Thomas Alva Edison Kimdir?

10 yaşında kendi laboratuvarını kuran, doğru akımın(DC) temsilcisi, ampulü bularak dünyamızı ve teknolojinin geleceğini aydınlatan, 1000'den fazla patent sahibi Thomas Alva Edison'u ölüm yıl dönümünde saygıyla anıyoruz.

 

1847 yılında Amerika’nın Ohio kentinde doğup 7 yaşındayken çeşitli sebepler nedeniyle ailesiyle birlikte Michigan’a taşınan ve eğitim hayatına burada başlayan Thomas Alva Edison öğretmenlerinin “algılama yetersizliği” teşhisi koyması nedeniyle kısa süre sonra okuldan atılmıştır. Bu kötü başlangıçtan sonra ailesinin desteğiyle 3 yıl boyunca özel öğretmenler ile eğitimini sürdürmüştür.
 

Oldukça meraklı bir yapıya sahip Edison’un ilgisini ilk önce fizik ve kimya alanları çekti. 10 yaşındayken evlerinin bodrumuna kendi basit kimya laboratuvarını kuran Edison, burada Volta kaplarından elektrik akımı elde etmeye yönelik araştırmalarla ilgilendi. Öğretmen olan annesinin ona kattığı okuma alışkanlığı nedeniyle sürekli okurdu.
 

 

 

►İlginizi Çekebilir: Pearl Caddesi | İlk Aydınlatma

 

Yaşı 12 olunca ailesine katkıda bulunmak için tren istasyonunda gazete, dergi, şeker vs. satarken bir yandan da sahip olduğu küçük baskı makinesiyle “Weekly Herald” adlı küçük bir gazete basıp satıyordu. Kazandığı parayla kendi kimya laboratuvarını kurdu. Michael Faraday’ın “Experimental Research in Electricity” kitabını okuyup oldukça etkilenen Edison Faraday’ın deneylerini tekrarladı ve çalışmaları hakkında notlar tutmaya başladı. Bir gün trende deney yaparken yere döktüğü fosforun yanması sonucu trende yangın çıktı ve trendeki işi son buldu.
   

 

  

   
ABD’de iç savaşın başlamasıyla, savaşa katılan telgrafçıların yerine işe girdi. Bu sırada 16 yaşında olan Edison yeni bir telgraf cihazı tasarladı ve ilk icadını yaptı. Telgrafçı ofiste yokken mesajları kaydeden bir cihaz icat etti. Telgraf şirketinde gece vardiyasında çalışırken kimya deneyleri yapmayı sürdüren Edison yanlışlıkla yere döktüğü asitin masalara zarar vermesi sonucunda işten atıldı.
 

İşsiz kalan Edison, 1869’da borç aldığı 35 dolar ile New York’a gitti. New York’ta evsiz ve parasızken, bodrumunda uyuduğu binadaki borsa şirketinin telgraf cihazı bozuldu. Telgraf cihazını tamir eden Edison’u borsa şirketinin patronu işe aldı. Edison işe girdiği yıl aynı anda 4 telgraf çeken bir cihaz geliştirdi ve patentini aldı. Bu cihazın üretim hakkını 40.000 dolara sattı. Buluşlarının sayısını sürekli artıran Edison, bunların patentlerini de satıp 1874’ten sonra en gelişmiş endüstri araştırma laboratuvarının sahibi oldu.
 

Ampulü Nasıl İcat Etti?

 

►İlginizi Çekebilir: General Electric Şirketinin Tarihçesi

 

Edison, Amerika Dinamo Makinesi’nin imalatçısı William Wallace’ın yaptığı yeni elektrik lambasını incelemek için davet edildi. Tahta çerçevelere sahip iki kolu olan ve karşısında grafit plaka bulunan basit bir cihazdı. İki plakayı birleştiren elektrik akımı, mavi bir ışık yayı gibi görünüyordu. Gözleri kamaştıracak derecedeki alev, grafit plakaların çabucak erimesine sebep oluyordu. Edison bu sahneden çok etkilenmişti ve aklına müthiş bir fikir geldi; “Elektrik ışığı!” Şehirlerde aydınlatma uzun yıllar boyunca mum ve gaz lambaları ile yapılmıştı. Edison bu sistemi değiştirmek için 40-50 iş arkadaşıyla kendi araştırma laboratuvarında işe koyuldu. Yapılan denemelerde cam ampullerin içindeki hava boşaltılarak deneyler sırasında kullanılan maddenin yanması engelleniyordu. Defalarca yapılan denemelerde kömürleştirme işleminden geçmiş mukavva, hindistan cevizi kabuğu, mantar, hatta laboratuvarı gezmeye gelen bir misafirin kızıl sakalı.. gibi pek çok garip madde kullanılmasına rağmen Edison aradığı ucuz ve dayanıklı ampulü yapmayı başaramadı.
 

