Türkiye'nin İlk Yerli Tramvayı |
İpekböceği

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe'nin öncülüğünde ve Durmazlar Makina tarafından üretilen Türkiye'nin ilk yerli tramvayı raylara indirildi. Peki yerli tramvay nasıl üretildi? Teknik özellikleri neler? İlk yerli tramvayın hikayesi ve özellikleri haberimizde...

A- A+

21.10.2013 tarihli yazı 33904 kez okunmuştur.

Toplu ulaşımda raylı sistemler büyükşehirler için artık vazgeçilmez bir alternatif. Bursa Büyükşehir Belediyesi de toplu ulaşımda raylı sistemlere önem veren belediyeler arasında. Uzun yıllardır raylı sistemlere yatırım yapan Bursa metro ve tramvay vagonlarının çok yüksek fiyatlarla yurt dışından alınmasından duydukları rahatsızlıkla 2010 yılında başladıkları yerli tramvay projesinin sonuna gelmiş durumda. Türkiye'nin ilk yerli tramvayı İpekböceği 12 Ekim tarihinde Bursa caddelerinde yerini aldı.

Nasıl Başladı?

Her şey Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe'nin ilk başta ağızdan kaçıvermiş basit bir seçim vaadi imajını yaratan yerli tramvay sözüyle başladı. Seçimleri kazanan Recep Altepe bunun basit bir vaat olmadığını göstermek için hemen kolları sıvayarak çalışmalara başladı. Projenin başına deneyimine çok güvendiğini belirttiği makina mühendisi Taha Aydın'ı getirdi. Bu işin belediye bünyesinde yapılması isteniyordu fakat bürokrasinin işleri zorlaştıracağı ve uzatacağı endişesiyle bunu özel sektörle birlikte yapma kararı aldılar. Ve bu iş için Bursa'nın en büyük firmalarından biri olan Durmazlar Makina'ya teklif götürdüler.

►İlginizi Çekebilir: Yerli Elektrikli Araç | TORUK

Neden Yerli Tramvay?

Türkiye özellikle de Bursa otomotiv konusunda ciddi bir tecrübeye sahip. Fakat yerli otomotiv konusunda hala adım atılabilmiş değil. Bununla birlikte tüm dünyada büyükşehirler toplu taşımada artık raylı sistemleri tercih ediyor. Dünyada raylı sistemlerde çok hızlı büyüyen bir pazar var. Şehir içinde kullanılan raylı sistemlerin önümüzdeki 15 yıllık pazar büyüklüğü tam 15 trilyon $. Yerli tramvay projesine gönül veren tüm yönetici ve çalışanlar Bursa'nın otomotiv sektöründeki tecrübesinin ve imkanlarının raylı sitemlerde kullanılabileceğini ve bu yönde yönlendirilmesi gerektiğini düşünüyorlar.

Ayrıca proje koordinatörü Taha Aydın'a göre Türkiye'ye 15 yıllık bir süre içerisinde 5250 tramvay vagonu gerekiyor ve bu 15 milyar $ iş hacmi demek. Bu işin sadece tramvayla sınırlı olmadığını, tramvay üretilen bir fabrikada metro gibi toplu taşıma araçlarının da üretilebileceğini düşünürsek yerli tramvayın bir ihtiyaçtan çok zorunluluk olduğunu söylemek mümkün.

Recep Altepe;

"Bu araçlar yerli yapılması gerekiyor çünkü öncelikle bizler kendi ihtiyaçlarımızı kendi ülkemizden karşılamamız gerekiyor.Bununla ilgili imkanımız, birikimimiz ve altyapımız var. Aynı zamanda bunlara çok yüksek ücretler ödüyoruz şu anda bir vagona 3.1 milyon € ödüyoruz. Bu çok büyük bir rakam bizler bunu çok daha uygun fiyata yapabiliriz"

►İlginizi Çekebilir: Raylı Sistemlerde Enerji

Ar-Ge ve Üretim Süreci

Araç ilk olarak Bursa'da kullanılacağı için aracın teknik özellikleri Bursa'nın zor topoğrafik özelliklerine uyum sağlayabilecek şekilde geliştirildi. Gerekli hesaplamalar ve ölçümler yapılarak tasarım aşamasına başlandı. Tramvayın tasarımı dört ana kısımdan oluşuyor;

►Stil tasarımı
►Çelik konstrüksiyon tasarımı
►Şasi sistemi tasarımı
►Elektrifikasyon tasarımı

Firmanın üretim koordinatörü Levent Utku ise çevresindeki ve sektördeki bir çok ismin kendisine bu işi yapamayacaklarını, sonlarının Devrim Arabaları gibi olacağını söylediklerini belirtiyor. Daha işin en başında tüm bu olumsuzlukları göze alarak yola çıktıklarını ve tüm bunları görmezden gelerek bu işi başardıklarını söylüyor.

