Türkiye'nin Uydu Misyonu |
1. Bölüm

Ülkelerin uzaydaki güçlerinin en önemli kısmını uydular oluşturuyor. Türkiye ise bu kategoride adından söz ettirmek için elinden geleni yaparak her geçen yıl daha kapsamlı uydularla yoluna devam ediyor. Bu yazımızda Türkiye’nin bu alanda yaptığı çalışmalar ve uydu haberleşmesinin temelleri üzerinde duracağız.

A- A+

19.07.2022 tarihli yazı 5151 kez okunmuştur.

Türkiye’ye ait uydu misyonlarını iki başlık altında inceleyeceğiz. İlk olarak ülkemizin haberleşme uyduları ve haberleşme uydularının temelleri üzerinde duracağız. 2.bölümde ise uzaktan algılama uyduları hakkında bilgi vereceğiz.

Haberleşme Uyduları

Haberleşme uydularının görevi, temel olarak karada ulaşılamayan noktalar dahil olmak üzere kapsadığı alan içerisinde iletişime imkan sağlamaktır. Genellikle televizyon ve radyo ile haberleşme sistemlerinde etkin rol oynarlar.

►İlginizi Çekebilir: Türksat 4B Uydusu Fırlatıldı

Ülkemizin haberleşme uydularıyla olan serüveninden kronolojik olarak şu şekilde bahsedebiliriz;

►1968 yılında Peyk Telekomünikasyon devlet bünyesinde kuruldu. Aynı yıl uluslararası Intelsat’a resmi üye olundu. İlk telefon haberleşme kanalları bu yıl çeşitli ülkelerin ortaklıkları ile kuruldu.

►1979 yılında ilk uydu yer istasyonu Ankara-1 kurularak 20’ye yakın ülkeyle haberleşme gerçekleştirildi.

►1985 yılında ilk fiberoptik kablo ülkemize getirilerek Ankara’da kullanıma alındı.

►1985 yılında Avrupa Telekomünikasyon Uyduları sistemine entegre Ankara-2(AKA-2) hizmete başladı.

►1987 yılında ilk kez uydu sistemi sayesinde ülkemizde görüntülü konferans gerçekleşti.

►1990 yılında Türksat Milli Haberleşme Uyduları Sözleşmesi imzalandı.

►1994 yılında Türkiye’ye ait TÜRKSAT 1-B uydusu uzayda yerini aldı ve hizmete başladı.

►2001 yılında ürksat 2A uydusu Kourou Üssü‘nden Ariane 4 ile uzaya fırlatıldı.

►2004 yılında TÜRKSAT kuruldu.

►2008 yılında TÜRKSAT 3-A Ariane 5 roketiyle Fransa’dan uzaya fırlatıldı.

►2013 yılında ilk yerli üretim alçak yörünge haberleşme uydusu Türksat-3USAT uzaya fırlatıldı.

►2014 yılında Türksat 4-A Proton roketiyle uzaya gönderildi.

►2015 yılında Türksat 4-B uydusu yörüngeye yerleşti.

Uydu Haberleşmesinin Temelleri

Uydu: Uzayda kendisinden daha büyük bir şeyin etrafındaki düzgün yörüngede periyodik hareketler yapan cisimlere verilen genel addır.

Haberleşme: Seçilen bir kanal veya ortamın aracılığıyla iki veya daha fazla insanın veya cihazın birbirleriyle bilgi alışverişini sağlayan temel bir olaydır.

Uydu Haberleşmesi: Elektromanyetik dalgalar aracılığıyla uzaya gönderilip alınan verilerin uydu aracılığıyla iki farklı yerdeki gönderici ve alıcı baz istasyonuna gönderilerek ve alınarak gerçekleştirilen haberleşmeye verilen addır.

►İlginizi Çekebilir: Uydular Dünyayı Felaketten Koruyacak

Muhtemelen hepimizin aklına neden yeryüzündeki alıcı ve vericiler varken araya başka bir etmen sokuyor ve neden ekstra maliyete ve işgücüne giriyoruz sorusu gelmiştir. Uydu haberleşmesinin gerekliliğini şu şekilde açıklayabiliriz; Yer dalgası yayılımıyla haberleşme 30MHz'e kadar frekanslar için uygundur ve troposferden yararlanılır. Gökyüzü dalgası yayılımıyla haberleşme için ise uygun bant genişliği geniş ölçüde 30-40 MHz arasındadır ve iyonosferden yararlanılır.

