Sırlarla Dolu Karadelikler

Karadelik denildiğinde birçok insanın aklına uzayda güçlü bir çekimi olan, sonsuz ve çıkışı olmayan, hatta zamanı bile yuttuğu söylenen bir olay gelir. Evet, bunlar doğru ama yeterli mi diye sorarsak tabi ki değil. Karadelikler hakkındaki ayrıntılar yazımızın devamında.

A- A+

05.05.2014 tarihli yazı 14410 kez okunmuştur.

Karadelik Hakkında

Aslında her ne kadar delik denilse de karadelikler, evrendeki en yoğun olan cisimlerdir. Bu nedenle de çok büyük bir kütle çekimine sahiptirler. Dev yıldızların çökmesiyle oluşan yıldızlara ait karadelikler, 10 tane güneşin kütlesini 1200 kilometrekarelik alana sıkıştırabilirler. Ancak 'Bu dev delikler nasıl oluştu?' sorusu tam bir sır ve belki de bizler tarafından keşfedilmeyi bekliyor.

Bilim insanları, dünyadan 26 bin ışık yılı mesafesindeki Sagittarius (Yay) takımyıldızının bir bölgesinden gelen yoğun bir radyo dalgası kaynağı keşfetti. Bu kaynağım, şu anda galaksimizin merkezinde bulunduğunu ve 4 milyon güneşten daha ağır bir dev karadelik olduğunu biliniyor.

►Uzak Bir Galaksinin Merkezinde Yer Alan Süper Kütleli Kara Deliğin Çekilen İlk Fotoğrafı

►İlginizi Çekebilir: Nükleer Füzyon Çalışmalarında Yeni Gelişme

Karadelikten Kaçmak Mümkün Mü? (Hawking Işıması)

Karadelik kütkleçekimsel bir çöküşle ortaya çıktığında sadece üç özelliğe sahip olur: kütle, açısal momentum(dönme durumu) ve elektrik yükü. Fakat kara deliğin içindeki dış uzaydan gizlenmiş bilgi miktarı, karadeliğin boyutlarıyla orantılıysa o zaman kara deliğin bir sıcaklığı olmalıdır ve sıcak bir metal parçası gibi ışıldamalıdır. Oysa bu olanıksızdır çünkü biz karadeliğin içinden ışık dahil hiçbir şeyin kaçamadığı konusunda hemfikiriz. Bu soru 1974 yılına kadar devam eden, karadeliklerle ilgili önemli bir paradoks olma özelliğini sürdürdü. Ta ki Hawking karadeliklerin düzenli bir sıklıkla parçacık yaydıklarını keşfedene kadar. Hawking’in hesaplamaları kara deliklerin tıpkı sıcak bir cisim gibi parçacık yarattıklarını ve ışınım yayınladıklarını gösteriyordu. Bugün biz bu olayı Hawking Işıması olarak isimlendiriyoruz.

Karadeliğin Kısımları

► Yığışma Diski: Aşırı ısınmış gaz ve tozdan bir disk, yay takımyıldızı çevresinde büyük olasılıkla ışık hızına yakın bir hızla dönüyor.

► X-Işınları: Günümüzde durgun olsa da yay takımyıldızı, 20 bin yıl önceside güneşin kütlesinin 100 katı büyüklüğünde bir yıldız veya gaz bulutu yemiş olabilir. Bu öğün, karadeliğin kutuplarından dışarı doğru uzanan x-ışınlarını üretmiş.

► Durgun Sınır: Bir karadeliğin dönmesi, uzayı burarak yakında yörüngede olan maddeleri hızlandırabilir veya tam tersi şekilde yavaşlatabilir. Durgun sınır, ışık hızında hareket eden cisimlerin, dönen karadelik karşısında hareketsiz gibi göründüğü yörüngeye verilen addır.

► Olay Ufku: Yay takım yıldızı çevresinde 13 milyon km'ye kadar uzanan olay ufku, ışığın dahi karadelikten kaçamadığı sınırdır.

► Tekillik: Karadeliğin merkezinde bir yıldızın kütlesinin tamamen çökmesiyle olağanüstü yoğun ve boyutsuz, tekillik denen bir nokta oluşturmuştur. Tekillikler varlığı, kütle çekimini nasıl anladığımıza gore değişim gösteriyor. Yani aslında matematik bize bir deliğin varlığını işaret ediyor.

►İlginizi Çekebilir: Bermuda Şeytan Üçgeni Hakkında Bilinmeyenler

Karadelik Hakkında Merak Edilen Bazı Sorular

► Karadeliklerin Gerçekliğinden Ne Kadar Eminiz?

