Temel Elektrik Mühendisliği Eğitimleri |
1. Bölüm

Elektrik bilginizi tazelemek ve temel bilgilerin tekrar üzerinden geçmek adına temel elektrik mühendisleri eğitimlerimize başlıyoruz. Her bölümünde 20 soru-cevap olacak eğitim serimizin ilk bölümü için keyifli okumalar dileriz.

A- A+

20.02.2017 tarihli yazı 15861 kez okunmuştur.

1) Elektrik sigortası ile kaçak akım rölesinin farkı nedir?

Sigorta ve kaçak akım rölesinin insan sağlığı ve cihazların korumasında kullanılması yanında farklı görevleri vardır. Sigortalar devreden geçen akımın belli bir değere kadar geçmesini sağlayarak cihazların koruması sağlanır. Kaçak akım rölesi faz-nötr dengesine göre fazdan giren akımın nötrden devreyi tamamlarken iki akımın eşitliğini kontrol ederek devreyi kaçak durumunda açık konuma getirir.

2) MCB ve MCCB arasındaki fark nedir, nerde kullanılır?

MCB, otomatik sigorta olarak bilinmekte olup nominal akımın 100A’den daha düşük yerlerde kullanılır. MCCB ise termik şalter olarak adlandırılır. Nominal akımın 100A’den daha yüksek olduğu yerlerde kullanılır. MCB’ler genellikle konutlarda, MCCB’ler ise ticari ve sanayi tesislerinde kullanılır.

3) Bir elektrik kablosunda topraklama kablosu, faz ve nötr kablosuna göre kalındır?

Topraklama kesit hesabında, R = ρL/A denklemine göre R direnci, A kablo kesiti, L kablo uzunluğu, ρ ise iletken katsayısını ifade eder. Denklemde kablo kesiti artırılırsa, direnç azalacağı için akım daha düşük dirençli bir iletkenden yolunu tamamlar. Uygun topraklama kablosu kullanılması elektrikli cihazların kullanımında güvenlik sağlamaktadır.

4) Yüksek gerilim hatlarında neden gürültü oluşur?

Korona etkisinden dolayı bu sesler duyulmaktadır. İletim hattındaki iletkenin etrafındaki havanın iyonlaşması sonucu kısa süreli deşarj meydana gelerek gürültü oluşturur. Islık gibi bir ses duyulur.

5) Motora yol vermede kullanılan yıldız–üçgen bağlantının avantajları nelerdir?

Yıldız-üçgen bağlantının ana avantajı motorun kalkışı için akımın azaltılması içindir. Motor doğrudan sürülürse kalkış akımı, normal çektiği akıma göre 4-7 kat daha fazla olacaktır. Kontaktör, sigorta vs. şalt elemanların yıpranmasına ve bozulmasına neden olmaktadır.

6) Rejeneratif frenleme nedir?

Çalışan bir motorun beslemesi kesildiği zaman, atalet nedeniyle çalışmaya devam eder. Hızlı bir şekilde durdurmak için endüviye bağlanan bir direnç yardımı ile geri besleme olmadan motorun frenlemesi sağlanır.

7) Şebeke frekansı neden 50 Hz’dir?

19. yy’da Nikola Tesla tarafından alternatif akım üretiminde jeneratörlerin frekansını 60 Hz olarak belirledi. Elektriğin Avrupa’da yaygınlaşmaya başlaması ile AEG firması güç üretim tesisleri için yaptığı hesaplamalarda bir takım standartlar dahil edilerek jeneratör frekansının 50 Hz olması gerektiği belirlendi. Tüm Avrupa’da bu frekans benimsendi ve halen kullanılmaya devam edilmektedir.

8) Bir masa lambasına nötr hattı yerine yine faz bağlanırsa lambanın durumu ne olur?

Bağlantısı yapılan fazlar, lambanın çalışma gerilimine eşitse lamba yanar. Fazlar arasında gerilim farkı çok fazla olursa lamba zarar görür ve çalışmaz. Çok küçük voltaj bağlantısı yapılırsa, lamba türüne değişik durumlar gözlemlenebilir. Motor ilk kalkışından yıldız bağlantıda çalıştırılır, zamanlama rölesi kullanılarak motor tipine uygun bir sürede üçgen bağlantıya geçirilerek motor kalkışı sağlanır.

