Enerji Piyasasında Yatırımı Arttırmak ve Sürdürülebilir Kalkınma

Bu yazımda, okurlardan gelen istekler doğrultusunda yenilenebilir enerji kaynaklarına kısa bir ara verip, enerjiye yatırım piyasasını ve sürekli gündemde tutmak istediğim enerji verimliliği (tasarrufu) konusunun ikinci bölümünü aktaracağım. Bu bağlamda enerji sektöründe; kalkınmayı ve refah artışını destekleyici bir yapı ve işleyiş kazandırmak amacıyla uygulanmakta olan politikalar önceliklerine göre beş ana başlık altında toplanmaktadır.Bu politikalar;

• Sektörün liberalleşmesi, enerji piyasasında rekabet ortamı yaratılarak sektör verimliliğinin arttırılması ve şeffaflığın sağlanması,


• Doğunun zengin enerji kaynaklarının batı piyasalarına taşınmasında Türkiye'nin Enerji Koridoru (Terminali) işlevini üstlenmesi,


• Enerji talebinin karşılanmasında dışa bağımlılık oranı giderek artan ülkemizde Enerji Güvenliği için gerekli faaliyetlerin öncelikle gerçekleştirilmesi,


• Enerji kaynaklarının değerlendirilmesi ve tüketilmesinde çevre ile etkileşimin dikkate alınarak Sürdürülebilir Kalkınma çerçevesinde faaliyet gösterilmesi,


• Enerji Teknolojileri çalışmalarının yoğunlaştırılmasıdır. (Ar&Ge Bülten 2006 Temmuz, Nurel KILIÇ)

Buna göre enerji sektöründe; kalkınmayı ve dışa bağımlılığımızı azaltmak ve stratejik planlama hazırlanması için yapılması gerekenler aşağıdaki gibi özetlenebilir.


• Bugün toplumsal refahın ve sürdürülebilir kalkınmanın en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen elektriğin, istendiği anda talep edilen miktarda, kaliteli ve ekonomik olarak sağlanmalıdır.


• Ülkemizin elektrik enerji politikası, öncelikli olarak, ulusal kaynaklarımızın sürdürülebilir bir plan çerçevesinde, çevreye en az zarar verecek biçimde değerlendirilmesi ilke edinmelidir.


• Enerji üretiminde kullanılan birincil kaynakların ve temin edildikleri ülkelerin mümkün olduğunca dengeli olarak çeşitlendirilmesine özen gösterilmelidir. Türkiye'nin 5-10-20 yıllık enerji stratejik planlaması yapılmalı ve bu planın uygulanmasına önemle dikkat edilmelidir.


• Elektriğin üretim, iletim, dağıtım ve son kullanıcıya ulaştırılmasında, yetkili kurulun; düzenleyici, denetleyici ve son kullanıcının haklarını koruyucu rolü güçlendirilmelidir. Bu kurul tek yetkili olmalı, adil ve bağımsız çalışması güvence altına alınmalıdır.


• Yatırımcıların önündeki bürokratik engeller kaldırılarak şeffaf ve güvenilir bir yatırım ortamı sağlanmalıdır.


• Avrupa Birliği ile müzakere döneminde AB kriterlerine uyum konusunda atılacak adımlara hız verilmeli, enterkonnekte şebekemizin komşu ülkelerle uyumlulaştırılması gündeme alınmalıdır.


• Çağdaş teknolojik değerlere dayalı, estetik özgün ürün tasarımı desteklenmeli, toplumsal ve ekonomik yasamın her alanında olduğu gibi, elektrik, elektronik ve iletişim alanlarında da, kalitesiz, standart dışı ve taklit malzeme ve araç gereçlerin pazara girişi engellenmelidir ve denetimler yoğunlaştırılmalıdır.


• Kamu ve özel sektörde enerji tasarrufunu özendirici ve zorlayıcı önlemler gecikmeden uygulanmalıdır. Enerji tasarrufu sağlayan cihazların üretimi ve kullanımı desteklenmelidir.


• Üniversitelerimizde ülke gereksinimlerini dikkate alan ve uluslararası programlara uygun mühendisler yetiştirilmesine yönelik kadro ve altyapının oluşturulması desteklenmelidir.


• Meslek içi sürekli eğitim konusunda üniversite ve meslek odaları arasındaki işbirliği özendirilmeli ve uygulamadaki maddi zorluklar ortadan kaldırılmalıdır.


• Enerji sektöründe, Tübitak Bilim-Teknoloji Üst Kurulu kararları doğrultusunda Ar-Ge çalışmaları desteklenmeli, üniversite-sanayi ilişkileri özendirilmeli ve maddi teşvikler sağlanmalıdır. (Elektrik, elektronik ve iletişim sektörel kuruluşlar platformu sonuç bildirgesi)


Bu çerçevede,


• Elektrik üretiminde daha verimli teknolojilere ağırlık verilmesi,


• İletim ve dağıtımda kayıp-kaçak oranlarının kabul edilebilir seviyelere düşürülebilmesi amacıyla teknik müdahalelerin ve teknik olmayan tedbirlerin arttırılması,


• Birincil ve ikincil enerji üretim, nakil ve kullanımında verimliliğin ve tasarrufun en üst düzeylere çıkarılması için düzenlemelerin yapılması bir zorunluluk haline gelmiştir.

Enerjide Verimlilik de Yerel Bir Kaynaktır 

Sanayide motorların bakımı, tamiri ve yenilerinin satın alımından sorumlu kişilerin motor verimliliği ve motorların tükettiği enerjinin maliyetinin boyutu ile ilgili bilinç düzeyleri son derece düşüktür. İlgili personelin motor verimliliği ile ilgili bilinç düzeyi acilen yükseltilmeli, verimliliğin karar mekanizmasında önemli bir kriter konumuna yükseltilmesi sağlanmalıdır. Verimlilik konusunda ön plana çıkmayan standart motorlar EEF3 sınıfında, verimlilikleri arttırılmış olanlar EFF2 sınıfında, ve verimlilik açısından birinci sınıf olan en yüksek verimli motorlar ise EFF1 sınıfında yer almaktadırlar. Bazı çok uluslu firmaların karar vericileri bu gerçeği tüm netliğiyle anlamışlar ve arızalanan standart motorları en yüksek verimli olanları ile (EFF1 sınıfı) değiştirme kararı alıp bu kararı uygulamaya koymuşlardır. Örneğin 75kW'lık 1500 dev/dak da çalışan eski bir motor, yine aynı devirde çalışan yükseltilmiş verimli (EFF2) standart motor ile veya yüksek verimli (EFF1) motor ile değiştirilince; Enerji Tasarrufu=4564 kWh/yıl, Maliyet Tasarrufu=548 YTL/yıl, Geri Ödeme Süresi (Yatırım maliyeti)/(Enerji maliyet tasarrufu) =1.9 yıl =23 ay olacaktır. Yani verim farkı sadece %1,2 olan yüksek verimli motor maliyet farkını ilk iki yılda tasarruf ettiği enerjiden ödeyecek ve sonra da işletmeye her yıl 548 YTL tasarruf ettirmeye devam edecektir. Enerji fiyatları arttıkça da yıllık tasarruf edilen miktar artacaktır. Tasarrufun yanında yüksek verimli motor, yılda 2740 kg CO 'nun atmosfere salınımı engelleyerek sera etkisini azaltıcı etki yapacaktır. (www.enerji.gov.tr )