Sizce 1 ile 9’un tam ortasındaki sayı kaçtır? 5 mi? Peki size 3 olduğunu söylesem?

İnsanlar doğrusal mı düşünür yoksa logaritmik mi? MIT Elektronik Araştırma Laboratuarı’ndaki bir grup araştırmacı, insan duyusal algı ve hafızasının yeni bilgi teorik modelinin, sinir sisteminin bazı özelliklerine ışık tuttuğunu belirtiyor.


Endüstriyel dünyada yetişkin insanlara 1 ile 9’un tam ortasındaki sayıyı sorsanız, birçoğu 5 diyecektir. Fakat aynı soru küçük çocuklara ya da  bazı geleneksel toplumlarda yaşayan insanlara sorulduğunda alacağınız olası cevap 3 olacaktır.

Bilişsel bilim adamları insanların doğrusal düşünmeye nazaran logaritmik düşünmeye daha yatkın olduklarını belirtiyorlar. (3^0=1  ,3^2=9 ve dolayısıyla bu sayıların tam ortasındaki sayı logaritmik olarak 3^1 yani 3 tür). Nöral devreler bu kuramı destekler görünüyor. Örneğin; yapılan psikolojik deneyler bazı duyusal uyaranların yoğunluğunu çoğaltmanın algılanan şiddette doğrusal bir artışa sebep olacağını gösteriyor.

Geçtiğimiz hafta Matematik Psikoloji Dergisi’nde yayımlanan bir yazıda; MIT Elektronik Araştırma Laboratuarı’ndaki araştırmacılar, doğal çevre ve sinir sisteminin çalışmasıyla ilgili verilen belirli varsayımlar ışığında, alınan bilgilerin logaritmik olmasının hata riskini azalttığını göstermek için bilgi kuramı tekniklerini kullanıyorlar.

Prof.Dr.Vivek Goyal’in Sinyal Dönüşümü ve Bilgi Temsilciliği (STIR) grubunda lisans öğrencisi olan John Sun bu araştırmaya öncülük ediyor. STIR üyeleri optik görüntüleme veya manyetik rezonans görüntüleme gibi alanlarda sinyal işleme problemlerini araştırıyorlar.

Araştırmacıların varsayımına göre, örneğin; insan yaşamı için bir sinir sistemi dizayn etmek istenirse, sistemde meydana gelebilecek hatalardan bağıl hatayı azaltmak tam hatayı azaltmaktan daha doğru bir seçim olacaktır. Bu yüzden araştırmacılar, bağıl hatayı en aza indirmek için de logaritmik ölçekleri kullanmanın iki farklı koşulda en doğru seçim olacağını belirtiyorlar. Dış dünyanın tasvirlerini hafızada saklamak ve dış dünyadaki duyusal uyaranları istatistik kalıpları içerisine sokmak, bu iki koşul olarak belirtilebilir.

Eğer hafıza içinde bilgi saklamaya çalışıyorsanız, bellekte veya erişimde herhangi bir hata şansı varsa veya verileri saklamak için sıkıştırmak gerekiyorsa logaritmik ölçüm sizin için en uygun seçim olacaktır.

Araştırmacılar inanıyor ki bu koşullardan biri yüksek ihtimalle uygun olacaktır. İşte bu bellek depolama baskısı insan içgüdüsünün logaritmik sayılara olan eğilimi açıklar. Bu da psikolojik literatürde kanıt olarak gösterilebilir.