Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, yapı malzemelerinin temel karakteristikleri ile ilgili performans beyanlarını ve malzemelere CE işaretinin iliştirilmesinin kurallarını oluşturan yapı malzemelerinin piyasaya arz edilmesi ve piyasada bulundurulması ile ilgili usul ve esasları belirleyen, bununla birlikte yapı malzemelerinin performanslarını içeren güvenilir bir bilgi kaynağıdır. CPR, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, Avrupa Birliği içerisinde yapı malzemelerinin pazarlamasına ilişkin tüm kuralları içeren bir yönetmeliktir.
 

2015 yılı Temmuz ayında CPR’ın kontrol, iletişim ve güç kablolarının yangına tepki performans kriterlerini ve bu kriterlerin test yöntemlerini belirleyen EN 50575 standardı yayınlanmıştır. Bu standart, kablo bazında bir performans sınırlandırmasına gitmeksizin performans sınıflarını ve bu performans sınıflarına ait yeterlilik kriterlerini düzenler. Bu bağlamda EN 50575 standardı, şu test standartlarına atıf yapar:

EN 13501-6: Yapı malzemeleri ve bina elemanlarının yangın sınıflandırması bölüm 6: Elektrik kabloları üzerinde yapılan yangına tepki testlerinden gelen verileri kullanarak sınıflandırma.

EN ISO 1716: Yapı ürünlerinin yangına tepki deneyleri - Yanma ısısının tayini (kalorifi değer)

EN 50399: Yangın şartlarında kablolar için ortak deney yöntemleri

- Alev yayılma deneyi esnasında kablolarda açığa çıkan ısının ve oluşan dumanın ölçülmesi
-Deney donanımı,işlemler,sonuçlar.

EN 60332-1: Kablolar- Yangın şartları altında elektrik ve fiber optik kablolardaki deneyler.

EN 60754-2: Kablolar- Yangın şartlarında ortak deney metodları-Kablolardan açığa çıkan gazlara uygulanan testler.

EN 61034-2: Belirtilen şartlarda yanan kabloların duman yoğunluğunun ölçülmesi- Bölüm-2 Deney Yöntemi ve Kurallar.
 

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, CPR, üretilen malzemeler ile performansları arasındaki ilişkileri konusunda güvenilir bir bilgi kaynağı olması için düzenlenmiştir. “Ortak teknik bir dil” kullanılarak düzenlenen bu yönetmelik aynı zamanda yapı malzemelerinin performansları için metotlar da önermektedir. Bu metotlar çeşitli şartnamelerde açıklanmıştır. Ortak bir teknik dille açıklanan durumlar ise şunlardan oluşmaktadır:

► Üretici firmaların ürünlerinin performanslarını bildirmesi
► Üye ülkelerin ihtiyaçlarını belirlemesi
► Yapı işlerinde kullanılacak en uygun ürünün seçilmesi.
 

► İlginizi Çekebilir : Yapı Malzemeleri Yönetmeliği ve Kablo Seçimine Etkisi

Yanmakta Olan Bir Platform Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, kablolar için temel olarak üç tane özellik standartlaştırmıştır:

► Yangına tepki (EN 50575,EN 13501-6)
► Yangın karşısındaki performansı (P ve PH sınıflandırması)
► Tehlikeli madde salınımı.

Yukarıda standartlar kapsamındaki üç temel özellik yangın durumunda güvenlik ve sağlık, çevre için düşünülmüştür.

Bu yönetmeliğin, yangın durumunda güvenlikte belirttiği bazı gereksinimler vardır:

► Yangın anında kurtarma ekiplerinin güvenliklerinin sağlanması
► Yapı içerisindeki kişiler yapıdan kolaylıkla çıkabilmeli veya kurtarılabilmeli
► Yangının yayılmasının önlenmesi
► Yangın esnasında duman oluşumunun en aza indirgenmesi
 

EN 50575 standardı, bir yapıda kullanılan “güç, kontrol ve iletişim” kablolarının yangına tepki performansı gerekliliklerini, bu gerekliliklerle ilgili testleri ve uygunluk değerlendirmeleri ile ilgili kriterleri belirler. Yani hangi kablonun hangi performansı sağlaması gerektiğini değil, hangi yangına tepki performansının hangi kriterleri sağlaması gerektiğini söyler. Bununla birlikte, yapılarda kullanılan kabloların yangına karşı performans beyanlarını ve CE işaretlemesini zorunlu kılar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, EN 50575 sadece yangına tepki performansı ile ilgilidir.

