Elektriğin E-Bay'i olur mu ?

Konu elektrik tüketimi olduğunda genellikle sabit bir şebekeden, sabit belirlenmiş fiyat üzerinden, merkezi bir noktadan üretilen elektriğin dağıtılması söz konusudur. Elektriğin fiyatı petrol fiyatları doğrultusunda veya devletin yaptığı yatırımlar doğrultusunda devletin tekelindedir. Peki elektrik piyasasının özelleştirildiği bir durum olsa, mesela telefon veya uydu sistemleri gibi.

Birden çok firma, sadece evinize gelip bağlantınızı değiştirse. İstediğiniz santralden elektrik tüketimini karşılayabilseniz mesela. Dünyayı düşünüyorsanız "benim elektriğim sürdürülebilir kaynaklardan sağlansın" veya "ucuz olsun gerisi, benim için önemli değil" diyebilseniz. Şirketler elektriği onlardan temin etmeniz için %70lere varan bahar indirimi uygulasa veya indirim kuponları dağıtsa. Ben de size bütün bunların hali hazırda yapıldığını söylesem. Mesela Yeni Zellanda'da... Geleceğin elektrik enerjisine hoş geldiniz.

Yukarıda anlattıklarımın hepsi şu anda Yeni Zelanda'da akıllı şebekelerin "akıllı" bir şekilde kullanılmasının doğurduğu sonuçlardan bir tanesi yalnızca. Bugün Yeni Zelanda'da özel elektrik üretim şirketlerinin ürettiği elektriğin istenilen kişi tarafından tüketilmesi söz konusudur. Çeşitli elektrik üreten firmalar değişik fiyatlardan tüketicilere elektrik sağlamaktadır. Tüketicilere istediği üretim şirketine geçme özgürlüğü sağlanmıştır ve devletin elektrik fiyatlarındaki tekeli olmayan bir elektrik piyasası Yeni Zelanda'da bulunmaktadır.

Yeni Zelanda'da kullanılan sisteme şöyle bir göz atmak gerekirse iletim olarak "Akıllı Şebeke"ler kullanılmaktadır. Bu akıllı şebeke sisteminde tüketici istediği tercihi yapabilmektedir. Fakat kapalı, yukarıdan aşağı elektrik iletim sistemlerinde bu girişimci sistem sizin de hak vereceğiniz üzere bu tüketim şekline uygun değildir.

Mimari olarak bakıldığında kapalı mimariye sahip sistemlerde (tekel sistemlerinde) her türlü hak tekelin üzerinde saklı bulunduğu için kapalı mimari sistemler yeniliklere ve girişimlere açık bir sistem değildir. Açık sistemlere örnek vermek gerekirse bugün internet açık mimariye sahip en büyük sistemlerden bir tanesidir. Bunun bir sonucu olarak girişimci yatırımlar ile Google, Yahoo, Facebook, Ebay gibi büyük ve rekabet ortamında oldukları için sürekli olarak kendini geliştiren siteler kendilerine alan ve tüketici bulabilmişlerdir. Bunun yanı sıra bugün Nokia'nın düşüşünün nedenlerinden bir tanesi olarak görülen kapalı mimariye sahip Symbian işletim sisteminin, açık mimariyi destekleyen Android işletimi karşısındaki hezimeti su götürmez bir gerçektir. Peki bu açık mimarinin elektrik piyasasına uygulanması durumunda neler ortaya çıkabilir?

Açık elektrik mimarisinin getirilerinden bir tanesi Yeni Zelanda'da kurulan Powershop internet sitesi olarak görülebilir. Yeni Zelanda'nın en büyük elektrik üreticisi ve dağıtıcısı tarafından kurulan bu site internet üzerinden anlık elektrik tüketim değerlerini, hangi üreticinin elektriği en ucuza sattığını, tükettiğiniz elektrik miktarı sonucunda ne kadar karbondioksit salınımında bulunduğunuzu ve gelen dönemsel elektrik kampanyalarının gösterildiği bir sitedir. Powershop yönetim kurulu başkanı Ari Sargent yaptığı açıklamada Powershop'u "Elektriği E-Bay'i" şeklinde tanımlamıştır ve sözlerine şöyle devam etmiştir "Yeni Zelanda'da bulunan herhangi bir elektrik üreticisi, Meridian şirketinin rakipleri bile olsa, farklı dönemlerde farklı fiyatlarla kendi markalarının reklamını yapabilmektedirler."

Powershop elektriğin e-bay'i olması özelliğinin yanı sıra "sponsorlu" ve "markalı" elektrik satışı özelliğini tüketiciye sunmaktadır. Örnek vermek gerekirse futbol hayranı mısınız? "Fenerbahçe" markalı elektriği satın alabilirsiniz. İklim değişiklikleri konusunda endişeleniyor musunuz? "Güneş panelleri" elektriğinden veya "Rüzgar" elektriğinden faydalanabilirsiniz. "Bunlar benim için önemli değil sadece en ucuz elektriği satın almak istiyorum" diyorsanız "%70'e varan sezon indirimi"nden yararlanabilirsiniz. Bütün bunların yanı sıra Powershop sadece işlem ücreti olarak tüketicilerden küçük bir pay almaktadır. İnternet hatlarında veya kablolu televizyon hatlarındaki gibi "bağlantı ücreti" alınmamaktadır. Tüketicinin hattının bağlanması ise olabildiğince kolay olmaktadır.

İşte karşınızda geleceğin elektrik piyasası sistemi. Bu açık mimari yapının yanında getirecekleri düşünüldüğünde kayıpların en aza indirilebileceği, sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelimin tüketiciyi bilinçlendirerek arttırılabileceği, tüketicinin cebine de yararı dokunan elektrik sistemi bunların en küçük örneklerinden bir tanesi. Şimdi karşımızda bu model ve bu sistemi karşılayabilecek yeterli teknoloji de var iken günümüzde neredeyse dünyanın tamamında kullanılan merkezi elektrik tekel sistemlerinin hala kullanılmasının amacı nedir? Elektrikte tüketici yanlısı ve gelişime açık bir açık mimari sistem mi, yoksa hala birilerinin elinde tutmaya devam ettiği yukarıdan aşağıya tekel sistemi mi? Hangisinin öne çıkacağını zaman gösterecek.

Mümin ÇENTEZ / Blog

Kaynak: http://www.forbes.com/sites/tonyseba/2011/08/09/the-ebay-of-electricity/