Bakanlığın Doğu Karadeniz'deki HES'lerle ilgili raporu

Orman ve Su Bakanlığı’nın Doğu Karadeniz’deki tüm illerde tartışma konusu olan HES’lerle ilgili hazırladığı raporda, ilginç detaylar yer aldı. Her yıl 5 milyar dolar enerji yatırımı yapılmasının gerekli olduğu Türkiye’de, yılda 9 milyar dolar tutarında enerji üretecek suyun denize aktığına dikkat çekildi.

Orman ve Su Bakanlığı Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan raporda, HES’lerin Türkiye açısından ne kadar önemli olduğuna dikkat çekildi. Raporda, Türkiye’nin bünyesindeki su kaynaklarından yılda 216 milyar KWh enerji üretecek bir potansiyele sahip olmasına rağmen bunun 4′te 1 niteliğinde yılda ancak 52 milyar kWh enerji üretebildiği vurgulandı.

HER YIL 9 MİLYAR DOLAR KAYIP

Ülke genelinde planlanan HES’ler ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılı olan 2023 yılına kadar bu potansiyelin yılda 152 milyar kWh düzeyine çıkarılmasının hedeflendiği belirtilen raporda, yılda yaklaşık 100 milyar kWh enerjinin denize aktığı ve yıllık kayıp miktarının 9 milyar dolar olduğu vurgulandı.

Türkiye her yıl enerji ihtiyacının ortalama yüzde 8 arttığına dikkat çekilen raporda, “Bu artışı karşılayabilmek için her yıl yaklaşık 5 milyar dolar tutarında enerji yatırımı yapılması gerekmektedir” denildi.

2011 ENERJİ İTHALATI 35 MİLYAR DOLAR

Raporda, ülke enerji ihtiyacının karşılanması için hammadde ithalatına her yıl milyarlarca dolar harcandığı da belirtilerek, “Ülkemiz 2010 yılında enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 75′ini petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtlardan karşılamıştır. Tüketilen petrolün yüzde 92′si, doğal gazın ise yüzde 99′u ithal edilmektedir. Bu miktar ülkemiz toplam ithalatının yüzde 22′sine karşılık gelmektedir. 2010 yılında enerji hammaddesi için ödenen ithalat tutarı 30 milyar dolardır. 2011 yılında bu rakam tahmini 35 milyar dolar olacaktır” denildi.

1479 HES, 23 TANE KEBAN BARAJINA EŞİT

Raporda, Türkiye’de halen 156 HES’in işletmede, 250 HES’in inşa halinde, Bin 73 HES’in planlama aşamasında olduğu ve toplam yatırım yapılması esas alınan HES sayısının Bin 479 olduğu belirterek, ilginç bir değerlendirme yapıldı. Raporda, “Bugüne kadar işletmeye alınan 17 Bin 40 MW toplam kurulu gücündeki HES’lerin üretimiyle yılda yaklaşık 25 milyon ton karbondioksit (CO2) salınımı engellenmekte olup bir başka deyişle tesisler yılda yaklaşık 1.5 milyar ağacın sağladığı temiz havaya eşdeğer bir katkıda bulunmaktadır. Ayrıca inşaatı devam eden (250) HES projelerinin işletmeye geçmeleri durumunda elde edilecek kurulu güç toplam 30 Bin MW olacaktır. 30 Bin MW kurulu güç demek, 23 tane Keban Barajı, 12 tane Atatürk Barajı, 17 tane Karakaya Barajı, 500 tane Topçam Barajı demektir” görüşlerine yer verildi.

3 HATA YAPAN ŞİRKETİN PROJESİ İPTAL EDİLİYOR

Orman ve Su Bakanlığı, raporunda HES karşıtı çevreci örgütlerin savunduğu ‘su kullanım hakkı halkın elinden alınıyor’, ‘cansuyu verilmiyor, dereler kuruyor’ şeklindeki iddialarını cevaplar nitelikte şu bilgilere yer veriyor:

“Doğal hayatın devamlılığı açısından, son on yılın ortalama akımlarının en az yüzde 10′unun mutlaka dere yatağına bırakılması sağlanmakta ayrıca endemik türlerle ilgili veya balık göçleriyle ilgili gerek görüldüğü takdirde bu oranın artırılması sağlanmaktadır. Tespit edilen su miktarına havzadaki diğer ihtiyaçların tespiti amacıyla hazırlatılan mansap su haklarında tespit edilen su miktarı ayrıca ilave edilmektedir.”

“HES projelerinde mansap suyu miktarının kontrolü maksadıyla kurulan, AGİ (debi ölçerlerin) cihazlarının, on-line olarak DSİ Bölge Müdürlükleri tarafından kurdurulması ve anlık izlenmesi sağlanmakta, sistemin kurulmaması ve cihazların çalıştırılmaması durumunda anlaşmalardan kaynaklanan cezalar verilmektedir. Bütün projelerde özelliğine göre balık geçitlerinin yapılması sağlanmakta, balık geçidi olmayan projelerin kabulü yapılmamaktadır. 

“Doğal hayatın devamı için mansaba bırakılması gereken suyun şirketler tarafından bırakılmaması durumunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri koordinasyonunda yapılan denetimlerde tutulan tutanaklar sonucu şirkete 2 kere ceza verilmesinin ardından söz konusu eylemin 3′üncü defa tekrarlandığının tespiti durumunda projenin iptali yoluna gidilecektir. Bilindiği üzere DSİ tarafından geliştirilen projelerin bir bölümünde birden çok fayda bir arada bulunabilmektedir. Örneğin su kaynağının yeterli olduğu durumlarda içme suyu+sulama, sulama+hayvan içme suyu, sulama+enerji+içme suyu temini gibi birden fazla fayda projelerimizden sağlanabilmektedir. Özel sektör tarafından yapılacak projelerde birden çok fayda var ise firma enerji faydası yanında diğer faydaları sağlayacak tesisi de bilabedel (ücretsiz) olarak yapmakla yükümlüdür. Bu durum kamu açısından büyük faydalar sağlamaktadır.”