BİLİMSEL YÖNETİMİN YARATICILARI SERİSİ-1 FREDERICK W. TAYLOR 1856 – 1915

Amerikalı mühendis F. W. Taylor kendi adını alan Taylorizm bilimsel işletme sisteminin mucididir. Taylor işbölümü anlayışı ve üretimde bant sistemine geçişi ile1913'te bilimsel yönetimin temelleriniattı. Bu sistem günümüzde insancıl olmayan bir çalışma dünyasının birörneğidir. Günümüz şartlarında kabul edilemez de olsa hizmet ve mamülüretiminde açtığı çığırla adını bilim tarihine altın harflerle yazdırmayıbaşarmıştır.

A- A+

01.01.2012 tarihli yazı 9844 kez okunmuştur.

Taylor A.B.D. Philadelphia'da dünyaya geldi. Önceleri avukat olan babasının izinden gitmeyi düşündü ve 1872'de New Hampshire'deki Phillips Exeter Akademisi'ne girdi. Ancak derslerine fazla konsantre olamamasından dolayı daha çok beyzbolla ilgilendi. Geçirdiği göz hastalığı yüzünden eğitimine ara vermek zorunda kaldı. Tedavisi tamamlanıp görmesi düzeldiğinde 1875 yılında Philadelphia’da bir zımba atölyesinde staja başladı.

1878 yılında ise Midvale Steel Company’ye işçi olarak girdi ve kısa zamanda hırslı kişiliğini de ortaya koymasıyla beraber ustabaşılığa kadar yükseldi. Ayrıca gece derslerine devam ederek 1883’te makine mühendisliği diploması aldı.

Bir yıl sonra çalıştığı Midvale şirketinde başmühendisliğe getirilmesi onun için bir dönüm noktası oldu. Kendi tasarılarına uygun bir makine atölyesi kurmasının ardından çalışmalarını araştırma yönüne kaydırdı. Zaman ve hareket araştırmaları üstünde durup, üretimdeki israfları ve zaman kayıplarını analiz etti. Çalışma sürecini küçük parçalara bölerek inceledi. Bu çalışmalar sonucunda “Zaman ve İş Etüdü”nü geliştirdi ve Endüstri Mühendisliği disiplinin temellerini atmış oldu.

Kendisi ayrıca sahip olduğu 40’tan fazla makine patentiyle ne kadar büyük bir mucit olduğunu da göstermiştir. En önemli patenti bugün imalatta önemli yer tutan hız çeliğidir.

45 yaşında aktif çalışmayı bırakarak bilimsel şirket yönetimi kavramını yaratarak bu alanda yine çok başarılı bir şekilde çalışmaya devam etti. Çalışmalarını 1911 yılında çıkardığı “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” adlı kitabında topladı.

Taylor’ın bu kitapta açıkladığına göre bilimsel yönetimin temel ögeleri:

Zaman etüdleri,

Aletlerin ve uygulamaların özelleşmesi ve standartlaştırılması,

Çalışma metotlarının belirlenerek standart bir düzen içinde uygulanması,

Planlamanın yalnızca yönetim tarafından yapılması, çalışanların ise bunları sorgulamadan uygulaması,

İnsan hareketlerinin otonomlaştırılması,

İşçi alımında bilimsel yöntemlerden faydalanılması,

İşçilerin bilimsel metotlarla eğitilip, geliştirilmesi,

Yöneticilerle işçiler arasında bi işbirliği ortamı oluşturulmasıdır.

Taylor’ın söylemleri günümüzde bakıldığında basit ve genel-geçer kurallar gibi görünmesine rağmen içinde yaşadığı dönem için çok radikal ve tüm Amerikan endüstrisinin kurallarının yıkılıp tekrar yazılmasına yol açan söylemlerdir. Taylor yarattığı fikir akımı ve açtığı çığır ile tarımdan sanayiye yeni geçmiş Amerikan toplumunda çalışma ortamında tarımdan gelme alışkanlık ve uygulamaları ve onların yarattığı verimsiz çalışmayı yıkmış daha verimli çalışmanın metotlarını yaratmıştır.

Taylor başardığı büyük işler yanında ayrıca eleştirilmiş hatta çalışanlara zulm ettiği iddia edilerek yargılanmıştır. Çünkü yarattığı prensipler insan unsurunu içermemektedir ve verimi artırmak uğruna insancıl olmayan koşullarda işçileri robotlaştırarak çalıştırmayı savunmuştur.

Yine de günümüze kadar gelmiş olan bilimsel yönetimin temellerini atarak dünyanın ritmini değiştirmiştir.

Ünlü bilim adamı Philadelphia’da 59. Yaş gününden bir gün sonra vefat etmiştir.

Z.Metin Coşkun