.





Uranyumda bağımlılık yok


Uranyum tablet üretiminde kullanıcak ana yakıtın ise Rusya'dan alınmak zorunda olunmadığı ifade edildi. Türkiye'nin bunun için hangi ülkeden yakıt temin edeceğine yönelik olarak henüz herhangi bir ülke ile görüşme yapılmadığı ve bunun daha sonra ele alınacağı ifade edildi. Zenginleştirilmiş uranyumun en ucuz hangi ülkeden temin edilebileceğinin öncelikli olarak ele alınacağı kaydedildi. Santralde kullanıacak uranyum tabletinin Türkiye'de üretilmesi ise, Rusya'ya olan bağımlılığı ortadan kaldırmayacak. Doğalgaz ithalatında Rusya'ya olan bağımlılık, elektrik tüketiminde de pay almalarıyla artacak. Son dönemde doğalgazdan elektrik üretimi arttığı için Rusya'nın Türkiye'nin elektrik üretimindeki payı da ortalama yüzde 35 düzeyinde bulunuyor. Nükleer santral ile birlikte Rusların payının ise en az yüzde 20 düzeyinde artacağı ve yüzde 55'ler seviyesine ulaşabileceği ifade edildi. Rusya, nükleer enerjiden elektrik üretiminde dünya pazarının da yüzde 20-25'ine sahip bulunuyor.

Kaynak: Referans