Dünyanın En Büyük Teleskobu
"ALMA"

Yapımı 18 yıl süren, 13 Mart 2013 tarihinde açılışı yapılan ve yayıldığı alan itibariyle dünyadaki en geniş alana yayılmış teleskop olan ALMA (The Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), meyvelerini vermeye başladı. Bu yazımızda sizlere ALMA hakkında detaylı bilgiler ile birlikte bu teleskoptan alınmış görüntüleri sunacağız.

A- A+

14.07.2013 tarihli yazı 19769 kez okunmuştur.

ALMA en büyük teleskop girişimölçer özelliği devasa antenler evren atacama çölü evrenin sırrı The Antennae Galaxies Uzay Hubble Uzay Teleskobu

ALMA

ALMA, Avrupa’nın, Doğu Asya’nın ve Kuzey Amerika’nın işbirliği ile Kuzey Şili’de bulunan Atacama Çölü’ne yapılandırılmış internasyonel bir teleskoptur. ALMA çok yüksek teknolojilere sahip 66 büyük çanaktan oluşmaktadır. ALMA bu özelliğiyle normal teleskoplardan farklı olarak ayna değil çanak antenlerden oluşmaktadır. Bu 66 antenin 54’ ü 12 metre çapında; 12’ si 7 metre çapındadır. Bu devasa çanak antenlerin pürüzsüzlüğü ve yansıtıcılığı kullanılmış yüksek teknolojiyle bildiğimiz çanak antenlerinkinden çok daha fazladır. Çünkü dalgaboyunda en ufak bir pürüzden ötürü meydana gelebilecek sapmalar teleskoplardan elde edilebilicek verimleri olumsuz etkiler. Ayrıca ALMA çanakları çok dayanıklı bir yapıdadır. 5000 metre yükseklikte bulunan bu devasa antenler hertürlü doğa şartları göz önünde bulundurularak yapılmıştır.

ALMA' yı Anlatan Video

►İlginizi Çekebilir: DARPA'dan Katlanabilir Dev Uzay Teleskopu

Gözlemlenebilir ışıktan çok daha uzun dalga boylarını araştıracak olan sistem uzayın bugüne kadar keşfedilmemiş köşelerini gözler önünü serecek. Hubble Uzay Teleskobuyla güç kıyaslaması yapıldığında; ALMA, Hubble Uzay Teleskobundan 10 kat daha güçlüdür. Bu eşsiz teleskop, maliyetiyle ( 1,3 milyar dolar) gelmiş geçmiş en pahalı yer tabanlı gökbilim projesi olarak kayıtlara geçmiştir. Ayrıca 16 km’lik mesafeye yayılmasıyla da şu ana kadar var olan en büyük gökbilim projesidir.

Peki ALMA nasıl çalışır?

ALMA teleskobunun tek çanaktan değil de 66 çanaktan oluşuyor olması ona 'girişimölçer' özelliğini katmaktadır ve bu özellikle birlikte ALMA, yaklaşık olarak 14km'lik dev bir çanağın elde edebileceği açısal çözünürlüğe sahip olmaktadir. Bu çaptaki bir teleskobu, günümüz teknolojisiyle yapmak neredeyse olanaksızdır. ALMA'da kullanılan girişimölçer tekniği daha önce de ESO'nun VLT(Very Large Telescope)'de kullanılmıştır. Girişimölçer tekniği ile VLT'de, 8,2 metre çapında birim teleskoplar ile hareket ettirilebilen 1,2 metre çapındaki yardımcı teleskoplar konumlandırılarak 200 metre çapında tek bir aynadan alınacak güce erişilmiştir. ALMA'nın sistem mantığı da VLP ile aynıdır. Tek fark ise VLT'de aynalar kullanılması, ALMA'da ise çanak antenlerin kullanılmasıdır.

►İlginizi Çekebilir: Dünyanın Güneş Enerjisiyle Çalışan İlk Aile Otomobili

Neden Atacama Çölü?

Atacama Çölü konumu itibariyle dünyanın en kurak yerlerinden biridir. Kurak ve susuz olması da buradaki nemi sıfıra indiriyor. Bu da çanak antenlerden alınacak verimi arttırıyor. Ayrıca rakımının 3000-5000 metre civarinda olması da ayrı bir olumlu etken antenlerden alınacak verim için. Atacama Çölü’nün seçilmesindeki başka bir neden ise yalnız bu bölgede meydana gelen gökyüzü olaylarıdır (Büyük ve Küçük Macellan Bulutları).

Bu Devasa Antenler Nasıl Taşınır?

Her biri yaklaşık 100 ton ağırlığında olan bu devasa antenlerin taşınması için özel araçlar tasarlanmıştır. Bu araçların her birinin boş ağırlığı 130 ton, uzunluğu 20 metre ve genişliği 10 metredir. Ayrıca her biri 28 tekerlek üzerinde hareket etmektedir.

ALMA Test Görüntüsü

İnsan gözünün algılayamayacağı düzeydeki ışığı toplayan ALMA, yeni yıldızların oluştuğu yoğun soğuk gaz bulutlarını görünür hale getiriyor. ALMA testinde yalnızca 12 çanak anteninin kullanılmasıyla çekilen fotoğraflar yukarıda göründüğü gibidir. Fotoğraflarda görünen galaksi “The Antennae Galaxies” adıyla bilinmektedir ve Dünya’ya 70 milyon ışık yılı uzaklıktadır.

Asıl Amaç Evrenin Sırlarını Çözmek!

ALMA bilimsel faaliyetlerde yer alan ve ALMA projeler temsilcisi olan bilim adamı Alison Peck yapmış olduğu açıklamada “Uzaydaki ışığın uzun dalga boyları insan gözüyle gözlemlenemeyecek boyuttadır. ALMA ‘milimetre/submilimetre’ dalga boylarındaki görüntüleri gösterir. Bu da bize daha uzaktaki yıldızları görüntülememizi ve evrenin oluşumu hakkında detaylı ipuçları elde etmemizi sağlayacaktır. Ayrıca evrenin yapıtaşını araştırmamıza ve ilk galaksilerin şekillendiği anı görebilmemize olanak sağlayacaktır.” demiştir. Göründüğü gibi ALMA ile yalnızca yeni yıldızları keşfetmekle kalmayıp evrenin kökenine de ışık tutmuş olucağız.