IK Kodları ve Vandal Proof Ekipman Seçimi
(IEC ve EN 62262 Standartlarına Göre)

Ülkemizde son yıllardaki şehir hastanesi furyasıyla birlikte adını sıkça duymaya başladığımız “Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri” hastanelerinin belirli bölümlerinde kullanılması mecburi kılınan darbeye karşı dayanımı yüksek olan ekipmanlar; sektörde yeni bir pazar yaratmış durumdadır. Genellikle kamera sistemlerinde duymaya alışık olduğumuz darbeye dayanım özelliği; YGAP hastanelerinin belirli bölümlerinde kullanılacak olan hem elektrik ekipmanlarının hem de mekanik ekipmanların seçiminde dikkate alınması gereken zorunluluktur.

A- A+

07.09.2019 tarihli yazı 10231 kez okunmuştur.

Vandalizm kelimesi için sözlüğe baktığımızda anlam olarak; “bilerek ve isteyerek, kişiye ya da kamuya ait bir mala, araca ya da ürüne zarar verme eylemi” karşımıza çıkmaktadır.

Adını Vandalizm kelimesinden alan ve sert darbelere karşı dayanıklı olan ekipmanlar uluslararası literatürde “Vandal-proof” ya da “Antivandalism” ekipmanlar olarak adlandırılmaktadır.

Son zamanlarda telefonların kırılmaz camlarında ve kamera sistemlerinde sıkça duymakta olduğumuz IK sınıfları; ekipmanlara zarar verilerek kullanılamaz hale getirilmesi istenmediğinden özel olarak imal edilen Vandal Proof ekipmanlar şehir hastanelerinin yapımının başlamasıyla birlikte yeni bir kullanım alanı ve pazar yaratmıştır.

Hemen hemen her Şehir Hastanesinde ya da başka bir deyim ile Entegre Sağlık Kampüsü dediğimiz büyük hastanelerde bulunan “Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri(YGAP)” bölümlerinde akli dengesi yerinde olmayan kişilerin ve tutukluların tedavi edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bölümlerde yatacak olan hastaların kendilerine zarar verme ve intihar durumlarının önüne geçmek için kullanılacak ekipmanlarda darbeye dayanım özelliğinin dikkate alınması gerekmektedir.

Günlük hayatta kullandığımız ekipmanlar standart hayat koşulları dikkate alınarak imal edilmektedir. Park, bahçe, okul, ambar ve insan sirkülasyonun fazla olduğu yerlerde gerek kullanım süresinin fazla olması gerekse kırılma, çalınma vb. durumların önüne geçmek adına herhangi bir zorunluluk olmasına rağmen “Vandal-Proof” ekipmanların kullanılması tercih edilmektedir.

► İlginizi Çekebilir: IP Koruma Sınıfları ve IP Kodları
(IEC ve EN 605209 Standartına Göre)

IEC 62262 IK Kodları Ne Anlama Gelmektedir?

Vandal Proof ya da Anti Vandalism sınıfında bulunan ekipmanların dayanım dereceleri uluslararası normlarla belirli standartlara bağlanmıştır. IK kodları Avrupa Standardı BS EN 50102' de tanımlanmış olup 2002 yılında bu standartın uluslararası standart olarak kabul edilmesiyle birlikte ilgili standart Avrupa standardı EN 62262 olarak yeniden adlandırılmıştır.

IK değerleri gelecek olan darbenin ağırlık (güç) ve mesafe değerleri dikkate alınarak; ilgili ekipmanın mekanik etkilere hangi derecede dayanabileceğini belirlemek amacıyla oluşturulmuş standartlardır. IK1' den başlayıp IK10' a kadar devam eden bir kodlaması bulunmaktadır. Standartlarda IK değerinin yanındaki sayı büyüdükçe mekanik dayanım değeri artmaktadır.

İlgili standarta göre mekanik dayanım sınıfı belirlenirken ağırlık ve mesafe değerlerinden ziyade cismin dayanabileceği darbenin joule cinsinden değeri dikkate alınmalıdır.

Bu standartlara göre belirlenmiş olan dayanım kodları aşağıdaki gibidir:

► IK00: Cismin mekanik etkiye karşı korumasız olduğu anlaşılmaktadır.

► IK01: Cismin 0.15 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(7.5 cm' lik mesafeden gelebilecek 200 gramlık mekanik etki gibi)

► IK02: Cismin 0.20 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(10 cm' lik mesafeden gelebilecek 200 gramlık mekanik etki gibi)

► IK03: Cismin 0.35 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(17.5 cm' lik mesafeden gelebilecek 200 gramlık mekanik etki gibi)

► IK04: Cismin 0.50 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(20 cm' lik mesafeden gelebilecek 250 gramlık mekanik etki gibi)

► IK05: Cismin 0.70 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(20 cm' lik mesafeden gelebilecek 350 gramlık mekanik etki gibi)

► IK06: Cismin 1.00 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(20 cm' lik mesafeden gelebilecek 500 gramlık mekanik etki gibi)

► IK07: Cismin 2.00 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(40 cm' lik mesafeden gelebilecek 500 gramlık mekanik etki gibi)

► IK08: Cismin 5.00 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(29.5 cm' lik mesafeden gelebilecek 1.7 kilogramlık mekanik etki gibi)

► IK09: Cismin 10.00 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(20 cm' lik mesafeden gelebilecek 5 kilogramlık mekanik etki gibi)

► IK10: Cismin 20.00 joule lük mekanik bir etkiye dayanabileceği anlamı taşımakatadır.
(40 cm' lik mesafeden gelebilecek 5 kilogramlık mekanik etki gibi)

IEC 62262 ve IEC 60068-2-30 standartlarında maksimum dayanıklılık sınıfı IK10 olarak belirtilmiş olsa da piyasada özel testlerle IK16 ya kadar 150.00 joule lük mekanik etkiye dayanabilen ekipman üretilebilen firmalar bulunmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: Bir Elektrik Mühendisinin Bilmesi Gereken Kanunlar, Şartnameler ve Yönetmelikler

Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastaneleri Hangi Amaçla Yapılmaktadır?

