Varlık Yönetimi ve Bakım Stratejileri

Bu makalemizde, ileri varlık yönetimi stratejilerinin (bakım stratejileri odaklı) ve Türkiye dağıtım sektöründe uygulanabilirliğinin değerlendirilmesinden bahsettik. Detaylar yazımızda.

A- A+

18.09.2015 tarihli yazı 12123 kez okunmuştur.

Siemens Elektrik Dağıtım Şebeke İşletme Varlık Yönetimi Bakım Stratejisi

Son birkaç on yıllık sürede devreye alınan varlıklar, tasarım ömürlerinin sonuna yaklaşırken, Türkiye'deki dağıtım şirketleri çeşitli işletme zorlukları ile karşı karşıya kalmaktadır. Transformatörler, anahtarlama elemanları ve kablolar yaşlandıkça, dağıtım şirketleri bu varlıkların bakımı veya yenilenmesine yönelik olarak giderek artan bir mali baskı altındadır. Artan bakım bütçelerine ek olarak, dağıtım şirketleri artık, sayısı artan bakım görevlerini karşılamak amacıyla sınırlı çalışan kaynaklarını ve beceri gruplarını da dikkatli biçimde idare etmek zorunda kalacaktır.

Türkiye'deki birçok dağıtım şirketi geçmişte farklı zamanlarda periyodik varlık iyileştirme işlemleri gerçekleştirmiş olduğundan, varlık filolarının yaş ve performans profilleri de büyük değişiklikler göstermektedir. Bu da, birçok dağıtım şirketi için mali, işletmeye yönelik ve güvenilirliğe ilişkin risklerin şebekelerinde eşit olmayan bir şekilde dağılım göstermesi anlamına gelmektedir. Durumu daha karmaşık ve zorlu hale getiren ise, giderek artan işletme zorluklarının yanı sıra halihazırda yaşlanmakta olan şebeke varlıklarının yerine, pazarda günden güne daha fazla yer alan dağılmış üretim kaynaklarının ve diğer akıllı şebeke teknolojilerinin kullanılmaya başlanmasıdır.

Tüm bunlar bir araya geldiğinde, halihazırda artan işletme zorlukları altındaki yaşlanan varlıkların hata verene kadar çalışmasına izin verildiğinde, genel sistem güvenilirliğinin, varlık performansının ve müşteri memnuniyetinin olumsuz etkilenmesi kaçılmaz sonuçtur. Bu nedenle, varlıkların yaşının uzatılması, varlıklardan faydalanma imkanının iyileştirilmesi ve müşteri memnuniyetinin arttırılması için dağıtım şirketlerinin varlık yönetim stratejilerini dönüştürmeleri ve optimize etmeleri gerekmektedir.

Aşağıdaki işletme zorlukları, dağıtım şirketlerinin stratejik amaçlarına göre yenilenmiş bir bakış getirmesini ve bunlara önem vermesini gerektirmektedir:

•     Mevzuat, finans ve güvenlik protokollerine uyumluluğu sağlama
•     Hizmet güvenilirliğini iyileştirmek ya da aynı seviyede tutma
•     Kullanım ömrü maliyetlerini sistem performansı ve risklerle dengeleme
•     Kaynak kullanımını ve iş süreci verimliliğini optimize etme

Dağıtım şirketleri stratejik hedeflerine, kendilerine özgü ihtiyaçlar için özel uyarlanmış proaktif varlık yönetimi stratejilerini uygulamaya koyarak ulaşabilirler. Bu bağlamda, bilgi ve haberleşme teknolojisi (BHT) devrimi karmaşık varlık yönetimi stratejileri için kilit bir yardımcıdır.

Şekil 1: İyileştirme potansiyeli bulunan BHT iyileştirme yatırımları

BHT devriminin getirmiş olduğu yetenek iyileştirmeleri dağıtım ağının her seviyesine etki etmektedir. Saha sensörlerinden, fiderlerden ve trafo merkezlerinden gelen kritik veriler, veri işleme ve karar desteği için nihai olarak kontrol merkezine ve bağlı girişim uygulamalarına iletilir.

Dağıtım şirketinin hassas iş ihtiyaçları sofistike bir varlık yönetimi stratejisiyle bir araya gelmek suretiyle, farklı varlık grupları ve şebeke seviyelerinde sensörlerin yerleştirilmesini, istihbaratı ve otomasyonu yönlendirir. Bu, bir dağıtım şirketi BHT devrimi tarafından getirilen yetenek iyileştirmelerinden faydalanmaya başlamadan önce, sofistike bir varlık yönetimi stratejisinin oturtulmuş olması gerektiği anlamına gelir.

