Hubble Teleskobu Nasıl Çalışır?

Geceleri gökyüzüne bakıp yıldızları iğne ucu kadar gördüğünüzde, onların ve bütün evrenin daha yakından nasıl göründüğünü merak ettiniz mi? Onları daha yakından görebilmenin mümkün olup olmadığını düşündünüz mü? Evreni daha yakından tanımamıza imkan sağlayan ve bugüne kadar evren hakkındaki birçok sır perdesini aralamamıza yardımcı olan Hubble Uzay Teleskobu’nun nasıl çalıştığına gelin daha yakından bakalım.

A- A+

14.10.2015 tarihli yazı 39479 kez okunmuştur.

►Uzay Teleskobu Fikri Nasıl Oluştu?

1946 yılında astrofizikçi Dr. Lyman Spitzer Jr. uzay boşluğuna gönderilecek teleskopların, dünya üzerinde bulunan teleskoplardan daha detaylı ve daha net görüntüler elde edebileceği fikrini ortaya attı. Bu düşünce akla yatkın geliyordu. Fakat daha önce kimse uzay boşluğuna bir teleskop göndermeyi başaramamıştı.

1960 ve 1970’li yıllarda Amerikan Uzay Programı daha da gelişti ve sonunda bir uzay teleskobu geliştirilmesi kararlaştırıldı. İlerleyen yıllarda teleskobun yapılabilmesi için gerekli fon bulundu ve uzay teleskobu geliştirilmeye başlandı. Bu teleskobun adının, Big Bang teorisini, evrenin genişlediğini ispat ederek destekleyen Edwin Hubble anısına Hubble Teleskobu olması kararlaştırıldı. Fon bulunmasına rağmen teleskobun yapımı Challenger faciası ve teknik aksaklıklar nedeniyle gecikti. Fakat daha sonra, 24 Nisan 1990 tarihinde Hubble Uzay Teleskobu yörüngeye fırlatıldı.

►İlginizi Çekebilir: Newton Teleskobu

►Kurtarıcı COSTAR

1,5 milyar dolara mal olmuş bu 13,3 metrelik teleskobun uzaya fırlatılmasından sonra astronomlar bir problem keşfetti. Traktör römorku büyüklüğündeki yeni lens düzgün bir şekilde odaklama yapamıyordu. Astronomlar bunun sebebinin ana aynanın yanlış bir şekilde yerleştirilmesinden kaynakladığını tespit etti. Bu hata birçoğumuza belki gülünç gelecek ama yaklaşık olarak insanın saç teli kalınlığının ellide biri kadar olan bir yerleştirme hatasıydı. Bu denli küçük bir hata bile Hubble teleskobunun küresel sapma yaşamasına ve elde edilen görüntülerin belirsiz çıkmasına sebep oluyordu.

►İlginizi Çekebilir: Dünya'nın En Büyük Teleskobu | Alma

Bilim adamları sorunu düzeltmek için lensi, içinde birçok sayıda küçük ayna bulunan ve kusurlu aynadan süzülen ışıkları engelleyecek, aynı zamanda da odaklama sorununu çözüme kavuşturacak bir lensle değiştirmeye karar verdiler. Bu operasyona da COSTAR (Corrective Optics Space Telescope Axial Replacement) adını verdiler. NASA astronotlarının ve personellerinin 11 aylık çalışması sonucunda bu zorlu uzay görevinin hazırlıkları tamamlandı ve 1993 yılının Aralık ayında 7 astronot, Hubble Uzay Teleskobu'nun ilk servis görevi için yolculuğa başladı. 1 haftalık uğraşın sonunda gereken onarma işlemleri yapıldı. Testler doğrultusunda da teleskobun artık çok daha net görüntüler elde ettiği görüldü.

►Hubble Teleskobunun İç Yapısı

Her teleskopta olduğu gibi Hubble Teleskobunda da ışığın girebilmesi için bir ucu açık olan uzun bir tüp bulunmaktadır. Bu tüp gelen ışığı bir araya getirmek ve bu ışığı lense ulaştırmak üzere konumlandırılmış aynalar içerir. Teleskop aynı zamanda birkaç tür lens içerir. Bunu böceklerin ultraviyole ışınları görüp, bizim sadece görünür kümede kalan ışıkları görebilmemiz gibi düşünebilirsiniz. Ancak Hubble Teleskobu gökyüzünden gelen ışık yağmurundaki bütün ışıkları görebilmek zorundadır. Hubble Teleskobu aynalı bir teleskoptur ve aynalı teleskoplar 2’ye ayrılır. Newtonian Teleskoplar ve Cassegrain Teleskoplar.

Hubble Cassegrain Teleskoplar türündendir. Bu tür teleskoplarda açıklıktan içeri giren ışık kırılarak ana aynadan ikincil aynaya geçer. İkincil ayna ışığı yansıtarak ana aynanın merkezine doğru yönlendirir ve daha sonra ışık ana aynanın arkasında bulunan odak noktasına ulaşır. Odak noktasında bulunan yarı yansıtıcı ve yarı saydam aynalar ise ışığı diğer bileşenlere dağıtır. Tahmin edebileceğiniz üzere bu aynalar kendinize bakmak için kullandığınız aynalardan çok daha farklıdır. Hubble Uzay Teleskobu’nun aynaları kızılötesi ve ultraviyole ışınları görebilmek amacıyla camdan, alüminyumla kaplanmış katmanlardan ve magnezyum flüorürden oluşur. Ana aynanın çapı 2,4 metre, ikincil aynanın çapı ise 0,3 metredir.

Kaynak:

►Howstuffworks

Yazar: Özgür Üstün