Gemi Elektriği ve Gemi Topraklama Sistemi

Gemileri, yüzen şehirler olarak tanımlayabiliriz. En güçlü ortak yönleri, güç veya elektrik gereksinimleridir. Gemi elektriğinin nasıl üretildiğini ve topraklamanın nasıl yapıldığını yazımızın devamında birlikte inceleyelim.

A- A+

27.05.2020 tarihli yazı 16649 kez okunmuştur.

Gemilerde Elektrik Üretimi Nasıl Olur?

Gemideki elektrik gücünün temel niteliği göz önüne alındığında, sürekli kullanılabilirliğini sağlamak için çeşitli araçlar kullanılır. Ana pano en az 2 bölüme ayrılır. Hem güvenlik hem de yedeklilik sağlamak için acil durum jeneratörü tarafından sağlanan santralin yanı sıra kesintisiz bir güç kaynağı da kullanlır. Gemilerin ve makinalarının harcadığı enerji miktarına göre jeneratör güçleri değişim gösterir. Gemi seyir esnasında iken tek bir dizel jeneratör ile gücü karşılanabilmelidir. Aynı işlem gemi pervanesini döndüren çok yüksek beygir güçlü ana makinanın şaftına bağlı alternator ile de sağlanabilir.

►İlginizi Çekebilir: Gemilerde Hibrit Dönüşümü ile %15 Yakıt Tasarrufu

Demir çekirdek üzerinde bobinlere sarılmış sabit iletken seti jeneratörü oluşturur ve bilinen adı statordur. Rotor ise manyetik alan üreten statorun içinde dönen bir mıknatıstır. Mekanik giriş rotorun dönmesini sağlar ve bu sayede endüklenmiş bir elektromanyetik kuvvet üretir. DC akımı ile enerji verilen bir rotor sayesinde kayma halkaları ve fırçalar vasıtasıyla manyetik alan indüklenir.

Gemilerde güç konusunda dikkat etmemiz gereken iki nokta vardır:

► Tek faz yerine 3 faz tercih edilir, bir fazın arıza yapması durumunda diğer iki faz çalışmaya devam edebilir.
► AC aynı boyutlarda 3 faz için, DC’ye göre daha fazla güç sağlar,

Gemilerde Güç Dağıtımı Nasıl Olur?

Gemi makineleri doğrudan ana panoya bağlanamaz. Çok az güç tüketen küçük motorlar ve diğer cihazlar vardır. Güç dağıtımını verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi son derece önemlidir. Bu işlem farklı bileşenlerden meydana gelen güç dağıtım sistemi ile sağlanır. Bu bileşenlerden bahsedecek olursak:

► Gemi jeneratörü; ana taşıyıcı ve alternatörden oluşur.

► Anahtar kartı; dizel jeneratörden güç alır, bölüm kartlarına ve motor kartlarına toplu güç sağlar.

► Yükün bir noktadan diğer bir noktaya taşınmasına izin veren baralar bulunur.

► Herhangi bir arıza durumunda çalışan devre kesiciler güvenliği sağlar.

► Makinelerin emniyeti için bulunan sigortalar acil durumlarda devreye girer.

► Yüksek ve alçak dağıtım bölümlerini bağlamak için transformatörler kullanılır.

► Elektrik dağıtım sistemi genellikle 440 V’da çalışır. 6600 V’luk büyük tesisler de mevcuttur.

► Dağıtım sistemi üç kabloludur.

► Sistemde toprak arızası olduğunda direksiyon kutusu gibi temel parçaların kaybolma ihtimali vardır. Bu sebeple yalıtılmış sistem topraklı sisteme göre daha fazla tercih edilir.

Dağıtım sisteminin ana santralinde ana ve acil durum panoları, güç paneli panoları, motor kontrolörleri, aydınlatma ve küçük güç paneli panoları temel elemanlar olarak bulunur. Sistem tasarımı, normal çalışma koşullarında güç ana panodan dağıtılacak şekilde tasarlanmıştır.

Ana pano, ana makine dairesi veya makine kontrol odasında, güç dağıtım sisteminin merkezine yakın olarak bulunur. Bu yerler ise genellikle geminin güvertesinin altındadır.

Gemilerde Acil Durum Sistemi

Navigasyon, güvenlik, acil aydınlatma gibi sistemler dağıtılmış paneller ile acil durum panosundan sağlanır. Bu paneller güvertenin üzerinde olacak şekilde yerleştirilir. Tehlike anında acil durum jeneratörü devreye girer. Acil durum jeneratörü ve acil durum panosu ana makine alanından ayrılmış, ayrı bir alanda güvertenin üzerinde bulunur.

Yangın anında havalandırma ve akaryakıt ekipmanlarını kapatmak için özel koruyucu sistemler kullanılır. Bu gibi durumlarda (yangın, sel vb.) acil anahtar kartı gerekli ekpman ve makinelere güç sağlar. Acil durum anahtar kartı, ana anahtar kartından beslemeyi alır. Ana jeneratörler arızalandığında, ana şalter kartı beslemesini kaybeder ve bu durum acil durum jeneratörünün otomatik olarak devreye girmesini sağlar. Böylece geminin ve personelin güvenliğini sağlamak için her koşulda kritik ekipman ve makine hizmeti sağlanır.

Gemilerde Topraklama Sistemi

Topraklama işleminde öncelikle gemi içerisindeki cihazlar topraklanır. Cihazlarda bulunan toprak hatları ana dağıtım panosunun toprak hattına bağlanır. Buradan teknenin su hattının altında bakır alaşımlı metal levhaya bağlanır. Bu levha deniz suyuna karşı dayanıklıdır. Bir diğer topraklama türü ise statik elektriğe karşı topraklamadır. Sürtünme sonucu meydana gelebilecek statik elektriği topraklamak için uygulanır. Yakıt tankları, makine şaftları, dümen vs. aynı topraklama barasına bir iletken ile bağlanmaları ile gerçekleştirilir.

Gemilerde katodik koruma için zink tutyaları ve ayrı bir elektriksel sistemler kullanılır. Zink tutyalarının atomsal bağları zayıftır ve en kolay elektron verebilen çinko malzemesinden yapılmıştır. Bu sayede elektronlar metal kısımlardan değilde zink tutyalardan transfer olur. Zink tutyası ile tekne gövdesi metal olmasa bile suyun altındaki metal ekipmanlar korunmuş olur. Zink tutyaların kullanım ömrü 1 ile 3 sene arasındadır.

Elektriksel sistem zink tutyalara göre daha az tercih edilir. Bu yöntemde teknenin baş tarafına su altında olacak şekilde anot, arka tarafına ise katot monte edilir ve katodik koruma cihazına bağlanır. Anot sürekli olarak katoda elektron gönderir, bu sayede metaller arası elektron alışverişi sağlanır. Bu sistem uzun ömürlü fakat yüksek maliyetlidir.

Kaynak:

►marineinsight
►dieselduck