Elektriksel İzolasyon
(Yalıtım) Nedir? Elektrik İzolasyon Testi Nasıl Yapılır? |
İzolasyon Direnci Test Cihazları

Tesisinizdeki her kablo elektrik izolasyonu ile kaplıdır. Yalıtım, akıma dayanmalı, akımı iletken tel boyunca yolunda tutmalı ve kaçakları önlemelidir. İzolasyon direnci ölçümü, neredeyse her elektrikli cihaz için üretim ve/veya servis aşamasında yapılan bir testtir. Çeşitli yerlerde kullanılan bu test, günlük hayatta önemi çok büyük olan motorlar, kablolar, transformatörler ve elektrikli cihazlarda yapılmaktadır. Peki bu testler nasıl yapılmaktadır? Hangi Cihazlar hangi şartlarda kullanılmalıdır? Ayrıntılar yazımızda.

A- A+

31.10.2024 tarihli yazı 1544 kez okunmuştur.

Megger Arıza Bakım Test Ölçüm İzolasyon Elektrik

Normal bir çalışma ortamında gerilim bulunan bölümlerle, bulunmayan bölümler arasında yalıtım sağlanmalıdır. Yalıtım sağlanmadığı takdirde, elektrik enerjisinin bulunmaması gereken yerlerde elektrik bulunacaktır ve can güvenliği açısından tehlike oluşturacaktır. Ayrıca cihazlar içindeki bölümlerinde aralarında yalıtkanlık sağlanmalıdır. Cihazların çalışmasında bu durum çok önemlidir.

Elektrik izolasyonu çok önemli olsa da genellikle problem çıkarana kadar pek ilgi görmez. Fiziksel hasarlar, aşırı sıcak veya soğuk ortam ve kimyasal etkiler izolasyona zarar verir.

Elektriksel İzolasyon (Yalıtım) Ne Anlama Gelmektedir?

Öncelikle iyi yalıtım nedir sorusu ile başlayalım…

İster motor, ister jeneratör, kablo, anahtar, transformatör vs. olsun, tesisinizdeki her elektrik teli bir tür elektrik yalıtımı ile dikkatlice kaplanır. Yalıtım bir iletkenin tam tersi olarak akıma dayanmalı ve akımı iletken boyunca yolunda tutmalıdır. Bununla birlikte yalıtım mekanik hasar, titreşim, aşırı sıcak ve soğuk gibi birçok olumsuz etkiye maruz kalıp zamanla aşınmaktadır. Bu sebeple bakım ve kontrollerinin zamanında yapılması gerekmektedir.

Şimdi, “iyi yalıtım nedir?” sorusuna verdiğimiz cevabı özetlemek gerekirse, esasen “iyi”nin akıma nispeten yüksek direnç anlamına geldiğini söyleyebiliriz. Bir yalıtım malzemesini tanımlamak için kullanılan “iyi” aynı zamanda “yüksek direnç gösterme yeteneği” anlamına da gelir. Dolayısıyla, direnci ölçmenin uygun bir yolu yalıtımın ne kadar “iyi” olduğunu gösterebilir.

İzolasyon (yalıtım), herhangi bir izolasyon (yalıtım) malzemesi kullanılarak, ortamdan dışarı veya dışarıdan ortama olan enerji akışının indirgenmesidir.

Elektriksel izolasyon (elektriksel yalıtkan), elektrik enerjisinin yalnızca ilgili iletken üzerinden geçmesini sağlamak, oluşabilecek kısa devre akımlarını önlemek ve canlıların güvenliğini sağlamak için yapılan bir izolasyon (yalıtım) çeşididir. Bu nedenle iletimde kullanılan ürünlerin ortam ile temas edeceği kısımların izole (yalıtkan) malzemelerle kaplanması gerekir.

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, tesislerin kurulması sırasında gerekli olan tüm ihtiyaçları sıralamaktadır. Bu koşullar arasında yaklaşım mesafeleri ve can güvenliği konuları da önemle belirtilmektedir.

İzolasyon testi, anma geriliminde veya anma geriliminin üzerinde gerçekleştirilir. İzolasyon testinin amacı, sarımlar arasında sarım izolasyonunun bozulmasından kaynaklı düşük direnç yollarının olup olmadığını belirlemektir. Test ölçüm değerleri sıcaklık, nem, test voltajı ve transformatörün büyüklüğü gibi değişkenlerden etkilenir.

İzolasyon (Yalıtım) Direnci Nedir?

