Sıvı Seviye Rölesi Nedir? Nasıl Çalışır? Nerelerde Kullanılır?

Endüstrinin her alanında, sistemlerin özelliklerine göre çeşitli röleler kullanılmaktadır. Bu rölelerden bir çeşidi de sıvı seviye rölesidir. Sıvı seviye rölesi nedir, çalışma prensibi nasıldır yazımızda bulabilirsiniz.

A- A+

17.09.2024 tarihli yazı 2538 kez okunmuştur.

Röle Nedir?

Röle, elektromekanik düzenekle çalışan bir elemandır. Bir diğer tanımıyla, küçük akımlar ile büyük akımları kontrol etmemizi sağlayan, kontakları bulunan, anahtarlama elemanı olarak kullanılan cihazdır. Röle, 1835'te Joseph Henry tarafından icat edilmiştir.

Şekil 1'de ki rölenin yapısını inceleyecek olursak, bobin, demir nüve, palet, yay ve kontaklardan meydana gelmiştir. Bobin 5-9-12-24-36-48 volt gerilimlerle çalışacak türde üretilir. Elektronikte kullanılan röleler sıklıkla doğru akımla çalışmaktadır.

Şekil 1: Röle Yapısı ve Sembolleri

Uygulama alanında kullanılan röleler kontaklarının özelliğine göre şöyle sınıflandırılır:

► Tek kontaklı, tek konumlu röleler,
► Tek kontaklı, çift konumlu röleler,
► Çok kontaklı, tek konumlu röleler,
► Çok kontaklı, çift konumlu röleler.

Şekil 2: Elektronikte Kullanılan Röleler

Rölenin bulunuşuyla pek çok sistem ve devre geliştirilmiştir. Bu geliştirilen röleler arasında seviye ölçen rölelerde bulunmaktadır.

Sıvı Seviye Rölesi

Yapısında mekanik bir sistem bulunmayan tamamen elektronik devrelerle anahtarlama yapabilen röle çeşididir. Sıvı seviye röleleri, kontaktöre ve diğer röle tiplerine göre üstün özelliklere sahiptir. En önemli özellikleri; hızlı anahtarlama, elektromanyetik gürültü oluşturmamasıdır.

Sıvı seviye röleleri endüstriyel tesislerde yer alan depolarda iletken sıvıların seviyelerini kontrol etmede, sıvıların boşaltılıp doldurulmasında ve koruma-bilgi amaçlı kullanılır. Basit bir röle ile sıvı seviye rölesini karşılaştırdığımızda rölede bobin yerine elektronik bir devre elemanı, güç kontakları yerine ise elektronik devre kartı tasarımlanarak günümüze kadar farklı sistemler için geliştirilmiştir.

Sıvı seviye röleleri genellikle su arıtma tesisleri, drenaj kuyuları, tanklar, buhar kazanları gibi endüstriyel alanlarda kullanılır. Kurulumu ve kullanımları sırasındaki aksaklıklarda ağır sonuçlar yaşanabileceği için mutlaka kullanım talimatları dikkatle okunmalı ve eksiksiz uygulanmalıdır.

Şekil 3: Sıvı Seviye Rölesi Elektronik Devresi

Sıvı seviye rölelerini üreten firmalar kuyularda, depolarda motorların susuz çalışmasını engellemek için teknoloji ilerledikçe yeni sistemler, devreler geliştirmektedirler. Sıvı seviye rölesi, insan yardımı olmadan bir sistemdeki sıvının kumandasını sağlar. Röleler, bir deponun veya kuyuların su kontrolünü yapar. Buhar kazanlarına otomatik su basmak ve boşaltmak gibi sistemler ile endüstrinin her yerinde sıvı seviye rölelerinden görmek mümkündür.

Şekil 4: Sıvı Seviye Rölesi - Chint

Sıvı seviye röleleri en sık kullanıldığı yerleri şöyle sıralayabiliriz:

► Pompa istasyonlarında,
► Arıtma tesislerinde,
► Su ve drenaj kuyularında,
► Tank seviye kontrolü uygulamalarında

Sıvı Seviye Rölesi'nin Çalışma Prensibi

Sıvı seviye rölelerini incelediğimizde röle üzerinde standart terminaller bulunur. Bu terminaller U, L, B, NO ve NC terminalleridir. U, L, B terminalleri elektrot bağlantı uçları içindir. Elektrotlar tank içine yerleştirilen, sıvı temas ettiğinde iletken olan bir malzemedir.

Sıvı seviye elektrotları paslanmaz milden imal edilirler ve tankların gövdesine bağlanacak kısımları yalıtkandır.

Şekil 5: Sıvı Seviye Rölesi Bağlantı Şeması

►İlginizi Çekebilir: Motor Koruma Şalteri Nedir? Seçimi Nasıl Yapılır?

Şekil 5'de U elektrotuna sıvı temas ettiğinde röle çeker ve L elektrotundan sıvı teması kesildiğinde röle bırakır. Bırakmasının sebebi motorun boşuna çalışmasını önlemektir. B ise, taban seviyesini hassasiyetle belirlemek için tankın gövdesine bağlanmalıdır. Tank yalıtkan bir malzemeden ise bu terminale bir elektrot bağlanmalıdır.

Rölenin ön panelinde bulunan R (kohm) elektrotlar arası empedanstır. Farklı sıvıları ayarlamak için dizayn edilmiştir.

Şekil 6: Çeşitli Sıvı Seviye Elektrotları

Sıvı seviye rölesi tipleri

Sıvı seviye rölesinin altat verilen üç farklı tipi bulunmaktadır.

► Minimum sıvı seviye rölesi: Sıvı belli seviyenin altına indiğinde kontak çıkışı verir ve böylece motorun boşta çalışmasn önüne geçilir.
► Maksimum seviye kontrolü yapan sıvı seviye rölesi: Sıvı belirli bir seviyenin üstüne çıktığında kontak çıkışı verir ve böylece taşma kontrolü sağlanır.
► Minimum ve maksimum sıvı seviye rölesi: Üstte belirtilen iki özelliğe de sahip röle tipidir. Aralık kontrolü yapar ve sıvı seviyesini belli aralıklarda tutar.