Kabloların “yangına tepki” performansı olduğu gibi, bir de “yangına dayanım” performansı vardır. Bu performans, kabloların “yüksek sıcaklık ve alev altında devre bütünlüğünün sağlanması" özellikleri ile alakalıdır.

CE işaretinin ürün etiketine iliştirilmesi için zorunlu olan Performans Beyanı’nın DoP hazırlanması ile ilgili kritik noktalar ve gereklilikler EN 50575 standardında tanımlanmış olup buna göre, herhangi bir üretici, EN 50575 standardı kapsamındaki ürününü ilgili pazara sürmeden önce yasal olarak, o ürünün kodu, kullanım amacı ve yangına tepki performansı bilgilerini de içeren bir DoP düzenlemek zorundadır.



Performans Beyanı (DoP) yayımlayan bir üretici, ürünün beyan edilen performansa uygun olduğunun sorumluluğunu üzerine alır. DoP hazırlanmadan CE işareti ürüne veya etiketine iliştirilemez. DoP belgesi, tüketicinin talebi durumunda, ücretsiz ve sürekli olarak, değiştirilmeden, ürünün pazara çıkmasından itibaren 10 yıl boyunca, üretici tarafından (basılı olarak veya web sitesi aracılığı ile) temin edilmelidir.
 

Standartlara uymayan ve düşük kaliteli ürünlerin pazarlara girmesini engellemek için ciddi yasal engel ve yaptırımlar getirilmektedir. Bu sayede, hem yangınlarda güvenliği sağlamak ve yangın sonucu oluşabilecek risk ve kayıpları en aza indirmek adına adımlar atılmış oldu, hem de haksız rekabetin önüne geçilmesi sağlandı.
 

► İlginizi Çekebilir : EN 50399 Standardı | Yangın Ortamındaki Kablolar Nasıl Test Edilir?

EN 50575’e göre CE işaretlemesinin esasları şunlardır:

► CE işareti, ürünün mevzuata uygun olduğunu gösterir ve Avrupa pazarında serbestçe dolaşabilmesini sağlar.
► CE işareti kolayca görülebilir, okunabilir ve silinmeyecek şekilde kangal veya makara üzerindeki ürün etiketlerine iliştirilmelidir.

► CE işaretlemesi her üretici tarafından, standartta belirtilen formata ve içeriğe uygun olarak hazırlanmalı ve ürün etiketlerine iliştirilmelidir.

► CE işaretinin dili hakkında bir sınırlama yoktur; etiket dili tamamen bir ticari seçimdir.

 

► A_ca sınıfı kabloların yanma sonucu oluşacak ısıya göre sınırlandırıldığı
► B1_ca, B2_ca, C_ca ve D_ca sınıflarının yangın risklerini azaltan tipte kabloların çeşitli sınıfları olduğu
► F_ca sınıfı kablolarda herhangi bir yangın performansı aranmadığı sonucuna varılır.


 

EN ISO 1716 standardına göre kablodaki metaller haricinde yanma sonucunda PCS ≤ 2 MJ/kg olmalıdır.
 

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

2. EN 50399 standardına göre 30 kW alev kaynağında:

FS ≤ 1,75 m
THR1200S ≤ 10 MJ olmalıdır.
Peak HRR ≤ 20 kW
FIGRA ≤ 120 Ws-1

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:

FS ≤ 1,5 m
THR1200S ≤ 15 MJ olmalıdır.
Peak HRR ≤ 30 kW
FIGRA ≤ 150 Ws-1

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında

FS ≤ 2 m

THR1200S ≤ 30 MJ olmalıdır.

Peak HRR ≤ 60

kW FIGRA ≤ 300 Ws-1
 

1. EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

2. EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:

THR1200S ≤ 70 MJ

Peak HRR ≤ 400 kW olmalıdır.

FIGRA ≤ 300 Ws-1
 

EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.