Varlık Yönetimi Stratejileri

Genel olarak ifade etmek gerekirse, karmaşıklık ve değer üretimi sırasına göre 6 ana varlık yönetimi stratejisi bulunmaktadır:

1.    Düzeltici Bakım
2.    Zamana Dayalı Bakım
3.    Koşula Dayalı Bakım
4.    Güvenilirlik Merkezli Bakım
5.    Riske Dayalı Bakım
6.    Öngörücü (Kestirimci) Bakım

Şekil 2: Varlık yönetimi stratejileri

1. Düzeltici Bakım

1.1 Özellikleri

• Bakım faaliyetleri varlık arızalarına cevaben planlanmamış şekilde gerçekleştirilir.
• Varlıkların veya bileşenlerin değiştirilmesi zaman alabilir, çünkü yedek parçalar çoğunlukla stokta bulunmamakta ve sipariş edilmeleri gerekmektedir.
• Çalışan ve bütçe kaynaklarının sorunlara cevaben aceleyle ve rastgele biçimde ayarlanması gerekmektedir.

1.2 Etkisi

• Bakım faaliyetleri öngörülebilir nitelikte değildir, bu da yüksek onarım maliyetlerine ve hizmet dışı kalma sürelerine sebep olmaktadır.
• Bakım faaliyetleri için kaynak ve bütçe ayırma çalışmaları çoğunlukla yetersiz kalabilmektedir.
• Yeni sipariş edilen yedek varlıklar veya bileşen yedek parçaları kayda değer teslimat gecikmelerine sebep olabilmektedir.

1.3 Dezavantajları

• Üretim devreden çıktığında ve tesisler güç kaybettiğinde dağıtım şirketi, sektör ve toplum için büyük maliyetler ortaya çıkmaktadır.

2. Zamana Dayalı Bakım

2.1 Özellikleri

• Varlık sınıfları için denetim programları mevcuttur.
• Test ve bakım faaliyetleri önceden belirlenmiş bir programa göre düzenli olarak gerçekleştirilir.
• Onarım faaliyetlerinde varlığın önemi veya kalan kullanım ömrü göz önüne alınmaz.

2.2 Etkisi

• Tepki maliyetlerinde kayda değer azalmalar.
• Varlık arızaları ve sistem kesintisi sayılarında azalma.
• Varlık arızalarının azalmasına bağlı olarak müşteriye gelen etkinin azalması.
• Müşteri memnuniyetinde artış.

2.3 Dezavantajları

• Ancak, varlığın durumuna önem verilmemesi ani arıza hallerinde maliyetli bakım gereksinimlerine yol açabilir.

3. Koşula Dayalı Bakım

3.1 Özellikleri

• Onarım ve bakım faaliyetlerinin önem sırasına dizilmesinde varlıkların güncel durumları dikkate alınır.
• Performans ve parametre takibi programlı, talep üzerine ya da sürekli şekilde olabilir.
• Varlık durumunun belirlenmesi genellikle görsel yollarla, anahtarlama döngülerinin sayısıyla veya sensör verileri (sıcaklık, gerilim vb.) ile gerçekleştirilir.

3.2 Etkisi

• Bakım maliyetlerinde daha çok azalma.
• Basit durum takibi işletme ve risk farkındalığının temel unsurlarını oluşturur.
• Temel işletme farkındalığı ayrıca basit risk hafifletme faaliyetlerine imkan verir.

3.3 Dezavantajları

• Ancak, varlığın öneminin dikkate alınmaması, gerekmediği hallerde dahi yüksek maliyetli bakım faaliyetlerine yol açabilir.

4. Güvenilirlik Merkezli Bakım

4.1 Özellikleri

• Sistem güvenilirliğine olan etkinin belirlenmesinde hem varlığın durumu hem de varlığın önemi dikkate alınır.
• Bakım faaliyetleri kendi sistemlerine uygun olarak tasarlanır.
• Varlığın önemi kendi sistemi içinde varlığı işletenler tarafından niteliksel olarak belirlenir.
• Varlık bakım stratejileri özelleştirilerek benzer varlık güvenilirlik endekslerine sahip varlık gruplarına uygulanır.