Bir yalıtkanın elektrik akımına karşı göstermiş olduğu dirence izolasyon direnci (yalıtım direnci) denilmektedir. İzolasyon (yalıtım direnci), büyük transformatörlerin, transformatörlerin, jeneratörlerin, büyük güçteki motorların, güç kondansatörlerinin, güç kabloları ve arestörler gibi ekipmanların izolasyon (yalıtım) gücünün direnç değerini ölçmek için kullanılır.

İzolasyon (Yalıtım) Direnci Testi Nedir?

Normal çalışma koşullarında gerilimli olan bölümler ile normalde gerilim altında olmayan kısımların yalıtımının sağlanması gerekir. Her ne olursa olsun, enerji taşımayan bölümlere dokunma ile canlıların zarar görmelerini önlemek için standartlarda belirtilen izolasyon testleri (yalıtım testleri) yapılmalı, bütün güvenlik önlemleri alınmalıdır.

İzolasyon (yalıtım) direnci testi, elektrik izolasyonuyla ayrılmış herhangi iki nokta arasındaki toplam direnci ölçer. Bir transformatörün izolasyon direncini ölçmenin amacı, sargı izolasyonunun bütünlüğünü test etmektir. Daha iyi izolasyon, daha düşük kaçak akım ve daha iyi çalışma performansı ve güvenliği anlamına gelir. İzolasyon direnci çok yüksek olduğundan, izolasyon direncini ölçmek için genellikle daha yüksek voltaj seviyeli bir izolasyon direnci test cihazı seçilir. Test ölçüm değerleri sıcaklık, nem, test voltajı ve transformatörün boyutu gibi değişkenlerden etkilenir. Bu test, onarımdan önce ve sonra veya bakım yapıldığında yapılmalıdır. Test verileri, gelecekteki karşılaştırma amaçları için kaydedilmelidir. Karşılaştırma amacıyla test değerleri 20°C’ye normalize edilmelidir.

►İlginizi Çekebilir: Kablolarda Arıza Tespiti ve Kablo Arıza Tespit Cihazları

İzolasyon Direnci Nasıl Ölçülür?

İzolasyon direnci ohm veya megohm cinsinden yalıtım direncinin doğrudan okunmasını sağlayan küçük, taşınabilir bir yalıtım test cihazı ile kolaylıkla ölçülebilir. Yalıtım test cihazı dahili bir doğru akım jeneratörüne sahip yüksek aralıklı bir direnç ölçerdir. Bu cihaz, uygulanan gerçek voltajdan bağımsız olarak direncin doğrudan okunmasını sağlayan hem akım hem de voltaj bobinleri içeren özel bir yapıya sahiptir. Bu yöntem tahribatsızdır; yani, yalıtımın bozulmasına neden olmaz.

İzolasyon Direnci Test Cihazı Nedir? Ölçüm Nasıl Yapılır?

İzolasyon Direnci Test cihazları genel olarak Meger diye isimlendirilen cihazlardır. Çalışma mantıkları, içerisindeki gerilim jeneratöründen istenen seviyelerde gerilim üretmek ve üzerine kuruludur. Cihaz bir taraftan gerilim üretip bunu izolasyon direnci ölçümü yapılması istenen 2 iletkenden birine enjekte eder ve diğer iletkende herhangi bir gerilim yükselmesi olup olmadığını tespit eder. Direnç tabirinin olmasının sebebi ise iletkenler arasında yalıtım olması için bir direnç gösterilmesi gerektiği içindir. Direnç değeri ne kadar yüksekse o kadar iyi yalıtılmış demektir.

Basit olarak izolasyon direnci (yalıtım direnci) ölçümü, dielektrik malzemeye DC gerilim uygulanarak yapılır. Dielektrik malzemenin geçirdiği akımın ölçülmesi akabinde uygulanan gerilim üzerinden ohm kanununa göre hesaplanan direnç, izolasyon (yalıtım) direncidir.

Eğer kablo izolasyon testi nasıl yapılır sorusunu cevaplayacak olursak; her bir kablonun birbirine karşı ve toprağa karşı izolasyonlarının kontrol edilmesiyle yapılır diyebiliriz. Bu şekilde fazlar arası, faz-toprak arası, faz-nötr arası izolasyonun sağlanıp sağlanmadığı tespit edilmiş olur.