Herhangi bir yangın performans değeri olmayan ya da EN 60332-1-2 standardı alev yayılımı testini geçmeyen kablolar.
 

Türkiye’de CPR konusunda düzenleyici ve denetleyici kurum olarak sorumluluk; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na aittir ve bakanlık, kabloların yangına karşı gösterdiği performansların ulusal seviyede düzenlenmesine karar verir. Bakanlık, hangi uygulamada hangi performans sınıfının geçerli olacağına karar verir ve herhangi bir yeni ulusal düzenlemede ortak Avrupa Sınıfı (Euroclasses) performanslarını kullanır.

Mühendislik hizmeti veren kişi ve kurumların da bu konuda bilinçlenmesi, malzeme seçiminde doğru karar alması, sonraki dönemlerde oluşabilecek can ve mal kayıplarını engelleyecek, olası hukuksal yaptırımların da önüne geçecektir. Bakanlık tarafından, piyasa gözetimi ve denetimi yapılarak, risk taşıyan yapı malzemeleri ile ilgili yaptırımlar alınacaktır. Üretici, belirtilen süre içerisinde gereken tedbirleri almazsa bakanlık tarafından, yapı malzemesinin ülke içerisinde piyasada bulundurulmasının yasaklanması, sınırlanması, yapı malzemesinin piyasadan toplatılması veya geri çekilmesi için her türlü tedbiri alacağı belirtilmiştir.

Yeni yönetmelik, tedarik zincirindeki tüm iktisadi işletmeleri ilgilendirmekte olup, bu sebeple herkesin yükümlülükleri bulunmakta ve bunlar bulundukları konuma ve iş akışındaki görevlerine göre değişiklik göstermektedir.

Tedarik zincirindeki tüm iktisadi işletmeler, ürün performanslarının bozulmaması için sorumluluklara sahiptir. Üreticilerin yükümlülükleri CPR’nin 13. Maddesinde sıralanmıştır. İthalatçıların ve Distribütörlerin yükümlülükleri 15. ve 16. Maddelerde yer almaktadır. Yerleşik operatörler, CPR’nin 10 (5) maddesine göre Yetkililer olarak değerlendirilir.

Üreticiler, yapı malzemelerinde kullanacakları ürünleri standartlara uygun ve onaylanmış şekilde hazırlamalıdır. Ürünü performans standardına uygun bir şekilde düzenlemeli olup pazara sunduğu ürünün performansı ile ürettiği ürünün performansı tutarlı olmalıdır. CE işaretinin alınması gerekmektedir.

Düzenleyiciler, yangın kablolarının performanslarını düzenleyenleri inceler ve belirlenen standartlara uygun kablolara karar verirler. Mevcut sınıflara karşı çıkan yeni sınıflandırmaları belirlerler. Yeni belirlenen standartları, performans kriterlerini ve geçiş süreçlerini düzenlerler.

Kullanıcılar, yeni performans kriterlerini bilmeli ve ürünler hakkında bilgi kaynağı olarak Performans Beyanını (DoP) kullanmalılar. Geçerli standartlardan haberdar olup, bu standartlara uygun malzeme almalılar.



Ayrıca Avrupa Ekonomik Alanı dışından bir ürün ithal eden herhangi bir iktisadi işletme, bir üreticiyle aynı sorumluluklara sahiptir. Bu bakımdan, piyasaya sadece CPR’nin geçerli olan zorunluluklarıyla uyumlu yapı malzemelerini sürebilirler ve üreticinin bu zorunlulukları yerine getirdiğini kontrol etmeleri gerekir.

Müteahhitler, yerel yönetmelikleri ve şartnamelere uygun seçim yapmak zorunda olup genel işleyiş açısından Euroclass sınıflarını ve ülkedeki gereksinimleri bilmeleri gerekmektedir.

Şartname belirleyiciler, uygulama tarihi (1 Temmuz 2017) itibarı ile ülkedeki yasal gereksinimler doğrultusunda CPR kapsamındaki CE markalı ürünler ile uyumlu şartnameler düzenlemelidir. Genel işleyiş açısından Euroclass sınıflarını ve ülkedeki gereksinimleri bilmeleri gerekmektedir.

Kaynak:

► www.ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation_en

► 3eelectrotech