Ülkemiz son yıllarda Şehir Hastaneleri diğer bir adıyla Entegre Sağlık Kampüsleriyle birlikte giren bu kavram için “Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü” nün tanımlaması aşağıdaki gibidir:

Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri (YGAP) Hastaneleri; Adli Psikiyatri işlemleri amacıyla adli mercilere gönderilen kişilerin tıbbi hizmetlerinin, raporlama işlemlerinin ayaktan veya yatırılarak sürdürüldüğü, koruma ve tedavi birimidir.

YGAP’ larda ki hasta profiline baktığımızda kendilerine zarar verme ihtimali yüksek kişilerden oluşmaktadır. Hastaların tek başına kaldığı alanlarda özellikle hasta yatak odası bölümlerinde kullanılan tüm ekipmanların bu durumun önüne geçecek nitelikte ekipmanlar kullanılmalıdır.

Bu binalarda daha önceden belirlenmiş odalarda (gerek elektrik gerekse mekanik) Vandal Proof olarak seçilerek hastaların olası intihar ve kendine zarar vermeleri istenmemektedir.

Adı Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi (YGAP) 4 ayrı bölümden oluşmaktadır.

Bu bölümler:

► Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi (YGAP) Bölümü
► Tutuklu Hükümlü Adli Psikiyatri Hastanesi / Servisi (THAP) Bölümü
► Kapalı Psikiyatri Servisi
► Mahkum Koğuşu

Yüksek Güvenlikli Adli Psikiyatri Hastanesi (YGAP) Bölümünde Hangi Tipteki Hastalar Yatmaktadır?

Türkiye' de yeni yeni duyulmaya başlayan ve bir çoğunun yapımı hala sürmekte olan YGAP hastanelerinde yatacak hastaların özellikleriyle ilgili olarak Sağlık Bakanlığı' nın belirlediği kıstaslar aşağıdaki gibidir.

TCK Madde 57. Kapsamında Yatan Hastalar: İlgili konunda söylendiği gibi; (1) Fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişi hakkında koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilen akıl hastaları, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında korum ve tedavi altına alınırlar.

Bu bölümlerdeki aşağıdaki durumlar dikkate alınmaktadır:

► Koruma ve tedavi süreci burada gerçekleşmektedir.
► Amaç akıl hastalığı nedeniyle başkalarına zarar verme riskini önlemek
► Kişinin akıl hastalığını tedavi ederek bu riski ortadan kaldırmak

Tutuklu Hükümlü Adli Psikiyatri Hastanesi / Servisi (THAP) Bölümünde Yatan Hastalar: Tutuklu ve hükümlü olup psikiyatrik bozukluk nedeniyle yatarak tedavi görmesi gereken hastalar için oluşturulan psikiyatri servisleridir.

Kapalı Psikiyatri Servisi Bölümünde Yatan Hastalar: Hastalığından dolayı kendine ya da başkalarına zarar verme riski olan kişilerin yakın gözlem altına alındığı, tecrit ve tespit uygulamalarının yapılmasına olanak sağlayan, girişi ve çıkışları kontrollü olan, güvenlik tedbirlerinin olduğu psikiyatri servisleridir.

Mahkum Koğuşu Bölümünde Yatan Hastalar: Tutuklu veya hükümlü olup psikiyatri dışında sağlık problemi olan (KOAH, Diyabet, vb.) hastaların tanı ve tedavi amacıyla yattıkları servislerdir.

YGAP Hastaneleri İçin Seçilecek Ekipmanlarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Yazının önceki bölümlerinde de bahsettiğim gibi bu hastanede yatan kişiler gerek cezai durum nedeniyle gerekse akli dengesinin yerinde olmayışı nedeniyle intihara meyilli kişilerdir. Bu nedenle seçilecek ekipmanların sadece darbeye dayanıklı olması yeterli bir kıstas değildir.

Bunlar dışında dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıdaki gibidir:

► Seçilen ekipmanların bunlar olası intihar ve kendine zarar verme durumlarını engelleyecek cinsten olmalıdır.
► Hastanın yalnız başına kalma ihtimalinin olduğu her odada kullanılacak olan ekipmanların darbeye karşı mekanik dayanımı yüksek olmalıdır. Vandal-Proof olmalı yani darbeye dayanım sınıfı minimum IK10 olmalıdır.
► Ekipmanlar mümkünse köşeli ve sivri hatlara sahip olmamalıdır.
► Seçilen ekipmanlarda kesinlikle kablo ve bağlantı noktası ulaşılamaz olmalıdır.
► Hastanın yalnız başına kalma ihtimalinin olduğu mahallerde anahtar ve prizlerin sadece vandal proof olması yeterli olmayacaktır, aynı zamanda seçilecek olan prizlerde çocuk korumalı tip dediğimiz tipten olmalıdır.
► Seçilecek olan ekipmanın montajının tamamlanmasından sonra sadece ilgili teknik görevli tarafından demontajı yapılabilecek şekilde; özel ekipmanlarla açılabilir cinsten olmalıdır.
► İlgili ekipmanın montajı tamamlandığında duvarla arasında hiçbir boşluk kalmaması gerekmektedir.

Kaynaklar:
► IEC 62262 Standartı
► IEC 60068-2-30 Standartı
► TC Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Şehir Hastaneleri Koordinasyon Başkanlığı