Eğer bu soruyu uzmanlara yöneltirsek %99.9 gibi bir yanıt alıyoruz. Yani çoğu galaksinin merkezinde böyle bir boşluk veya daha delici bir şeyler olduğu kesin. Tabi bunun adına kesinlikle karadelik dememiz gerekmiyor. Hatta gökbilimciler önümüzdeki yıllarda bir karadeliği yemek yerken gözlemlemeyi planlıyorlar.

► Peki Bu Karadelikler Bizi Yutmaya Mı Çalışıyor?

Emiş gücü açısından normal yıldızlardan bir farkı olmayan karadelikler, ebatlarına göre olağanüstü kavrama gücüne sahip. Mesela güneş aniden bir karadeliğe dönüşse, kütlesi aynen korunur fakat çapı çöker. Dünya karanlık ve soğuk olur ama güneşin etrafındaki yörüngemiz değişmez. Yani karadeliğe dönüşmüş güneş ile normal güneşin Dünya’ya uyguladığı çekim gücü aynıdır.

► Karadelikte Zaman Nasıl İşliyor?

Karadelikleri birer zaman makinası olarak görebilir miyiz? Karadelikte zaman çok mu hızlı veya çok mu yavaş hatta zaman kavramı var mı? Zaman kavramı o kadar karışık bir konudur ki karadeliklerden bağımsız incelendiğinde bile hala tam olarak anlaşılmış sayılmaz.

Zaman görecelidir. Her yerde her an herkes için aynı hızda ilerlemez. Fakat zaman çekimden etkilenir. Yerçekiminin daha kuvvetli olduğu yerlerde zaman daha yavaş ilerler. Bu fark o kadar küçüktür ki biz farketmeyiz bile. O zaman şunu söylemekte bir sakınca yok; 'Karadelikler aslında birer zaman makinesidir.' Mesela aramızdan birinin bir şekilde karadeliğe gidip orada 5 dakika durup dünyaya geri dönme şansı olsa hepimizden 5 yıl daha genç görüneceğinden şüphemiz yok.

► Karadeliğin İçine Düşersek Bize Ne Olur?

Daha önce de bahsettiğimiz gibi karadeliğin içini ve dışını ayıran çizgiye olay ufku denir. Peki olay ufunu geçersek bize ne olur? Dışarıdan izleyen birisi sizin karadeliğe düştüğünüzü görmez. Deliğin kıyısında donmuş gibi görünürsünüz.Yani bize göre bir süre için karşıdan bakan birine göre sonsuz sürede donmuş olursunuz. Aslında tam da sonsuz değil. Her şeyin bir sonu vardır, hatta karadeliklerin bile. Karadeliğin içine düştüğümüzde bize olanlar hakkında çeşitli araştırmalar var. Mesela bunlardan birisi olay ufkuna ulaştığımız anda alev alarak yanacağımız yönünde. Fakat genel görelilik teorisine göre olay ufkunu geçtiğimizde hiçbir şey olmuyor. Evrenin geri kalanına göre biz artık yokuz ama delik içindeki kişiye göre durum böyle değil. Karadeliğin içerisinde ilerledikçe bize uygulanan kütle çekimi artıyor ve artık bi noktadan sonra parçalanmaya başlıyoruz. Bu parçalar bir süre sonra dibe erişiyor. Karadeliğin dibinde de tekillik gerçeği yatıyor. Fakat tekillik kavramı sırlarla dolu.

Başka bir görüş ise şu şekilde;

Eğer bir karadelik dönüyorsa, o zaman tekillik sonsuz yoğunlukta bir nokta değil de halka şeklinde olabilir. Bu durumda karadelikten geçerek yolculuk etme ihtimaliniz olduğunu gösterir. Yani halka şeklinde tekilliği olan bir karadeliğe düştüğünüzde başka bir evrene seyahat ediyor olabilirsiniz.

Hawking bu konuda diyor ki “Daha önce zannedildiği gibi bunlar ebedi hapishaneler değildir. Karadeliklerden bir şeyler kaçabilir, hem bu evrene hem de belirli bir olasılıkla başka bir evrene. O zaman eğer bir karadeliğin içindeyseniz umutsuzluğa kapılmayın, dışarı çıkış olanaklıdır!”

Peki siz ne düşünüyorsunuz ? Yorumlarınızı bekliyoruz

Kaynak:

►Nasa/Avrupa Uzay Ajansı

►Abhay Ashtekar, Pennsylvania Eyalet Üniversitesi

►Birmingham Üniversitesi
►National Geographic
►Hawking, Stephen Wiliam Kara Delikler ve Bebek Evrenler