9) Bıçaklı sigorta nedir ve nerelerde kullanılır?

Bıçaklı sigortalar, eriyen telli sigorta türündendir. Temel olarak ısı etkisiyle çalışırlar. Bıçaklı sigortalar 120 kA’e kadar kısa devre akımlarını kesecek güçtedir. 500 V AC ve 440 V DC anma gerilimine sahip olan bıçaklı sigortaların anma akımları ise 630 A’e kadardır. Genel olarak bıçaklı sigortalar dağıtım sistemlerinde trafo, kablo, şalter, pano vb. şalt ekipmanları aşırı yük ve kısa devreye karşı korur.

10) Endüksiyon motor yol verme çeşitleri nelerdir?

► Doğrudan yol verme
► Yıldız-üçgen yol verme
► Oto trafo ile yol verme
► Direnç ile yol verme
► Softstarter yıl verme
► Ayarlanabilir frekans sürücüler ile yol verme

11) Topraklama direnci nedir?

Toprağın elektrik akımına karşı gösterdiği dirence topraklama direnci denir. Toprak, bakır iletkenlere göre zayıftır. Topraklama alanı büyükse, toprak iyi bir iletken haline gelir. Endüstri tesisleri kurulmadan önce uygunluk testleri yapılarak topraklama kurulumu bu hesaplara göre yapılmalıdır.

12) Bir sensör veya transdüserin çıkışı neden 4-20 mA’dır?

Sensörlerin 4-20 mA akım çıkışı endüstri uygulamalarında standart bir çıkış değeri olarak kullanılmaktadır. Hatalı sonuçların önüne geçmek için 0 değeri yerine 4 mA değeri kullanılır.

13) Primer kısımda 540V, 2334A olan trafonun sekonder voltajı 11KV ise sekonder akımı nedir?

Trafo dönüşüm oranı V1/V2 = I2/I1 formülü ile hesap edilir. Buna göre;

540/11000= I2/2334
I2 = 114.5 A sonucuna varılır.

14) 220V AC bir ampule DC 220V bağlanırsa ampul yanar mı?

Ampuller veya AC cihazlar, yüksek empedansta çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Düşük dirence sahiptirler. DC kaynak bağlandığında düşük dirence sahip olduğu için yüksek akım devreyi tamamlar ve ampule zarar verecektir.

15) UPS ve inverter arasındaki fark nedir?

Kesintisiz güç kaynakları (UPS) çoğunlukla kısa süreli kullanılır. İki türde olan UPS’ler; çevrimiçi ve çevrimdışı olarak ayrılmaktadır. UPS’ler genellikle 12V DC 7A, inverterler ise daha yüksek değerlerde yedekleme yapılarak kullanılır.

16) Ters güç rölesi nedir?

Elektrik üretim tesislerinde koruma amaçlı kullanılır. Enterkonnekte sistem ile jeneratörlerin ters gerilimine karşı korunması için kullanılır. Jeneratörler paralel çalıştıklarından dolayı, diğer bir jeneratörden gerilime maruz kalarak motor gibi çalışmasını önlemek için ters güç röleleri kullanılarak cihazların koruması sağlanır.

17) Bir trafonun primer sargısına DA kaynağı bağlanırsa ne gözlemlenir?

Trafolar yüksek endüktansa ve düşük dirence sahiptir. DA kaynağında endüktans etkisi yoktur, sadece bir direnci vardır. Primer tarafında yüksek elektrik akımı oluşacağı için trafo bobini ve izolasyonu zarar görür.

18) Megger ile temas direnci ölçer arasındaki fark nedir?

Megger kablo direnci, iletken sürekliliğini ve faz kontrolü için kullanılır. Temas direnci ölçer cihaz ise röle, kontaktör gibi düşük dirençleri ölçmek için kullanılır.

19) 3 fazlı sistemlerde kullanılan R-S-T fazlarının anlamı nedir?

İngilizceden gelen R-S-T isimlerini için pek çok yaklaşım vardır. Bu yaklaşımlardan en çok bilineni ise;

R= Reference phase
S= Second phase
T= Third phase
şeklinde yapılan isimlendirmedir.