ENERJİ KİMLİK BELGESİ

Türkiye için enerjiye ulaşabilme her geçen gün biraz daha kilit rol oynamakta. Enerji üzerine olan çalışmalarımız genelde sahip olduğumuz enerji kaynaklarını çeşitlendirme üzerine yoğunlaşmış durumda. Ancak enerjinin yönetimi, en az onun kadar önemli olan ve ciddi getiri sağlayan bir durumdur. Her yıl 10-20 milyar kilovat saat enerji üretecek kaynağa daha ihtiyaç duyduğumuzu düşünürsek, ülkemizde enerji konusunda her kesime bir görev düşmekte. Bu yazımızda hayatımıza yavaş yavaş girmeye başlayan ama kimsenin de pek haberdar olmadığı Enerji Kimlik Belgesinden bahsedeceğiz.

Türkiye’de yıllık enerji tüketiminin %26’sını konutlarda gerçekleşiyor. Bu rakamı konut başına vurduğumuzda ülkemizde saat başına 300-350 kilovat saat enerjinin konutlarda harcandığı ortaya çıkıyor ki; dünya standartları 125 kilovat/saat olarak kabul ediliyor. Yani neredeyse 3 kat daha fazla enerji tüketiyoruz, daha doğrusu israf ediyoruz.  Bu durumun önüne geçmek için “5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu” ve buna bağlı olarak çıkartılan “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğine”  göre 02.05.2017 tarihine kadar her konut Enerji Kimlik Belgesi (EKB) almak zorunda.  Peki tam olarak EKB ne anlama geliyor?

EKB, binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına, enerji israfının önlenmesine ve çevrenin korunmasını sağlamak için, asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren bir belgedir.  Bu belge bazı özel durumlu binalar hariç her binada uygulanmak zorundadır. Bu binalar;

• 
  Sanayi alanlarında üretim faaliyetleri yürütülen binalar,


• 
  Planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan binalar,


• 
  Toplam kullanım alanı 50 m2’nin altında olan binalar, seralar, atölyeler


• 
  Münferit olarak inşa edilen ve ısıtılmasına, soğutulmasına gerek duyulmayan depo, ardiye, ahır, ağıl gibi binalar,


• 
  Mücavir alan dışında kalan ve toplam inşaat alanı 1.000 m2’den az olan binalar.

5627 sayılı kanunda konuyla ilgili yasal maddeler ise

Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, bina sahibi, yöneticisi veya varsa enerji yöneticisi veya işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur.

İlgili idareler, Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, Yatırımcı kuruluşlar, Bina sahipleri, Bina yöneticileri veya enerji yöneticileri, İşletmeci kuruluşlar, İşveren veya temsilcileri, Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler, Uygulayıcı yükleniciler ve üreticiler, Binanın yapılmasında, kullanılmasında ve enerji kimlik belgesi düzenlenmesinde görev alan müşavir, danışman, proje kontrolü yapan gerçek veya tüzel kişiler, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, denetleme kuruluşları ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve sorumludur.

Projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması halinde, proje müellifleri; yapımın eksik veya hatalı olması veyahut standartlara uygun olmaması halinde ise, varsa yapı denetim kuruluşu ve yüklenici veya yapımcı firma, yetkileri oranında sorumludur.

Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, bina sahibi, yöneticisi veya varsa enerji yöneticisi veya işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur.

İlgili idareler, sorumluluğun takip, tespit ve gereğinin yerine getirilmesi hususunda görevli ve yetkilidir.

İlgili idareler ve enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, projelerin ve uygulamaların bu Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını denetler.

Bu Yönetmeliğe uygun tasarım ve uygulaması yapılmayan binalara yapı ruhsatı veya yapı kullanım izin belgesi verilmesi durumunda, ilgili idareler, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar ve varsa yapı denetim kuruluşları sorumlu olur.

Enerji Kimlik Belgesi düzenleme tarihinden itibaren 10 yıl süre ile geçerlidir.

Enerji Kimlik Belgesi,  bu belgeyi vermeye yetkili kuruluş tarafından hazırlanır ve ilgili idarece onaylanır. Bu belge, yeni binalar için yapı kullanma izin belgesinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Enerji Kimlik Belgesi’nin bir nüshası bina sahibi, yöneticisi, yönetim kurulu ve/veya enerji yöneticisince muhafaza edilir, bir nüshası da bina girişinde rahatlıkla görülebilecek bir yerde asılı bulundurulur.

Enerji Kimlik Belgesi, binanın yıllık birincil enerji ihtiyacının değişmesine yönelik herhangi bir uygulama yapılması halinde, bu Yönetmeliğe uygun olacak şekilde bir yıl içinde yenilenir.

Enerji Kimlik Belgesinin, binanın tamamı için hazırlanması şarttır. Ayrıca, isteğe bağlı olarak, kat mülkiyetini haiz her bir bağımsız bölüm veya farklı kullanım alanları için ayrı ayrı düzenlenebilir.

Enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesinden, yetkili kuruluşun ilgili personeli ve yetkili kuruluş adına kuruluşun sahibi veya yöneticisi müteselsilen sorumludur.

Binalar veya bağımsız bölümlere ilişkin alım, satım ve kiraya verme ile ilgili iş ve işlemlerde enerji kimlik belgesi düzenlenmiş olması şartı aranır.

Mevcut binalar ve inşaatı devam edip henüz yapı kullanım izni almamış binalar için Enerji Verimliliği Kanununun yayımı tarihinden itibaren on yıl içinde (02.05.2017 tarihine kadar ) Enerji Kimlik Belgesi düzenlenir. (Alım-Satım ve kiralama işlemi olursa hemen düzenlenir.)