İzolasyon direnci aşağıdaki iletkenler arasında ölçülür:

Trifaze Tesisatlarda

• S Fazı - R Fazı
• R Fazı – T Fazı
• S Fazı – T Fazı
• S Fazı - Toprak İletkeni
• R Fazı - Toprak İletkeni
• T Fazı - Toprak İletkeni
• S Fazı - Nötr İletkeni
• R Fazı - Nötr İletkeni
• T Fazı - Nötr İletkeni

Monofaze Tesisatlarda

• Faz İletkeni – Nötr İletken
• Faz İletkeni – Toprak İletkeni
• Nötr İletkeni – Toprak İletkeni

►İlginizi Çekebilir: Vaka Analizi | İstenmeyen AC Kuplajı Varlığında DC Toprak Arızası Bulma

İzolasyon Test Cihazları Nerelerde Kullanılır?

► Büyük motorların izolasyon direnç testlerini yapmak için kullanılabilir.
► Alçak gerilim (AG), orta gerilim (OG) ve yüksek gerilim (YG) kabloları, transformatörler ve elektrik cihazlarının izolasyon direnç testlerinde kullanılabilir.
► Yüksek gerilim jeneratörlerinin izolasyon direnç testlerini yapmak için kullanabilirsiniz.

Sektörel Ürün İncelemesi

MIT2500 | Yüksek Voltajlı El Tipi İzolasyon ve Süreklilik Test Cihazı

MIT2500 izolasyon ve süreklilik test cihazı, çalışma voltajlarının 1000 V'u aştığı ve daha yüksek izolasyon testi voltajlarının gerekli olduğu motor ve kablo testleri, özel uygulamalar ve elektrik testi uygulamaları için tasarlanmıştır.

MIT2500, 50 V, 100 V, 250 V, 500 V, 1000 V ve 2500 V sabit aralıklı voltajların yanı sıra 50 V ile 2500 V arasındaki herhangi bir voltajın "çevrilmesine" izin veren değişken bir aralık sunar. Bu, test altındayken bile çıkış test voltajını seçilen aralığın %2'si içinde tutan yeni test voltajı geri besleme kontrolü tarafından desteklenir.

Ürün Hakkında

► El tipi bir cihazda 2,5 kV ve 200 GΩ aralığına kadar izolasyon testi
► Yüksek direnç doğruluğu için koruma terminali
► 50 V ile 2500 V arasında ayarlanabilir izolasyon testi voltajı
► Stabilize edilmiş izolasyon testi voltajı
► Şebeke ve araç şarjı için şarj edilebilir seçenekler
► 0,01 Ω'dan 1 MΩ'a kadar tek aralık, daha hızlı süreklilik testi
► Polarizasyon Endeksi (PI) & Dielektrik Soğurma Oranı (DAR)
► CAT IV 600 V uygulamaları

MIT2500'ün Öne Çıkan Özellikleri

► Yüksek Güvenilirlik ve Doğruluk

Megger MIT2500, Megger’in güvenilirlik mirasını taşır. Test sonuçlarının doğruluğu ve tekrar edilebilirliği rakiplerine göre daha üstündür. Cihazın ölçüm hassasiyeti, endüstriyel standartların üzerinde ve uzun süreli güvenilir test sonuçları sağlar.

► Çoklu Test Voltaj Aralıkları

MIT2500, 2.5 kV’a kadar test yapabilir ve çoklu test voltaj aralıkları sunar. Bu, geniş bir uygulama yelpazesinde kullanılabilmesini sağlar. Örneğin, 500 V, 1000 V, 2500 V gibi farklı ayarlarla çeşitli test ihtiyaçlarına uygunluk sunar. Bazı rakip cihazlar 5 kV veya daha yüksek voltaj testleri sunabilir ancak MIT2500, özellikle 2.5 kV aralığındaki testlerde güvenilir performansıyla dikkat çeker.

► Geniş Test Uygulama Kapasitesi

Kablo, trafo, motor, jeneratör ve diğer elektrik ekipmanlarının yalıtım direnci testlerinde yaygın olarak kullanılır. Geniş kullanım alanı, cihazın farklı elektriksel testler için esnek olmasını sağlar.

► Taşınabilirlik ve Dayanıklılık

MIT2500, taşınabilir ve hafif bir tasarıma sahiptir, bu da sahada kullanımını oldukça kolaylaştırır. Aynı zamanda sağlam ve dayanıklı bir yapıya sahip olduğu için zorlu çevre koşullarında bile performansını sürdürür. Rakiplerinin bazıları daha ağır ve taşınması zor olabilir.

► Kullanıcı Dostu Arayüz

Cihaz, kullanıcı dostu bir arayüze sahiptir. Kolay anlaşılır ekranı ve tuş takımı, operatörlerin cihazı hızlıca kullanmasına yardımcı olur. Özellikle deneyimsiz kullanıcılar için bile kullanım kolaylığı sunar. Rakip cihazlarda daha karmaşık arayüzler bulunabilir, bu da öğrenme süresini uzatabilir.

