Bilimin Kadın Emekçileri

Onlar; kendi çalışma alanlarında öncü bir misyon üstlenen, karşılaştıkları zorlukları başarıyla göğüsleyen, adı daha da fazla duyulması gerekenlerdir. Yıllarca daha az imkânlara sahip olmuş, daha az destek görmüş ve sürekli önyargılarla boğuşmak zorunda kalmış bilimin kadın emekçilerine göz atalım.

A- A+

08.03.2022 tarihli yazı 2483 kez okunmuştur.

Dilhan Eryurt (1926-2012)

Türk astrofizikçi, NASA’da çalışan ilk Türk bilim kadını. Ankara Üniversitesi'nde astrofizik alanında ilk doktorayı yaptı. Çeşitli burslarla Kanada ve Amerika’da hidrojen yıldızları ve Güneş'in evrimi üzerine çok önemli çalışmaları vardır. Öyle ki o zamana kadar doğru kabul edilen bazı şeyleri değiştirdi. Çalışmalarıyla Güneş’in parlaklığının zamanla artmadığını, geçmişte daha parlak ve sıcak olduğunu ortaya koydu. 1969 yılında, Ay’a iniş projesine katkılarında dolayı Apollo ödülü ile onurlandırıldı. 1973 yılında ODTÜ’de astrofizik anabilim dalını kurdu.

Dilhan Eryurt Amerika Basınında

►İlginizi Çekebilir: Tarihe İz Bırakmış Kadın Mühendisler

Rosalind Franklin (1920-1958)

Kısa bir ömür yaşamış olsa da bilim dünyasına imzasını atmış bir kadındır. Londra doğumlu ingiliz kimyacı, DNA, RNA ve bazı virüs türleri ile alakalı yaptığı çalışmalarla tanınır. X-ışını kristalografisi tekniğini kullanarak DNA’nın çift sarmal yapısının keşfedilmesinde öncü rol oynadı. Bu öncü çalışmalar, 1962’de James Watson ve Francis Crick’in DNA’nın yapısı hakkındaki çalışmalarından dolayı Nobel Ödülü almalarına yardım etse de çalışmalarda, Franklin’den çok az bahsedilmesi ve katkılarının nadiren kabul edilmesi bugün bile tartışma konusu olmaktadır.

Rosalind Franklin

Chien-Shiung Wu (1912-1997)

Chien-Shiung Wu fizik alanında yaptığı çalışmalarla tanınır. 1978 yılında Wolf fizik ödülüne layık görülerek fiziğin “First Lady’si” lakabını aldı. Princteton Üniversitesi'nin fizik bölümünün ilk kadın öğrettim üyesidir. Nükleer silahların yapımı ile sonuçlanan Manhattan projesinde çalışmıştır. Özdeş parçacıkların her zaman aynı şekilde davranmadığını kanıtlayan “Wu deneyi” ile tanınır.

Chien-Shiung Wu

Marie-Anne Paulze Lavoisier (1758-1836)

Lavoisier ismine aşinalığımız vardır. Ünlü kimyager Antonie Lavoisier’in maalesef kendi kadar ünlü olamayan fakat diğer taraftan “modern kimyanın annesi” kabul edilen, eşi Marie-Anne Lavoisier. Beraber laboratuvar çalışmalarında yer aldılar. Latince, Fransızca, İngilizce bilen Marie-Anne’nin yaptığı çeviriler, oksijen gazının keşfine zemin hazırlamıştır.

Marie-Anne Paulze Lavoisier ve Antonie Lavoisier

Ada Lovelace (1815-1852)

Charles Babbage programlanabilir bilgisayar fikrinin mucididir ve günümüz bilgisayarlarının temelini oluşturan hesap makinasını icat eden bilim insanıdır. Bilgisayarlar ile uğraşıp da adını bilmeyen yoktur sanırım. Ada Lovelace ise Babbage’nin Analitik makine hakkındaki notlarının faydalanarak bir “bilgisayar” tarafından çalıştırılmak üzere yazılan ilk kodun sahibidir. Yani dünyanın ilk kadın programcısıdır denebilir. Babbage, Lovelace hakkında “sayıların büyücü kadını” diyerek en azından hakkını teslim etmiştir.

Ada Lovelace

Marie Curie (1867-1934)

Polanya asıllı Fransız kimyager ve fizikçi olan Marie Curie (doğum adıyla Marie Salomea Skdowska), radyoaktivite konusunda yaptığı çalışmalarda iki kez Nobel Ödülü almıştır, kendisi bir çok bilim insanına örnek olmuştur. Nobel Ödülü’nü ilk alan kadın ve bu ödülü iki kere alan bilim insanıdır. 1903 Fizik Nobel Ödül’ü ve 1911 Kimya Nobel Ödül’ünün sahibi ve Radyoloji Biliminin kurucusudur. Toryumun radyoaktif özelliğini bulması ve radyum elementini ayrıştırması en önemli çalışmalarındandır.