Röleler ile Trafo Korumanın 8 Yolu

Koruma yöntemleri ve röle seçimi, yüksek gerilim ve orta gerilim seviyelerinde iletim dağıtım hatları için oldukça öneme sahiptir. Bu yazımızda SIPROTEC 4 rölelerin kullanıldığı trafo koruma yöntemleri üzerinde ipuçları anlatılacaktır. Bu kapsamda en temel trafo koruma yöntemlerini ve şemalarını sizle için inceledik.

A- A+

19.07.2017 tarihli yazı 15745 kez okunmuştur.

1)Küçük Trafo Beslemeleri

İkincil tarafta oluşan toprak arızaları aşırı akım rölesi olan 51N tarafından tespit edilir. Arızanın tespitiyle beraber rölenin çalışması için belirli bir zaman ayarına sahip olmalıdır. Eğer ikincil taraftaki toprak arızalarının getireceği sonuçlar trafo ve işletme sahası için büyük sorunlara neden olacaksa 87N sınıfı röleler kullanılarak sıfır zamanlı arıza temizleme yapılmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: Buchholz Rölesi Nedir?

2)Büyük Trafo Beslemeleri

7UT612 sınıf röleler sayısal oran ve vektör gruplarında adaptasyon sağlamaktadır. Yapılan bu işlemler neticesinde 3 fazlı bir sistemde arıza akımının hangi fazda olduğu tespitini kolaylaştırmaktadır. Hat üzerinde bağımsız olarak yüksek empedans toprak arıza fonksiyonu gerekiyorsa 7UT612’nin 87N yerine 7VH60 toprak arıza rölesi kullanılabilir. Bu durumda röle içerisinde fazladan koruma modülleri için çekirdek sayısı arttırılmalıdır.

►İlginizi Çekebilir: Diferansiyel Röle Nedir?

3)Tek Transformatör ve Çift Besleme

Akım trafoları hat boyunca arıza akımı oluşması durumunda daha güvenilir ve seçici koruma sağlamak amacıyla 87T diferansiyel röleleri kullanılmaktadır. 7UT613 rölesi sayısal oran ve vektörel adaptasyon sağlayabilmektedir.

4)Paralel Gelen Trafo Beslemesi

Birden fazla besleme kaynağının olması durumunda hat üzerinde oluşabilecek arıza akımları farklı yollar üzerinden kaynaktan arızaya ulaşmaktadır. Bu durumda standart diferansiyel hat koruma röleleri tam anlamıyla koruma sağlamamaktadır. (arızayı gidermek adına arıza bulunmayan hatların iletimini kesebilmekte) Bu sorunu gidermek adına 67 ve 67N yönlü koruma tercih edilmelidir.

5)Paralel Gelen Trafo Hatlarının Barada Birleşmesi

Aşırı akım koruma rölesi 51 ve 51N kısmi diferansiyel olarak hat üzerine bağlanmaktadır. Basit ve hızlı bir koruma sağlamak adına rölelere arıza akımlarını kademelendirerek farklı zaman sürelerine ayarlanmalıdır. Bu durumda bara sonrası oluşabilecek arıza akımları ile bara da oluşabilecek arıza akımları arasında seçici koruma sağlanmaktadır.

6)Üç Sargılı Transformatör

Trafoların üçgen noktasına bağlanan akım trafoları tarafından algılanan arıza akımları diferansiyel röle tarafından sıfır zamanlı trafonun yıldız noktasından topraklamalıdır. Dış etkenler sonucu oluşan arıza akımları röleler içerisinde sayısal fonksiyonların hesaplanmasıyla sağlanmaktadır.

Ayrıca oluşan arıza akımların yaklaşık %30 kadarı kendiliğinden normalleşmektedir. İsteğe bağlı olarak diferansiyel rölelerde sıfır zamanlı kesme işlemini farklı parametrelere dayandırılarak açma işlemini yaptırılabilir. 7UT613 tip röle de iki adet akım girişi bulunmaktadır.

Sınırlandırılmış toprak arızaları için 87T kullanılmaktadır. Topraklama hataları ve artan toprak arıza akımlarının hassasiyet kademeleri için yedek koruma sağlar. Bu koruma için akım trafolarının aynı iletim oranına sahip farklı çekirdeklere ihtiyaç duyulmaktadır.

7)Oto Transformatör

Aşağıdaki şekilde transformatör sargılarının nötr bağlantısı bulunmadığından nötr topraklama bağlantısı için farklı bir akım trafosu kullanılmıştır. Kullanılan bu akım trafosu 87N olup yüksek empedans koruması eşit dönüştürme oranına sahip özel amaçla üretilmektedir. Aynı zamanda 7SJ60 rölesi ve 7 UT613 röleleri seri olarak bağlanabilir. İki farklı koruma hedefleyen bu sistemde 87T düşük empedanslı üç sarımlı versiyon olarak seçilmiştir. 87N ise kısıtlı toprak arıza korumasına olarak bağlanırken tek fazlı yüksek empedans koruması gerçekleştirmekte.

8)Büyük Oto Trafo Merkezleri

Şekildeki trafo merkezi için yenilenmiş diferansiyel koruma röleleri kullanıldı. İlk olarak düşük empedansta koruma gerçekleştirmek için 87TL (7UT613) akım trafolarına bağlantıları gerçekleştirildi. İkincil olarak yüksek empedanslı diferansiyel koruma için 87TL (7VH60) ayrı sınıf ve eşit akım trafo oranlarında kullanıldı.

Yedek koruma sistemleri olarak 7SA52 ve 7SA6 mesafe koruma röleleri tarafından sağlanırken her biri %80 mesafe de anlık geri kalan sistemde gecikmeli olarak koruma sağlayabilmektedir.