► Dahili Bellek ve Veri Kayıt Özelliği

MIT2500, dahili veri kayıt özelliklerine sahiptir. Bu sayede test sonuçları cihazda saklanabilir ve daha sonra analiz için alınabilir. Bu özellik, özellikle saha testlerinde önemli bir avantaj sunar. Bazı rakip cihazlarda veri kayıt özelliği ek donanım gerektirebilir ya da sınırlı olabilir.

► Gelişmiş Güvenlik Özellikleri

MIT2500, CAT IV 600V güvenlik sınıfına sahiptir, bu da yüksek voltaj ortamlarında kullanım için uygun olduğunu gösterir. Cihaz, kullanıcı güvenliği açısından ekstra koruma sağlar.

► Hızlı Test Zamanları

Cihaz, test işlemlerini hızlı bir şekilde tamamlar ve sonuçları kısa sürede sağlar. Özellikle seri testlerde bu hız büyük avantaj sunar.

Motorlar, transformatörler, kablolar, şalt sistemi ve diğer varlıklardaki izolasyon sağlığını zorlu ortamlarda bile doğru değerlendirin.

Megger cihazlarına özel olan PI tahmin aracı, PI test süresini genellikle %50 veya daha fazla azaltarak üretkenlikte büyük bir artış sağlar.

MIT515 | İzolasyon Test Cihazı

Megger'in 5 kV, 10 kV ve 15 kV DC izolasyon test cihazları, izolasyon direnci testi için endüstri standardını belirlemiştir. Yüksek gerilimli elektrikli ekipmanların tanılama testleri ve bakımı için tasarlanan bu dayanıklı ve taşınabilir cihazlar OEM'ler, endüstriyel şirketler, elektrik yüklenicileri ve hizmet sağlayıcılar için benzersiz performans, güvenlik ve güvenilirlik sunar.

► Essential serisi: Rutin testler için güvenilir performans

Essential serisinde MIT515 adlı bir adet cihaz bulunur. Bu, en sık kullanılan tüm testleri sağlayan 5 kV'lık bir üründür: Standart izolasyon direnci ölçümü, dielektrik emme (DAR) ve polarizasyon indeksi (PI). Essential serisindeki cihazlarda yerleşik veri depolama bulunmaz ve maksimum yanma/şarj akımı 3 mA'dır. Basit go/no-go testleri için idealdir ancak bununla sınırlı değildir.

MIT serisi cihazlar çift kasa tasarımına sahiptir. Sağlam dış kasa test cihazını darbelere/düşmelere karşı korur; iç kasa ise yanmaz malzemedendir. IP derecesi, nem ve toz girişini engelleyen kapalı IP65 kasadır.

Sezgisel kullanıcı arayüzü, test cihazının nasıl kullanılacağını hatırlayarak zaman kaybetmemenizi sağlar. İki döner düğme ve aynı anda birden fazla sonucun gösterilmesini sağlayan arka ışıklı geniş ekran ile kullanım kolaylığı sağlanır. İlk kez kullanacaklara yardımcı olmak için kapağın içinde grafiksel bir Hızlı Başlangıç Kılavuzu bulunmaktadır.

Yalıtım testi modunda önceden ayarlanmış beş gerilim aralığı ve kullanıcı tarafından ayarlanabilir bir kilit gerilim aralığı sağlanır. Önceden konfigüre edilmiş tanı testleri arasında Polarizasyon İndeksi (PI), Dielektrik Absorpsiyon Oranı (DAR), Dielektrik Deşarj (DD), Kademeli Voltaj (SV) ve Rampa Testi bulunur.

Ürün Hakkında

► PI tahmin fonksiyonu (PIp)
► 30 TΩ’a kadar ölçer
► CAT IV’e kadar güvenlik derecesi 1000 V 3000 m’ye kadar
► Eşsiz çift kasalı tasarım – kullanıcı için ek koruma
► Pille veya AC şebeke elektriği ile çalışır
► Hızlı şarj olan Li-ion pil
► Saat/gün damgalı gelişmiş bellek
► CertSuite Asset ile uyumlu

MIT515'in Öne Çıkan Özellikleri

► Doğruluk ve Güvenilirlik

MIT515, endüstride bilinen Megger kalitesini ve güvenilirliğini sağlar. Test sonuçları son derece doğru ve tutarlı olup, özellikle uzun vadeli testlerde güvenilir sonuçlar sunar. Bazı rakip cihazlar yüksek doğruluk sağlayabilir, ancak MIT515’in tekrarlanabilir sonuçları, kalibrasyon gerektirmeyen güvenilir performansı öne çıkarır.

