Petrolde fiyat artışının üçte biri akaryakıta yansıyor

MB'nin yayımladığı son enflasyon raporundaki verilere göre ham petrol fiyatlarındaki yüzde 10 oranındaki artış, yurtiçi akaryakıt fiyatlarını 24 aylık bir dönem sonunda 3.2 puan artırıyor. Yani uluslararası petrol fiyatlarındaki bir artışın ancak 1/3'ü yurtiçi akaryakıt fiyatlarına yansıyor.

MB'nin yaptığı "Petrol fiyatları üzerine ampirik bulgular" başlıklı araştırmada döviz kuru, ham petrol ve akaryakıt fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki ilişki sorgulandı. MB, ham petrol fiyatlarından akaryakıt satış fiyatlarına yaşanan bu düşük oranlı geçişkenliğin nedenini, akaryakıt ürünleri üzerindeki vergi yükünün nihai tüketici fiyatları içinde önemli bir paya sahip olmasına bağladı. MB, akaryakıt ürünlerindeki dolaylı vergilerin toplam pompa fiyatı içerisindeki payının, ürün cinsine bağlı olmakla birlikte, yüzde 50-65 arasında değiştiğini bildirdi. MB, 2008 yılı ocak-haziran döneminde 95 oktan kurşunsuz benzinin ortalama pompa fiyatı içerisinde toplam dolaylı vergilerin payının yüzde 60 olduğunu (ÖTV'nin payı yüzde 45, KDV'nin payı ise yüzde 15 olmak üzere) belirterek, ürün bedeli ve dağıtım payının yüzde 40 olduğunu bildirdi. MB, ürün bedeli ve dağıtım payının ise 2007 yılı içinde yüzde 37 olduğunu kaydetti.





Geçişkenlik 2 ayda tamamlanıyor


MB, petrol fiyatlarındaki artışın akaryakıt fiyatlarını etkileme sürecinin gerçekleşmiş fiyat verileri üzerinden de izlenerek teyit edilebileceğini bildirerek, vergi hariç olarak hesaplanan üretici fiyatları endeksinde bu yılın ilk 9 ayındaki petrol fiyat artışının yüzde 24,29 olduğunu anlattı. Bu artışın YTL cinsinden uluslararası ham petrol fiyat artışı olarak varsayılabileceği belirtilen araştırmada, belirtilen dönemde tüketiciye yansıyan (vergi dahil) akaryakıt fiyat artışının ise yüzde 7,7 olduğu anlatıldı. MB, "Yüzde 24,29 oranındaki ham petrol artışının vergi sonrası tüketici fiyatına yansıması yüzde 7,7 olmuştur. Bu durumda YTL bazında yüzde 10 oranındaki bir ham petrol fiyat artışı, tüketiciye yansıyan akaryakıt fiyatlarındaki yüzde 3,2 oranında bir artışa denk gelmektedir" denildi. Araştırmada ham petrol fiyatlarındaki artışın yurtiçi akaryakıt fiyatlarına geçişkenliğinin büyük bölümünün 2 ay gibi kısa sürede tamamlandığı da belirtildi.

Araştırmada dolar kurundaki yüzde 10'luk artışın yurtiçi akaryakıt fiyatlarını 3.8 puan ile ham petrol fiyatlarına kıyasla daha yüksek oranda artırdığı belirtilerek geçişkenliğin ham petrol fiyatlarında olduğu gibi büyük ölçüde 2 ayda tamamlandığı belirtildi. Araştırmada döviz kurunun geçişkenliğinin daha yüksek olmasındaki temel nedenin akaryakıt dağıtım paylarının ürün bazında döviz cinsinden belirlenmesi olduğu ifade edildi. Uluslararası petrol fiyatlarındaki yüzde 10'luk bir artışın 24 aylık dönem sonunda tüketici fiyatlarında 0.43 puanlık bir yükselişe neden olduğu ifade edilen araştırmada, artışın tüketici enflasyonu üzerindeki etkisinin yaklaşık 1 yıl sürdüğü ve etkinin yarısının ilk 3 ayda, yüzde 75'inin ise ilk 6 ayda tamamlandığı belirtildi.











YÜZDE 10'LUK ARTIŞIN AKARYAKIT FİYATLARINA ETKİSİ (24 ay sonunda)


Artan gösterge Etkisi (yüzde)


Ham petrol 3.20


Dolar kuru 3.80


Tüketici fiyatları 0.48