4.2 Etkisi

• Gereksiz bakımların ortadan kaldırılması veya bütçelerin daha yüksek etkili varlıklara kaydırılması yoluyla maliyet/etki oranı optimizasyonu.
• Bakım çalışmaları ve bütçeler kritik bileşenler üzerine yoğunlaşmıştır.
• Artan bileşen güvenilirliği daha üstün bir genel sistem güvenilirliğine sebep olur.

4.3 Dezavantajları

• CAPEX / OPEX karar verme aşamasında bir varlığın iş değerinin dikkate alınmaması varlığı yenilemenin mali açıdan ihtiyatlı bir yaklaşım olabileceği durumlarda yüksek maliyetli bakım gereksinimlerine yol açabilir.

5. Riske Dayalı Bakım

5.1 Özellikleri

• Varlık bakım önlemlerinin belirlenmesinde varlık risk ve iş değerini dikkate alır.
• Varlık güvenilirliğinin daha da geliştirilmiş hali olarak varlık riski, varlık arıza olasılığının sonuçları (müşteri etkisi) ile kıyaslanması yoluyla belirlenir.
• İşletme farkındalığı risk değerlendirmesi yapılmasına ve kabul edilebilir risk profillerine olanak verir.
• Kabul edilemez risk seviyesinde bulunan varlıklar için hafifletme önlemleri önerilir.

5.2 Etkisi

• Çeşitli bakım faaliyetlerinin göreceli değerine dair farkındalıktan dolayı maliyet/etki oranı optimizasyonu.
• Sürekli ve kademeli bir iyileştirme süreci düşük değerli görevleri elerken, işletme farkındalığında artış.
• Farklı risk azaltma seçeneklerinin maliyetinin ve faydalarının değerlendirilmesi yoluyla uygun maliyetli risk hafifletmeler sağlanır.

5.3 Dezavantajları

• Ancak, bu bakış açısı yine de zaman içinde farklı muhtemel gelişim seçeneklerini dikkate almamaktadır.

6. Öngörücü (Kestirimci) Bakım

6.1 Özellikleri

• Geçmiş varlık durumlarını, geçmiş bakım faaliyetlerini ve riskleri analiz etmek için ileri istatistiksel tekniklerden faydalanılır.
• İstatistiksel analiz ile güncel varlık durumunun, öneminin ve riskinin kıyaslanması yoluyla varlığın gelecekteki durumuna dair öngörüde bulunulur.
• Bakım ve onarım faaliyetleri beklenen varlık durumu profiline uygun olarak özelleştirilir, planlanır ve programlanır.

6.2 Etkisi

• Dağıtım şirketinin gelecek odaklı bir girişime dönüşmesi.
• Komplike istatistiksel teknikler temel sebep analizinin daha sağlam olmasına yardımcı olur.
• CAPEX / OPEX kararlarının mantığı öngörülen varlık bozulma ve muhasebe maliyeti değerlendirmelerine dayalı olarak desteklenir. •Potansiyel sorunların öngörülmesi risk hafifletme önlemlerinin en uygun maliyetli zamanda planlanmasına olanak tanır.

6.3 Dezavantajları

• Yüksek değer üretimi beklenmesine rağmen, kayda değer düzeyde karmaşık ve maliyetli bir süreçtir.
• Birçok varlık sınıfının veya sağlayıcılarının istatistiksel veri numuneleri mevcut değildir ve toplanmaları zaman alacaktır.

Sonuç

Kilit hedef, Türkiye'deki dağıtım şirketlerinin aşağıdaki amaçlara ulaşma doğrultusunda Varlık Yönetimlerini ilerletmesine olanak sağlamaktır :

•     Varlık Yönetimi etkinliğinin ve veriminin arttırılması
•     Bütçe ve kaynak kullanımının optimize edilmesi (OPEX vs. CAPEX)
•     Karar alma ve şeffaflığın geliştirilmesi

Kilit hedeflerin yanı sıra, ayrıca dolaylı yoldan etkilenecek bir dizi ilave hedef de desteklenmelidir:

•     Hizmet güvenilirliğinin İyileştirilmesi/Aynı Seviyede Tutulması
•     Müşterinin tedarik sürekliliğine ilişkin memnuniyetinin geliştirilmesi
•   İstikrarlı elektrik tarifeleri

Kaynak: