Normal bir çalışma ortamında gerilim bulunan bölümlerle, bulunmayan bölümler arasında yalıtım sağlanmalıdır. Yalıtım sağlanmadığı takdirde, elektrik enerjisinin bulunmaması gereken yerlerde elektrik bulunacaktır ve can güvenliği açısından tehlike oluşturacaktır. Ayrıca cihazlar içindeki bölümlerinde aralarında yalıtkanlık sağlanmalıdır. Cihazların çalışmasında bu durum çok önemlidir.
 

Yalıtkan maddeler, ses, ısı ve elektrik akımını çevreye iletmeyen maddelerdir. Kullanım alanlarına göre yalıtkanlar değişebilir. Ses için iyi bir yalıtkan olan madde elektrik akımını kolaylıkla geçirilebilir. Bu sebeple yalıtkanlar, kullanım alanlarına göre seçilmelidir.
 

Şekil 1: Yalıtkan maddeler elektriği iletmez. (solda), iletken maddeler elektriği iletir. (sağda) 

Elektriksel olarak yalıtkanlıktan bahsedecek olursak, kısaca elektriği iletmeyen maddeler olarak tanımlayabiliriz. Aslında her madde iletkendir fakat maddelerin belli bir dayanım sınırı vardır. Yani bir yalıtkanlık direnci vardır. İşte bu sınırın üzerindeki elektrik akımında madde iletken gibi davranır yani, elektriği iletir.

Bu durum uygun cihazlarla test edilerek kontrol edilmedilir.
 

 

İzolasyon Direnci hesaplanırken ölçülecek sisteme sabit bir gerilim uygulanır ve akım ölçülür. Bu gerilim ve akım oranı bize İzolasyon Direncini verir. 
 

Şekil 2: İzolasyon Test Cihazı Bağlantı Şeması
 

Bu test ”Dayanıklılık” testidir. Kullanma voltajının üstünde bir gerilim belli bir süre boyunca uygulanır. Test edilen nesnenin dayanması gerekir. Bu yöntemle direnç değeri (Ω) ölçülmez.

►İlginizi Çekebilir: Raylı Sistemlerde Kaçak Akım ve Testi | Ray İzolasyonu

Kabloya zarar vermeyecek bir gerilim seçilir. İzolasyon Direncini öğrenmek için yapılır. Gelişmiş cihazlarda farklı analiz araçları vardır.

Şekil 3: KEW 3128, KYORITSU İzolasyon Test Cihazı ile testlerinizi kolayca yapabilirsiniz.
 

► Büyük motorların izolasyon direnç testlerini yapmak için kullanılabilir.
 

Şekil 4: Motor İzolasyon Testi
 

► Alçak gerilim (AG), orta gerilim (OG) ve yüksek gerilim (YG) kabloları, transformatörler ve elektrik cihazlarının izolasyon direnç testlerinde kullanılabilir.
 

Şekil 5: Kablo İzolasyon Testi
 

►Yüksek gerilim jeneratörlerinin izolasyon direnç testlerini yapmak için kullanabilirsiniz.
 

Şekil 6: Yüksek Gerilim Jeneratörleri

 

Nominal gerilimin 2 katında izolasyon testi yapmak, yaygın olarak kullanılan bir test yöntemidir. Yani, nominal gerilimi 5kV olan bir kablo için 10kV kademesinde ölçüm yapmak gerekir.

Şekil 7: İzolasyon Test Cihazlarıyla Uygun Kademeyi Seçebilirsiniz
 

Kullandığınız izolasyon test cihazına göre de cihazınızdan zamana göre değişen kaçak akım değerlerini ve izolasyon direncini görebilirsiniz.
 

İzolasyon test cihazları bir mühendisin en önemli yardımcılarından biridir. Çok hızlı sonuçlar elde edebilir ve önlemini çok hızlı bir şekilde alabilirsiniz. Ayrıca bir insanın bu gibi testleri cihaz kullanmadan yapması oldukça tehlikelidir. Yani can güvenliği açısından oldukça önemli bir cihazdır. Ayrıca yapacağınız periyodik bakımlar ile de gelecek planlarınızı daha rahat bir şekilde yapabilirsiniz. Biraz da maddeler halinde cihazın öneminden bahsedelim.
 

► Birçok alanda ( Kabloların, trafoların, motorların, jeneratörlerin, yüksek gerilim şalterlerin, kablo tesisatlarının vb.) kullanılabilmesi en önemli avantajlarından biridir.
► Birçok farklı kademe ayarıyla uygun olan kademeyi çok kolay bir şekilde seçebilirsiniz.
► Çok yüksek değerdeki izolasyon direnç değerlerinin ( yaklaşık 35 Teraohm ) ölçülmesini sağlar.
► Her testten sonra otomatik deşarj sistemleri vardır.
► Veriler, bilgisayar için hazırlanmış özel yazılımlarla analiz edilebilir.
► Ölçümleri canlı olarak takip etme imkanı sağlar.
 

Elde edilen sonuçların yüksek çıkması ölçülen yerin izolasyonunun iyi olduğu gösterir. Bu değer yalıtkanlık direncini ölçmek için uygulanan gerilimin 1000 Ω ile çarpılması ile elde edilen değerden küçük olmamalıdır. Böyle bir durum oluşmuşsa pek sağlıklı bir tesisatın olmadığı söylenebilir ve gerekli önlemler alınabilir.
 

  

Şekil 8: İzolasyon Test Sonuçalrını Cihaz Ekranından Anlaşılır Bir Şekilde Görebilirsiniz
 

İzolasyon direnci standartların altında olan bir sisteme kesinlikle elektrik verilmemelidir. Çalışanları tehlikeye atacağından, gerekli arıza çalışmaları yapılmadan sisteme asla enerji verilmemesi gerekir.

Kaynak

►ShuntTech

►