Elektrik Sistemlerinde Neden 50 Hz Frekansı Kullanılır?

Telefonumuzun şarj aletinden tutunda evde kullandığımız elektronik eşyaların ya da çoğu endüstriyel makinenin etiket bilgilerine baktığımızda 50 Hz-60 Hz ibaresini görürüz. Peki neden elektrik şebekesinde 50 Hz frekansını kullanıyoruz hiç merak ettiniz mi? Detaylar yazımızda.

A- A+

29.05.2020 tarihli yazı 44306 kez okunmuştur.

Frekans 50 Hz Elektrik Elektronik Cihaz Şebeke Sinüzoidal

Ülkemiz elektrik şebekesinde frekans değeri 50 Hz’de sabit tutulmaya çalışılır. Bunun sebebi özel frekanslı sistemler haricinde tüm elektrikli cihazların 50 Hz frekansına uyumlu olmasıdır. Bizim dışımızda, Avrupa ülkelerinde 50 Hz kullanılırken, Amerika Birleşik Devletleri'nde 60 Hz kullanılır. Peki bu 50 Hz ve 60 Hz kullanım farkı nereden geliyor?

Bunun sebebini öğrenmek için biraz gerilere gitmek gerekecek. Tarihin en önemli mühendislerinden ve mucitlerinden Nikola Tesla bir diğer mucit Thomas Edison ile “akım savaşlarını” verirken, Tesla Amerika’da elektriğin AC formunda yani alternatif akım ile taşınmasını önerir. Elektrik motorları ve güç dağıtım alanlarında yaptığı çalışmalar sonucunda da AC akımın 60 Hz frekansında olması gerektiğini savunur. Ayrıca o dönemde Amerika’daki meskenlerde yaygın olarak kullanılan karbon arklı lambaların 60 Hz’ın altındaki frekanslarda titreşme (flicker) problemi yaşadığı da bilinmektedir.

►İlginizi Çekebilir: Nikola Tesla'nın Hayata Geçirilememiş 6 İcadı

Edison ve Tesla cephelerinde yaşanan DC vs AC çekişmesi sonucunda Amerika’da elektriğin 110VAC, 60 Hz standartında kullanılmasına karar verilir ve benimsenir. O günden bu zamanda kadar da 60 Hz standartı değişmez. Aynı dönemde Avrupa kıtasında ise Alman AEG firması elektrik üretimine başlar ve başka güçlü üretici olmadığından monopol haline gelir. Amerika’da kullanılan 60 Hz frekansı yerine 50 Hz frekansını kullanmayı tercih eder ve monopol oluşu dolayısıyla bu kararı Avrupa kıtasında bir standart haline gelir. AEG firmasının 50 Hz’i seçmesinin sebebi olarak; 50 Hz’in 60 Hz’e göre metrik ölçülere daha uygun olması ve Avrupa’da o dönem evlerde kullanılan lambaların 50 Hz’de daha verimli çalışması gösterilir. O tarihte benimsenen 50 Hz değeri ise günümüzde ülkemiz dahil olmak üzere neredeyse tüm Avrupa kıtasında kullanılır.

►İlginizi Çekebilir: Türkiye Mart Ayı Elektrik İstatistikleri 2020

Teknik olarak bakıldığında; yüksek frekansla çalışan sistemlerde frekans arttıkça sistem ve ısıl kayıplar artarken, düşük frekansla çalışan sistemlerde titreşme (flicker) ile materyal büyüklüğü sorunları oluşur. Ancak günümüz şartlarında şebekelerde kullanılan 50 ve 60 Hz arasında çok büyük farklılıkların olmadığı aşikardır. İlk paragrafta sorduğumuz neden elektrik sistemlerinde 50 Hz kullanılıyor sorusunun cevabını kesin bir teknik neden ile değil, geçmişte başka birileri tarafından oluşturulan standartların günümüzde halen kullanılması şeklinde verebiliriz.

Yazımızın sonuna geldiğimizde aklınıza şu soru muhtemelen düşebilir; neden detaylı araştırmalar ve hesaplamalar yapılıp daha verimli bir başka frekans değeri bulunup, kullanılmıyor? Bu sorunun cevabı; "milyonlarca, milyarlarca cihazın ve tüm alt yapının başka bir frekans için değiştirilmesinin maliyeti" olabilir mi?