Elektronik Programlama Teknolojisi :
PLC |
Elektrikport Akademi

Programlanabilir Lojik Kontrolör, teorik olarak girişlerinden gelen bilgileri işlemcide yazılı programda işleyerek çıkışlara bağlı olan cihazlara istenildiği gibi aktaran sistemlerdir. Pratikte ise PLC,  başlangıçta röle ile kontrole alternatif olarak geliştirildi. Bilgisayarların 80’li yıllardan sonra küçültüldü yetenekleri ise aynı oranda artırıldı dönemde PLC sistemler insan hatalarını engellemek için tasarlanmaya başladı. Özellikle üretim elemanlarında oluşacak hataları denetlemek için kullanılmaya başlandı.

PLC’ler endüstri alanında kullanılmak üzere tasarlanmış, sayısal prensiplere göre yazılan fonksiyonu gerçekleyen ve denetleyen elektronik cihazlardır, PLC sistemlerin güvenilir ve maliyetinin uygun olması diğer teknolojilerin önüne geçmektedir. Ortama dayanıklılığı, geliştirilebilir iletişim kabiliyeti ve işlem hızı gibi diğer özellikleriyle PLC’ler tercih edilmektedir. Gelin şimdi PLC sistemlerinin yapısını temel seviyede inceleyelim.

 

CPU yani bellek modülleri ve güç kaynağı arasındaki haberleşmeyi sağlar. İşlemci sürekli olarak makineyi veya prosesi kontrol edecek olan programın derlenmesini ve icrası için bellek ile karşılıklı haberleşme içindedir.
 

PLC giriş bağlantısı hakkında bilgi verirken temel uygulamalar için DVP-14SS PLC esas olarak alınmıştır. Bu bilgiler Delta’nın tüm PLC modelleri için geçerli sayılır. Verilerin kullanımı ile ilgili farklılıkları PLC karşılaştırma tablosu sayesinde çözümleyebilirsiniz. Giriş bağlantılarını yaparken sensör tipleri bağlantı şekline göre seçilmelidir. CPU üzerinde ki girişlere NPN bağlantı yapılı iken ilave ünite girişlerine PNP bağlantı yapılabilir.
 

 

PLC çıkış bağlantısında 14SS CPU çıkışlarına 3 farklı COM portundan 3 farklı voltaj bağlantısı yapılabilir. Eğer tüm çıkışlara aynı voltaj bağlanacak ise köprülenerek yapılabilir. Transistör çıkışlı PLC’lerin çıkış bağlantısı NPN olmalıdır. PNP bağlantı kesinlikle yapılmamalıdır. PLC çıkış adreslerini belirlemeden önce bağlanılacak çıkışların voltajlarına göre hangi COM ucuna bağlanacağı belirlenmelidir. Eğer PLC çıkışlarına step motor, servo motor gibi hızlı anahtarlama gerektiren üniteler kullanılıyorsa, transistör çıkışlı PLC’lerin kullanılması gerekir.

 

PLC’lerin giriş ve çıkış adresleri 8’li sayı sistemine göre yapılmalıdır. Delta PLC’lerin MPU ünitesine bağlanacak ilk ilave ünite girişleri X20…X27 VE ÇIKIŞLARI İSE Y20…Y27 adreslerinden başlar. X10…X17 giriş ve Y10…Y17 çıkış adresleri MPU ünitesi için rezerve olduğundan ilave ünitelerde kullanılamaz.

 

PLC programı yapılırken herhangi bir dijital çıkışın ne zaman ve nasıl çalışacağını belirledikten sonra o çıkışın ne zaman ve nasıl duracağını da belirlemesi çok önemlidir. Genelde PLC programdaki eksikler çıkışların çalışmasından çok çıkışların kesilmesinden kaynaklanan sorunlardan dolayı meydana gelmektedir. Dijital bir çıkışın çalışması ve aynı çıkışın kesilmesi ile ilgili en sık kullanılan iki yöntem Mühürleme devresi ve SET/RESET komutlarıdır.
 