Tasarımlar hazırlanınca işin en önemli kısımlarından biri olan tramvayın standartlara uygun olması için gerekli çalışmalara başlanıyor. Raylı sistemlerde bir çok standart var ve bunları bir kişinin okuyup anlaması belki aylarını alır. Bu yüzden ekip standartları paylaşarak ve her birinin kendine ait standartları sunumla arkadaşlarına anlatarak çok kısa bir süre içerisinde bu işin üstesinden de geliyor.

►İlginizi Çekebilir: Elektrikli Yollar İle Otobüs Ağı Kuruldu

►Yerli malzemeler

Çizimler standartlara uygun şekilde hazırlandıktan sonra her parça ayrı ayrı bilgisayar ortamında simüle edildi. Bu testlerden olumlu sonuçlar alındıktan sonra imalat için malzeme temini arayışları başladı. Tramvay üretimi konusunda malzeme temin edebilecekleri tek adres yurtdışıydı fakat şanslarını zorlayarak yurtiçinden malzeme temini için araştırma yapmaya başladılar. Ve malzeme teminindeki tüm tercihlerini mümkün olduğu kadarıyla yurtiçinden yana kullandılar. Örneğin Türkiye'de üretilmeyen yanmaz bir boya çeşidi için bir çok firmayla görüştüler ve sonunda bunlardan birini bu boyayı üretme konusunda cesaretlendirerek tramvayın tam anlamıyla yerli olması için azami gayret gösterdiler.

►Neden İpekböceği ?

İlk prototipin tamamlanmasının ardından sistemin bütün olarak test edilmesi gerekiyordu. Fakat bu testlerin sonunda hayal kırıklığına uğradılar. 30 ton olarak hesapladıkları araç eksikliklerin giderilmesiyle 33 tona çıkıyordu ve bu göz ardı edilemeyecek bir hataydı. Bu yüzden iskelette büyük değişiklikler yaparak tasarımı büyük ölçüde değiştirdiler. Başlangıçta 3 modül olarak düşündükleri tramvayı 5 modüle çıkartmaya karar verdiler. Bu değişimle yeni bir fikir ortaya çıktı. Tramvayın siması Bursa'nın simgelerinden biri olan ipekböceğine benzetilecekti ve böylece tramvayın ismi İpekböceği oldu.

►Şasi ve motor

Tramvay'ın şasisi bir ilke imza atılarak tek eksen üzerinde iki parça olarak tasarlandı. Bu da kıvrımlarda ve yokuşlarda tramvayın iyi performans göstermesini sağladı. Şasi uzun süren zorlu testlerden başarıyla geçti böylece Türkiye'yi kendi şasisini üreten 6 ülke arasına girmiş oldu. Sıra aracın motoruna geldiğinde yerli seçenek olmadığı için yurtdışından alınması kararlaştırıldı ve kısa süre içinde uygun motor ve fren sistemi bulunarak araca entegre edildi.

►Yazılım

Nerdeyse tamamı monte edilen aracı yönetecek yazılım en önemli noktalardan birisiydi. Çünkü yabancı yazılım satın alıp kullanmak bu aracın yerli olmaması demekti. Bu yüzden tam 60 bin satırlık kod ve aracın beyni yine Türkiye'de Türk mühendisler tarafından geliştirildi. İpekböceği'nin yazılımı da tamamlanınca artık tramvayı yürütmenin ve uzun sürecek zorlu testlerin zamanı gelmişti.

Kısa süre içerisinde aracın tüm güvenlik ve yeterlilik sertifikaları alındı. İpekböceği yapamazsınız, imkansız sözlerine rağmen 3 yılda rakipleriyle yarışabilecek konuma geldi. Üstelik rakiplerine göre %30 daha az maliyetle. Şu an için iki araç üretildi ve Bursa T1 tramvay hattında seferlere başladılar. Durmazlar Makina Bursa Büyükşehir Belediyesi için toplamda 5 tramvay üretecek.

İpekböceği'nin Teknik Özelliklerİ

►En küçük dönüş yarıçapı 18 m
►Azami Hız 50 km/s
►Katener gerilimi 750 V DC
►Ağrılığı yüksüz durumda 48 ton, yüklü durumda 60 ton
►400 kw motor çekiş gücü
►Yüzde 8,6 eğim tırmanabilme
►27,8 m uzunluk, 2,4 m genişlik, 3,5 m yükseklik
►205' i ayakta olmak üzere 277 yolcu kapasitesi
►Araç yüksekliğini ayarlayabilen havalı süspansiyon
►5 kabinli çelik kasa, 4 mafsallı esnek tip
►İki adet tek kanatlı ,iki adet çift kanatlı kapı
►Renkli, panoramik görüşlü camlar
►Alev korumalı kompozit kaplama
►Her bir yolcu için bağımsız klima sistemi
►Lazer ray kontrol sistemi
►LCD dokunmatik ekranlı elektronik kontrol sistemi

Kaynak:

►Ray Haber
►TRT Haber
►Bursa B.B.
►Durmazlar Makina