İspanya’ya 200 Milyon Euro Kaybettiren Uydu

Kasım ayının ortalarında, İspanya’nın ilk optik görüntüleme uydusunu fırlatma girişimi trajik bir başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak bu başarısızlık çok basit şekilde önlenebilirdi. Ayrıntılar haberimizde

A- A+

01.12.2020 tarihli yazı 9168 kez okunmuştur.

İspanya, 2007 yılında “Ingenio” adını verdiği, ülkenin ilk optik görüntüleme uydusunu geliştirmek üzere bir program başlattı. Kapsamlı bir çalışmayla geçen 13 yıl, 200 Milyon Euro yatırım ve mühendislerin büyük emeklerinin sonucunda projenin Kasım 2020'nin ortalarında hayata geçmesi planlanıyordu. Ancak proje beklenin aksine başarılı olamadı.

Uydunun Kontrol Merkezi, fırlatıldıktan 8 dk sonra uydunun rotasından saptığını belirledi. Ardından uydu, tamamen kontrolü kaybetti ve sonucunda çalışma başarısız olup uydu Kuzey Kutbu’nun uzak bir bölgesine çarparak indi. Ekip telemetri verilerini analiz ettikten sonra arızanın sonucu belli oldu ve bu sonuca çalışmadaki mühendislerin kabusu diyebiliriz. Roketin yörüngesini kontrol eden motorların yönü hiçe sayıldı ve kablolar geriye doğru takıldı. Kısaca arıza tasarımdan değil, kablo montajından kaynaklanıyordu.

►İlginizi Çekebilir: Uydu Navigasyon Sistemleri ve Uygulamaları

Yapılan hatayı aslında çok sayıda test prosedürünün yakalaması gerekirdi. Hatayı önlemenin yollarından biri kabloların her iki ucuna özel (tek) konnektör bulunan kablolar kullanmaktı. Sabit empedansların iki konnektör tipi ile korunabileceği ve ekleme kayıplarınında minumum olduğunu varsayarsak, bu çözüm kabloları yanlış yönde döşemeyi imkansız hale getirebilirdi.

Aşağıdaki görsel 20. yüzyılın başlarında küçük ve üstünkörü tasarımlı bir transformatörü tasvir ediyor. Bu tasarımda, sargı ve en iyi kablo tasarımının nasıl olacağı öğrenilmişti. Günümüzde daha ucuz oldukları için daha ince kablolar kullanıyoruz ancak bu motorların daha çok problem çıakrrtmasına sebebiyet verebiliyor.

Bu başarısızlık, tasarımın yanı sıra küçük ayrıntıların da çok önemli olduğunu gösteriyor. Bu projeden yola çıkarsak sonuçlar bize önemli dersleri gösterecektir.

Kablolamanın Tasarıma Etkisi

Elektrik mühendisleri kablo tasarımlarında şu konulara dikkat ederler:

► Hangi tür kablo kullanılmalı? (örgülü, telli veya katı kablo)
► Hangi malzeme seçilmeli? (alüminyum, bakır veya altın?
► Yalıtım nasıl olmalı?

Makalemiz doğrultusunda kablo seçiminin tasarımı nasıl etkileyebileceğini iki temel nedenden yola çıkarak inceleyeceğiz:

EMC ve İletim hattı etkileri

EMC ile ilgili olarak kabloları seçerken düşünülmesi gereken en önemli konu, tüm kabloların aslında birer anten olmasıdır. Fizik yasalarına göre, tüm iletkenler üzerlerindeki yük ve akımdan elektrik ve manyetik alanlar oluşturur.

►İlginizi Çekebilir: Kablo ve İletkenlerin Montajında Yangın Nasıl Önlenir?

Kablolama ve İletim Hattı Etkileri

İletim hattı etkileri, ara bağlantı uzunlukları iletilen sinyalin dalga boylarından daha büyük hale geldiğinde meydana gelir. Fiziksel kablolar, elektrik tasarımlarında en uzun ara bağlantılar olma eğiliminde olduklarından, iletim hattı etkilerine yatkındırlar. Bu bağlamda önemli bir husus, bir hattın karakteristik empedansıdır. (Z ₀ = √ L / C ).

Bu empedanslar kaçınılmazdır, bu nedenle etkilerini azaltmak için ara bağlantının tüm uzunluğu boyunca Z₀ değerine sahip olan veya yükü ve kaynağı hattın karakteristik empedansıyla eşleştiren kabloları seçmeliyiz. RF ve tüm EMC test ekipmanlarının kontrollü empedanslı 50 ohm iletim hattı kabloları ve konektörleri kullanmasının nedeni budur.

“Ayrıntı” Önemlidir

Kablo seçimi ve montajı genellikle tasarımın gözden kaçan yönleri olsa da, bu ayrıntıların bir sistemin çalışması üzerinde önemli etkileri olabilir. İspanya'daki uydu olayı bu konseptin çarpıcı bir örneğiydi. Projedeki mühendislerin "daha az dikkat çeken" kısımları yeniden incelemesi ve ayrıntılara daha fazla dikkat göstermesi gerekiyordu.

Çoğu zaman önemli tasarım hataları, göz ardı edilen basit hatalardan kaynaklanır. Siz hiç bu tip bir hata ile karşılaştınız mı? Düşüncelerinizi ve yorumlarınızı bekliyoruz.