 

Yukarıdaki  örnek programda Y0 çıkışının çalışma şartları, X0 kontağının altına paralel açık kontak ve Y0 çıkışının kesilme şartlarını ise X1 kontağına seri kapalı kontak yapılması gerekir. Programda OUT çıkış bobini olarak en fazla 1 kere kullanılabilirken giriş kontağı olarak sınırsız kullanılabilir.

 

Yukarıda SET/RESET devresinde Y0 çıkışının çalışma şartları X0 kontağının altına paralel açık kontak ve Y0 çıkışının kesile şartları X1 kontağının altına paralel açık kontak yapılmalıdır. Çıkış bobini çıkışı SET/RST komutları için sınırsız kullanılabilir. Aynı anda iki komutada sinyal gelirse RST komutunun önceliği mevcuttur.

TIMER komutu ilk parametre TIMER Numarasını, ikinci parametre ise TIMER süresini gösterir. K50 (5 saniye) sabit sayı olacağı gibi D veriside olabilir ve timer süresi MOV komutu ile D500 verisi içine yazılabilir veya dokunmatik operatör panelinden timer süresi ayarlanabilir. Timer komutunun önündeki şart kesilirse değer sıfırlanır.

 

Yükselen kenar ve düşen kenar olmak üzere iki çeşit pulse kontağı vardır. Yükselen kenar kontağı ilgili girişin (X0) ilk geldiği anda (OFF’dan ON’a geçerken) 1 tarama süresi boyunca ON olan kontaktır. Düşen kenar kontağı ise ilgili giriş kontağı (X0) ON olduktan sonra girişin ilk kesildiği anda (ON’dan OFF’a geçerken) 1 tarama süresi boyunca ON olan kontaktır.

PLC işlemcisi programı ilk satırdan başlayarak soldan sağa ve yukarıdan aşağıya END komutuna ulaşana kadar bir metni okur gibi tarama yapar. END komutundan sonra tarama il satıra geri döner. PLC’nin ilk satırdan END komutuna kadar programı taradığı ve süreye 1 tarama zamanı denir. Program kapasitesi uzadıkça tarama zamanı da buna bağlı olarak artar. Programın tarama zamanı WPL yazılımının altındaki bardan görünebilir. Pulse kontakları sadece 1 tarama süresi boyunca ON olacağı için gözle bu kontağın ON olduğunu yakalamak zordur. Bu kontağın ON olduğunu mühürleme devreleriyle veya SET/RST komutları kullanılarak anlayabiliriz.
 

 

Sistemin çalışma hikayesi alınır. Sistemin giriş ve çıkışları tespit edilir. Tüm giriş ve çıkışlara adres atanır. Her bir çıkış için çalışma ve kesilme şartları belirlenir. Bu şartları belirlerken eksiklik varsa tamamlanır. Program yazılır ve bağlantılar belirlendiği gibi yapılır. Tüm giriş ve çıkış bağlantıları kontrol edilmelidir. PLC’ye yapılan program yüklenir ve RUN konumuna geçmeden önce çıkış klemensleri sökülür. RUN konumuna geçtikten sonra PLC’nin çıkış indikatörlerinin programda olması gerektiği gibi olduğu kontrol edilir. Çalıima çıkış klemensleri takıltıktan sonra tekrar denenir. Bu ilk deneme sırasında olası hasarları önlemek için her an sistem kesilebilecek durumda olunulması tavsiye edilir. Program aşama aşama denenir ve eksikler düzeltirili. Enerji kesiliği verildikten sonra programın çalışması tekrar denenir.

Uygulamanın çeşitli mobil cihazlar erişimini de desteklemesi sistemi daha etkin kılabilir. Mobil cihazlar sayesinde tesisin veya bir makinenin en üst düzey yöneticiler tarafından yer ve zamandan bağımsız olarak daha kolay kontrol edilebilmesi ve verilerin daha kolay, daha hızlı izlenebilmesi PLC’ler sayesinde sağlanabilir.

*Afyon Kocatepe Üniversitesi Temel Seviye PLC Notlarından yararlanılmıştır.