Termik Rölelerin Yapısı ve Çalışma Prensipleri

Bu yazımızda sanayide en çok kullanılan röle çeşitlerinden olan termik rölelerin, genel yapısını ve çalışma prensiplerini detaylandırıp, kontaktör, sigorta ve termik rölenin motor korumada nasıl bir arada kullanılacağını inceledik.

A- A+

01.04.2020 tarihli yazı 12033 kez okunmuştur.

Viko Panasonic Termik Röle Kontaktör Sigorta Kısa Devre

Yapısı ve Çalışma Prensibi

Elektrik sistemlerinde güvenlik amacıyla kullanılan termik röleler ısıya göre açma yaparak aşırı yük ve faz kesilmesi durumlarında devreyi açarak güvenliği sağlar.

► Genellikle kontaktörler ve sigortalar ile beraber kullanılır. Bu sayede, kontaktöre bir termik röle eklemek ile hem aşırı akıma karşı korunur, hem de kontaktör aşırı akımın dolayısıyla oluşan aşırı ısınmanın etkilerinden korunur.
► Sigorta belli bir akım değeri geçtiğinde devreyi keserek koruma yaparken, termik röleler akımın yarattığı termal ısıyla çalışır ve ayarlanan akım bölgesinde koruma sağlar.
► Viko termik röleler, TS EN 60947-4-1 standardına göre CE normlarına uygun olarak 0.4 A’den 93 A’e kadar akım ayar aralığı sunmaktadır.

Şekil 1: Termik Röle

►İlginizi Çekebilir: Şalter Nedir? Nasıl Çalışır?

Termik Röleler Nasıl Çalışır?

Termik rölelerde, her faz bir aşırı akım açıcısına bağlıdır ve termik rölelerin çalışma mantığı bimetal üzerinden gerçekleşir. Bimetaller genleşme farkı olan iki metalin perçinlenmesiyle oluşurlar. Isı farkının meydana getireceği genleşmenin her iki metal içinde farklı olmasıyla bimetal şekil değiştirmeye zorlanacaktır.

Şekil 2: Bir termik rölenin çalışması

Bunun neticesinde de, gelen akımın yarattığı ısı etkisi bimetal çiftini hareket ettirerek yaylar sayesinde kontaklar harekete geçer.

Şekil 3: Termik bir rölenin akım- zaman karakteristiği

Termik Röleler Nerelerde Kullanılır?

► Aşırı yük durumunda çalıştırılan motorların zarar görmemesi için, belli akım değerinde bimetal kontakları açarak motoru korur. Bu durumda aşırı akım koruması yapılmıştır. Benzer şekilde sürekli ancak küçük hata akımlarına karşı da koruma yapılabilir.
► Motorlarda faz kaybı meydana gelmesi sonucu aşırı akımdan devreyi korurken,
► Ütü, saç kurutma makinası gibi ısı veren cihazların ısı kontrolü yine bu rölelerle sağlanır.

►İlginizi Çekebilir: KNX ile Aydınlatma Otomasyonu

Kontaktör - Röle - Sigorta - Kombinasyonunda Termik Rölenin Rolü

Elektrik motorlarının otomatik olarak çalıştırılması ve kumanda edilmesi için bugün büyük ölçüde kontaktörler kullanılmaktadır. Motorların aşırı akıma karşı korunması için kontaktörlerle birlikte termik aşırı akım röleleri kullanılmaktadır. Gerek kontaktörler, gerekse termik aşırı akım röleleri kısa devrelere karşı dayanıklı değildir. Bu cihazların önüne mutlaka sigortalar kullanılmalıdır.

Bu şekilde "Kontaktör-Röle-Sigorta" cihaz kombinasyonu meydana gelmektedir. Kombinasyondaki elemanlarının koruma sahaları şunlardır:

► Termik röle, devredeki motoru, kabloları ve kontaktörü aşırı yüke karşı korur.
► Sigorta ise kendisinden sonra gelen bütün cihazları yani motoru, kabloları, termik röleyi ve kontaktörü kısa devreye karşı korur.

Cihazları seçerken aşağıdaki hususları göz önünde tutmalı (Bkz. Şekil 4)

1) Aşırı akım rölesinin karakteristiği, motorun yol almasına müsaade edecek kadar gecikmeli olmalı. Bunu temin etmek için rölenin açma eğrisi motorun sabit yol alma akımı değerinin belirli bir mesafe ile üstünde kalmalı(Bkz. Şekil 4 mesafe A)
2) Sigorta, aşırı akım rölesini kısa devrede parçalanmaktan korumalı. Bunu temin için, sigortanın erime eğrisi termik rölenin açma ile parçalanma eğrilerinin kesiştiği noktanın belirli bir mesafe ile altında kalmalıdır (Bkz. Şekil 4 mesafe B)
3) Kontaktörün artık kesemeyeceği aşırı akımları sigorta kesmelidir. Bunu temin için sigortanın erime eğrisi, kontaktörün kesme kapasitesinin aşıldığı noktadan itibaren (kontaktör, nominal akımının 8 -10 mislini kesebilir) aşırı akım rölesinin açma karakteristiğinin belirli bir mesafe ile altında kalmalı. (Bkz. Şekil 2 mesafe C)
4) Arka arkaya tekrarlansa dahi sigorta motorun yol almasına mani olmamalı. Bunun için sigortanın erime eğrisi kafi bir mesafe ile motorun sabit yol alma akımı lA’nın üstünde kalmalı. (Bkz. Şekil 4 mesafe D)
5) Kısa devre halinde sigorta kontaktörü hasardan korumalı. Bunun için sigortanın açma eğrisi (Erime + sönme zamanı) kontaktör kontaklarının yanmaya başladığı akım - zaman eğrisinin belirli bir mesafe ile altında kalmalıdır. Kontaktör - termik röle - sigorta kombinasyonları için müsaade edilen azami, sigorta akımları kataloglarda verilmektedir.