Mars Expresiyle Okyanus Arayışları

Mars Express üzerindeki radar (Marsis) 2005 yılında görev için konuşlandırılmıştı ve o tarihten beri veri gönderiyordu. California Üniversitesi ve Grenoble Astrofizik ve Gezegen Araştırmaları Ensitüsü görevlilerinden Jeremie Mouginot ve arkadaşları iki yıldan fazla bir süredir inceledikleri analiz verilerinde kuzey ovalarının kızıl gezegenin diğer kısımlarına göre daha düşük yoğunlukta olduğunu saptadılar .

Sonuçlar üzerine Dr Mouginot “ biz bu yoğunluk farkının muhtemelen kuzey kıyılarında var olması muhtemel buzdan kaynaklandığını düşünüyoruz ve bu bir tortul yapılanmasına işaret. Bu durum burada bir zamanlar bir okyanus olduğunun göstergesidir ” açıklamasında bulundu.

Mars üzerinde geçmişte okyanusların var olabileceği daha önce de tartışma konusuydu. Özellikle farklı görevler için uzaya gönderilmiş araçlardan gelen ve Mars yüzeyinde kıyıları anımsatan görüntüler bu konuda tartışmalara yol açmıştı.

Grenoble Astrofizik ve Gezegen Araştırmaları Ensitüsü’nden bu görevde ekip lideri olan Wlodek Kofman’a göre düşük yükseklik bölgelerinde su drene çıkış kanalları yarattı ve muhtemelen jeotermal aktiviteler sonunda buzlar eridi. Tahminlere göre 3 ve 4 milyar yıl önce sıcaklık koşullarının etkisiyle iki okyanus oluştu. Dr Kofman, radarın yerin 60-80 metre altına kadar derinlemesine sonuçlar topladığı ve bütün bu derinlik boyunca, tortul malzeme ve buz için kanıtlar gördüklerini belirtti.

Araştırmada kullanılan MARSIS yer altına araştırmaları sırasında düşük yoğunlukta olan derinlemesine kanallara rastladı. Normal şartlarda bu kanallar genellikle su ile aşınmış düşük yoğunluktaki malzemelerden oluşur ve akış alanı için nihai hedefe ulaşılmış olur. Ancak bu durum geçicidir ve şu anda ortada olmayan su için Dr Mouginot’nun tahminleri suyun göre en fazla bir milyon yıl içinde su tekrar donduğu ve dış ortamdan soyutlanarak tekrar yer altına indiği yönünde, suyun bir kısmı ise buharlaştı zamanla gezegenden uzaklaştı. Ancak bu senaryo şu an için mantıklı bir tahminden ibaret ancak tahmini ileri süren Dr Mouginot bu sürenin bir hayat formu oluşturacak kadar yeterlilikte olduğuna inanmıyor.

Yaşam kanıtları bulmak için astrobiyologların daha geriye dönük verilere ihtiyacı var ve bu durumda Mars araştırmaları için daha geçmişe uzanmak, araştırmaları devam ettirmek gerekiyor. Bununla beraber bu çalışma bir zamanlar Mars’ta büyük su kaynaklarının olduğunu ve gezegenin jeolojik tarihinde suyun büyük rolünün önemli olduğu ortaya çıktı.

Konu hakkında ESA’nın Mars Express projesi bilim adamlarından Olivier Witasse’ye göre ilk önce fotoğraflar ve mineralojik veriler ardından atmosfer araştırmaları ve şimdi de radar kullanılarak yeraltı görüntülerinin elde edilmesi çok iyi yolda olunduğunun bir göstergesi. “Ancak bu yap-bozda tüm bu parçaları bir araya getirdiğimizde pek çok yeni bilgi elde etsek de büyük bir soruyla karşı karşıya kalıyoruz tüm su nereye gitti?” diye sormaktan da kendini alamıyor Dr Witasse.

Bu başta olmak üzere daha pek çok soru için Mars Express zorlu seferinde cevaplar aramaya devam edecek …

Baycan Karabağ