Son madde de her ne kadar 2017 yılına kadar süre verilmiş olsa da 2011 yılından itibaren iskan almak isteyen ev ve kamu binalarında EKB alma zorunluluğu getirildi. Yani artık her bina A-G arasında bir enerji sınıfında olacak. A sınıfı binalar enerji tüketimi iyi, G sınıfıysa oldukça kötü durumdaki binaları gösterecek. Belgede yıllık enerji tüketiminiz, ısı ve su yalıtımınız kalitesi, geometrik sistemi, elektrik aydınlatmasının verimliliği ait bilgiler yer alacak, buna göre de sınıfınız belirlenecek.  Hemen belirtelim hangi sınıfta olursanız olun herhangi bir yaptırım yok. Sadece sınıfınıza göre uygun düzenlemelerde, tavsiyelerde bulunulacak.  Ancak fiyatlandırma ve vergilendirmeler artık enerji sınıfınıza göre yapılacak. Yani yüksek enerji sınıfı binalar enerji girdilerinin birim fiyatlarını daha yüksek fiyattan alacak. Bunun önemli bir caydırıcılık olabileceği muhakkak. Bu belgeyi almanın bedeli ise metrekare başına 1-2 TL arasında değişiyor.  Belgeyi mühendisler veya mimarlar düzenleyebiliyor.

Enerji sınıfınızın kalitesini artırmanın en iyi yolu ise doğru ısı yalıtımıdır. Yukarıda dediğimiz gibi yeni binalarda yalıtım artık zorunlu. Asıl sorun eski binaların yeniden yapılandırılmasında. Şu anda binalarımızın %85’i yalıtımsız durumda, buda elimizde 15 milyon adet mantolama yapılması gereken ev olduğu anlamına geliyor. Peki bunun maliyeti ne? Avrupa standartlarına uygun yapılan bir mantolama konut başına 2.000 - 2.500 TL maliyet yaratıyor. Böylece tüm Türkiye için 30-35 milyar TL’lik bir pazar yaratılması gerekiyor. Eğer ülkemizdeki bina yalıtımı tam olarak yapılırsa yıllık 10 milyar TL tasarruf yapmak mümkün. Yani 3-4 yılda kendini amorti eden bir yatırımdan bahsediyoruz. Ancak 2.000 – 2.500 TL birçok konut için bir lüks ve bu değişimin tam ve hızlı olabilmesi için devlet destekli çalışmaların önemi oldukça büyük.  Bu arada belirtmemiz gerek, artık apartmanlar için yalıtım oy birliğiyle değil oy çokluğuyla alınmaya başlandı. Karşı olan daireden giderler yasal faiziyle birlikte istenebilecek. Bu yüzden devlet özendirmeli finansal kaynaklarla bu işin üzerinden rahatlıkla gelinebilir. Yani, başarılı bir planlamayla ve kamuoyunun iyi bir biçimde bilgilendirilmesi durumunda 2017 yılı hedeflerine ulaşmak mümkün görünüyor. Şu an içinse yapılacak en önemli şeylerden birinin bu konunun ülke gündemine gelmesini sağlamak olduğu aşikar çünkü bir çok insan bu yasadan bihaber.

Pasif Evler

Türkiye EKB ile enerji verimliliğinde önemli bir adım atsa da henüz daha yolun çok başında olduğunu dünyadaki uygulamaları inceleyerek görebilir. Avrupa Birliği ülkeleri 2019 yılından itibaren inşa edilen her binanın sıfır enerji maliyetli olmasını hedefliyor. Almanya ise işi bir adım öteye taşıyarak dünyayı pasif evlerle tanıştırdı.  Almanya yürürlüğe koyduğu yasayla inşa edilen binaların metrekaresinin yıllık 7 litre petrol eşdeğerini geçemeyeceğini kararlaştırdı. Bu evler çatıdan temele kadar ısı ve su yalıtımıyla kaplanmış durumda. Bu evlerin aylık ısınma maliyetleri 10-25 euro arasında değişiyor. Şu an Almanya da 13.000 pasif ev var. Türkiye’deyse İzmir-Urla’da bir adet pasif ev bulunuyor. Pasif ev teknolojisi çok bilinmiyor örneğin yeşil binalar gibi çünkü yeşil bina teknolojisi ticaret amaçlı binalarda kullanılırken pasif ev teknolojisi konutlarda kullanılmakta. Ülkemiz için yaygınlaşması için henüz daha çok zaman olsa da yavaş yavaş bu tarz uygulamalarla tanışmamız şart.

Ülkemizin enerjiye olan ihtiyacı ortada ve buda her geçen gün artıyor. Artık enerjiye sahip olmak tek başına yetmiyor onu nasıl yönlendireceğimizde büyük önem taşıyor. Bunun da yolu bir enerji kültürü yaratmak yani enerjinin önemini bütün uygulamalarda gösterebilmektir. EKB bu kültürü yaratma da önemli bir başlangıç ama devamının ve sürdürebilirliğinin olması şart.

Mehmet Cem Ateş

İstanbul Teknik Üniversitesi

Kaynaklar

http://www.etikevd.com/ekb/etik_enerji_ekb.pdf

http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=1078987&Yazar=JALE-OZGENTURK&CategoryID=101

http://ekoiq.com/%E2%80%9Cpasif-ev-icin-regulasyon-gerekli%E2%80%9D/#

http://mantolama.be/enerji-kimlik-belgesi.html