Bu iki yayılım türü ile yaptığımız haberleşmede ulaşacağımız noktalar kısıtlıdır. Örneğin İstanbul’dan ABD’ye bu şekilde bir bilgi göndermemiz mümkün değildir. İşte bu noktada karşımıza kaçınılmaz olarak uydu haberleşmesi çıkmaktadır.

Haberleşme Uydusunun Çalışma Prensibi

Haberleşme uydusunun çalışma prensibini açıklayabilmek için 3 temel kavramı bilmemiz gerekmektedir. Bunlar;

Uplink: Dünyanın bir noktasından gelen sinyalin yeryüzündeki istasyon aracılığıyla uyduya gönderilmesi olayıdır.

Transponder: Çeşitli amplifikatörlerler, radyo alıcı vericileri, transponderlardır. Bunlar gelen sinyali artırır veya gönderilen sinyali korumak için çeşitli işlemler yapar.

Downlink: Uydudan gelen verilerin yeryüzündeki istasyonlara aktarımıdır.

►İlginizi Çekebilir: İspanya'ya 200 Milyon Euro Kaybettiren Uydu

Uydu iletişim süreci bir yer istasyonunda başlar. Yer istasyonu dünya yörüngesindeki bir uydudan sinyal iletmek ve almak için tasarlanmıştır. Yer istasyonları bilgileri uydulara yüksek güçlü ve frekanslı sinyaller şeklinde gönderir. Uydular, sinyalleri alır ve uydunun kapsama alanındaki diğer yer istasyonları tarafından alındıkları yere geri gönderir. Temel olarak bu şekilde bir haberleşme sağlanır.

Şekil 1: Haberleşme Uydusu Çalışma Diyagramı

Tek Yönlü Uydu Haberleşmesi:

Tek yönlü uydu haberleşmesi, haberleşmenin genellikle bir uydu yardımıyla bir veya daha fazla yer istasyonu arasında gerçekleşmesi olayıdır. Sinyalin iletimi tek yönlüdür. Tek yönlü uydu haberleşmesi kullanılarak konum ve GPS sinyal takibi yapılır. Bunun yanında internet hizmetleri de bu tür haberleşme ile sağlanır.

Şekil 2: Tek Yönlü Uydu Haberleşmesi Çalışma Modeli

Çift Yönlü Uydu Haberleşmesi:

Çift yönlü uydu haberleşmesinde, sinyal iki yer istasyonu arasında alınıp verilir. Noktadan noktaya haberleşme olduğu söylenebilir. Sinyal, birinci yer istasyonundan ikinci yer istasyonuna iletilir, böylece yer istasyonları ile uydu arasında iki yukarı bağlantı ve iki aşağı bağlantı olur.

Şekil 3: Çift Yönlü Uydu Haberleşmesi Çalışma Modeli

Uydu Haberleşmesinin Avantajları

►Kapsama alanı diğer sistemlere göre çok yüksektir.
►Dünyanın her yerine yayın ve sinyal gönderilebilir.
►Kapsama alanına göre maliyet değil genel maliyeti vardır.
►Çok fazla bant genişliği ve yayın, gönderim olanağı sağlamaktadır.

Uydu Haberleşmesinin Dezvantajları

►Uydu yapımı ve fırlatma çok yüksek maliyetlidir.
►Gecikme çok yüksektir.
►Bozulma ve arızalarda onarım oldukça zordur.
►Frekanslarda sıkışmalar çoktur.

Uydu haberleşmesi genel olarak telefonla iletişimde, televizyon yayınlarında, radyo iletişiminde, internet ile haberleşmede, bazı askeri telsiz sistemlerinde, afet esnasında haberleşmede kullanılır.

Kaynak:

► tutorialpoints.com
► bujus.com
► uydu.turksat.com