► Kolay Kullanım ve Gelişmiş Arayüz

Kullanıcı dostu arayüz ve basit menü yapısı, operatörlerin cihazı hızlıca öğrenmesine olanak tanır. Ekranda sonuçların net ve kolay okunabilir bir şekilde gösterilmesi, sahada kullanıcılar için büyük avantaj sağlar. Rakip cihazların bazıları daha karmaşık menülere sahip olabilir, bu da eğitim gerektirebilir.

► Yüksek Güvenlik Standartları

MIT515, CAT IV 600V güvenlik standardına sahiptir, bu da yüksek voltaj ortamlarında kullanıcı güvenliğini sağlayan önemli bir özelliktir. Özellikle ağır sanayi ve enerji dağıtım tesislerinde güvenli bir şekilde kullanılabilir. Fluke ve Chauvin Arnoux cihazları da güvenlik sertifikalarına sahiptir, ancak Megger'in güvenlik konusunda uzun yıllara dayanan uzmanlığı ön plana çıkar.

► Dahili Veri Kaydı ve Bellek Kapasitesi

Veri kayıt özelliği sayesinde test sonuçları cihazda saklanabilir ve sonrasında analiz edilmek üzere bir bilgisayara aktarılabilir. MIT515’in bu özelliği, uzun süreli testlerin takibi ve raporlama için büyük kolaylık sağlar. Bazı rakip cihazlarda bu özellikler ya opsiyonel olarak sunulur ya da ek aksesuar gerektirir.

► Taşınabilirlik ve Dayanıklılık

Hafif ve taşınabilir tasarımı, sahada ve zorlu koşullarda kullanımı kolaylaştırır. Cihaz, darbelere ve zorlu çevresel koşullara dayanıklı olacak şekilde tasarlanmıştır. Bazı rakip cihazlar daha büyük ve ağır olabilir, bu da taşınabilirliği zorlaştırır.

► Hızlı Test İşlemi ve Zaman Tasarrufu

MIT515, test işlemlerini hızlı bir şekilde tamamlar ve test sonuçlarını anında sağlar. Bu, özellikle çoklu testlerin hızlıca yapılması gereken senaryolarda büyük avantaj sunar. Hızlı sonuç verme kapasitesi sayesinde operatörler zamandan tasarruf ederken, bazı rakip cihazlar daha yavaş tepki verebilir.

► Auto-Discharge (Otomatik Elektriksel Yük Boşaltma) Özelliği

MIT515, test sırasında elektriksel yük biriktiğinde bunu otomatik olarak boşaltma yeteneğine sahiptir. Bu özellik, kullanıcının güvenliği için kritik bir avantaj sunar. Rakip cihazlarda bu özellik bulunmayabilir veya manuel müdahale gerektirebilir.

► Geniş Test Seçenekleri

MIT515, 500 V, 1000 V, 2500 V, 5000 V gibi geniş test voltaj aralıkları sunarak, farklı uygulamalar için çok yönlülük sağlar. Bu, cihazı çok çeşitli elektriksel ekipman testlerinde kullanışlı hale getirir. Fluke 1550C gibi rakipler de benzer aralıklar sunsa da, MIT515’in sağladığı esneklik ve hızlı geçiş kapasitesi operatörler için avantajdır.

► PI (Polarizasyon İndeksi) Predictor özelliği

Bu özellik cihazı rakiplerinden ayıran önemli bir fonksiyon olarak öne çıkar. Polarizasyon İndeksi (PI), elektrik ekipmanlarının yalıtım durumunu uzun süreli izleyerek, yalıtım bozulmalarını tespit etmek amacıyla kullanılan bir testtir. Geleneksel PI testi, iki farklı süre boyunca (genellikle 1 dakika ve 10 dakika) yalıtım direnci ölçümleri yaparak bu sürelerdeki direnç oranını hesaplar. Ancak PI testleri genellikle uzun zaman alır.

PI Predictor Özelliği Nedir?

PI Predictor, Megger MIT515’in, PI testi için gereken süreyi kısaltan akıllı bir algoritmaya sahip özel bir özelliktir. Geleneksel PI testlerinin 10 dakika kadar sürmesi gerekirken, PI Predictor özelliği, bu süreci hızlandırarak daha kısa bir sürede güvenilir bir tahmin sağlar. Cihaz, ilk birkaç dakika içinde yalıtımın davranışını analiz ederek, sonuçları öngörebilir ve tam test sonucuna oldukça yakın bir tahmin yapabilir.