 

Çalışanlarının onu bu işten vazgeçirmeye uğraşmalarına rağmen o yaptığı her adımı not defterlerine kaydetti. 1879 yılının Kasım ayında bir gün oturup neleri değiştireceğini düşünürken ceketinin bir düğmesinin kopuk olduğunu ve oradan bir iplik parçasının sarktığını gördü. Birden yerinden fırlayıp laboratuvarına giderek çalışanlarına bir yumak ipliği küçük parçalara ayırıp kömürleştirmelerini istedi. Yaptıkları bu son denemede havası boşaltılmış ampulün içindeki iplik elektrik verildiğinde kızardı ve sarı bir ışık ortaya çıktı. Ampul saatlerce sönmedi ve Edison burada amacına ulaşmış oldu. Yapılan çalışmalar sonucunda bir elektrik santrali yapmak, 900 binada elektrik şebekesi kurmak, binlerce sayaç yerleştirmek ve yaklaşık 14.000 kadar ampul yapmak gerekti.
 

4 Eylül 1882 yılında Edison’un işaretiyle şehre elektrik akımı verildiği zaman bütün mahallenin yüzlerce binasında ampuller yandı ve etrafa elektrik enerjisi kaynaklı ışıklar saçıldı. Bu buluşu sonucunda Edison devrinin en büyük meraklısı ilan edildi ve herkes tarafından tanınan bir isim oldu.

 

 

Thomas Edison’un bilinen bazı icatları

1-    Elektrikli oy kaydedici (Edison’un kabul görmüş ilk icadı), 28 Ekim 1868

2-    Dünyanın ilk Endüstriyel Araştırma Laboratuvarı’nı kurdu , 1876

3-    Fonograf isimli ses kayıt cihazını icad etti, 1877

4-    Sesi kaydedip yineleyen Gramofon’u icad etti, 1877

5-    Graham Bell’in icadı olan sesli telgraf sistemini geliştirerek günümüz telefon sistemlerinin temelini buldu, 1879

6-    Karbon flamanlı elektrik ampulü, 21 Ekim 1879

7-    Edison etkisi; Isıtılmış bir flamanın moleküler boşlukta elektron yayılmasını buldu. (Hayatının en büyük buluşu), 1883

1093 tane patenti bulunan Thomas Edison’un diğer tüm patentlerini buradan görebilirsiniz.

 

EDISON VE TESLA REKABETİ | AC/DC SAVAŞLARI

Thomas Edison’un 19.yy’ın sonlarına doğru ampulü icat etmesinin ardından New York’ta elektriğe olan talep iyice artmıştı. New York şehri sakinleri evlerine elektrik bağlatmak için sıraya girmişlerdi.

Aynı dönemde Thomas Edison’un doğru akım(DC) prensibine karşılık alternatif akım(AC)’ı savunan Nicola Tesla New York’ta AIEE’nin bir toplantısında gösterişli bir konferans verip, tek ve çok fazlı alternatif akım sistemlerinin tanıtımını yapmaktaydı. Pek çok mühendis Tesla’nın sunumu ile telle yapılan elektrik enerjisi iletimindeki kısıtlamaların giderilmiş olduğunu gördü.
 

 

 

►İlginizi Çekebilir: Tesla vs Edison | Akım Savaşları

 

Yaptığı bu önemli çalışmalardan Edison’a bahseden Tesla ne yazık ki aradığı cevabı bulamadı. Ona; böyle teorik alışmalarla vakit harcamak yerine kendi şirketinde çalışmayı teklif etti. Edison’un General Electric şirketi doğru akım kullanarak şehirlere elektrik temini yapan santraller yapıyordu. Üretilen doğru akım uzun mesafelere iletilemiyor, iletildiği yerlerde de sık sık elektrik kesintileri meydana geliyordu. Tesla, Edison’un yanında çalışmaya başladıktan sonra santrallerdeki sorunları çözmüştü. Ancak Edison’dan talep ettiği ücreti alamayınca hemen istifa etmişti.

Bu kızışmanın ardından Edison, her ne kadar Tesla’yı kötüleyici propagandalarını yapmayı sürdürse de Chicago Dünya Fuarı’nın ışıklandırma ihalesini Edison’a değil Tesla’ya verdiler. Burada Tesla’ya karşı ilk yenilgisini almış oldu.  Bu olaydan sonra dünya yavaş yavaş AC akımın DC’ye göre avantajlarının daha fazla olduğunu gördü ve alternatif akımı günlük hayatın pek çok yerinde kullanır oldu.
 

 
Kaynak:
►Rutgers
►GelişenBeyin
►Wikipedia
►Açık Bilim
 
 

Tweet

Takip et: @elektrikport