UZAYDAKİ AVRUPA

Güneş sisteminde Güneşten sonraki en büyük cisim olan Jüpiter’in tahminen çok sayıda uydusu var ancak bunlardan isimlendirilecek kadar kendini belli edenler sadece 63 tane. Elbette bunlardan bazıları şu aşamada dikkate alınmayacak kadar küçük ebatta ve yapı olarak epeyce büyük bir kayayı andırıyorlar. Geri kalanlar ki bunlar 16 tane, 10 kilometreden daha büyük bir çapa sahip. Bu 16 taneden en büyük olan 4 tanesi 17 yy.da Galileo tarafından keşfedildi ve Galileo uyduları adını aldı. (Io, Europa, Callisto, Ganymade –bu isimlerin hepsi Zeus’un eşlerinin adıdır- ). Yani irili ufaklı binlerce uydudan bu 4 tanesi zaten en başından beri Galileo tarafından keşfedilmişti ve diğerleri arasında öne çıkıyor. Son olarak bu 4 uydudan biri var ki, henüz bilinmezliklerle dolu ve azımsanmayacak kadar astronom tarafından Dünya dışındaki, Satürn’ün uydusu Titandan sonra en olası yaşam alanı olarak görülüyor; Europa…

Ay’a yakın büyüklükte olan Europa Güneş sistemindeki en büyük 6. ve Jüpiter’e ait en büyük 4. Uydu,   muhtemelen demir ağırlıklı bir çekirdeği var ve oksijen temelli çok zayıf bir atmosfere de sahip. Uydunun tüm yüzeyi tüm Güneş sistemindeki en pürüzsüz ve parlak yüzey ve bu pürüzsüzlüğe doğal bir görünüm katan çeşitli uzunluklarda çok sayıda damar şeklinde çatlak var. Bu çatlakların yüzeydeki gerilimden oluştuğu tahmin ediliyor ve onca meteor çarpmasına rağmen yüzeyde büyük sayılacak bir krater bile yok. İşte burada Europa’yı özel yapan bir özelik ön plana çıkıyor, Europa’nın tüm yüzeyi buz ve tahminen bu buzun altı ise 100 kilometre derinliğinde bir okyanusla kaplı. Eğer bu tahmin doğruysa Europa’daki su Dünyadakinden çok daha fazla. Üstelik bu uydu az ya da çok, en azından varlığından söz edilecek oksijene de sahip. Bu durumda akıllara buz tabakasının altındaki suda su altı yaşamı için elverişli sayılacak bir ortam olduğunu getiriyor.

Peki, yüzeyin altında neden sıvı su olduğu tahmin ediliyor? Aslında bunun sebebi yukarıda da belirttiğim gibi, çarpan sayısız meteora rağmen yüzeyde hiç derin krater olmaması. Bu durum delinen buz yüzeyinin alttan gelen suyla dolup, bir anlamda onarılmasıyla açıklanıyor. Eldeki başka veriler de buzun altındaki maddenin sıvı su olduğuna dair başka kanıtlar da sunuyor. Akıllara gelebilecek bir başka soru ise bu suyun neden ve nasıl sıvı kalabildiği? Bu durum yüzeyin derinleri izole etmesi ve uyduya Jüpiter tarafından uygulanan sert çekimin çekirdekte bir enerji ve bununla beraber ısı yaratmasıyla açıklanıyor. Yüzeyin Güneşe olan uzaklığı soğuk ve çekirdekteki enerji sıcaklık getirdiğinden arada kalan alanda bu ikisinin getirdiği denge oluşuyor.

Yüzeyin altındaki sert tepkimelerden uzakta yüzeyin 3 kilometre kadar derinlerinde olduğu tahmin edilen, sıvı sudan oluşan göller yüzeyle ve mineral açıdan zengin derinliklerle madde ve enerji alışverişi yapabilirlikleriyle yaşamın olmasının en olası olduğu bölgeler. Bilim adamları bu bölge üzerinde yoğunlaşsa da eldeki imkânlar Europa’yı hak ettiği kadar incelemek için çok yetersiz. Ancak kısıtlı verilere yoğunlaşıp iyi incelemeler yaparsak en azından nereye bir araştırma gemisi göndermek istediğimizi öğrenmiş oluruz.

FOTOĞRAFLAR;

astronomycentral.co.uk

nssdc.gsfc.nasa.gov

apod.nasa.gov

Baycan Karabağ