Rüzgar Türbinleri ve Yarasa Ölümleri

Rüzgar türbinleri 24 saat enerji üretebilme potansiyeline sahip olmaları ve kurulumlarının kolay olması nedeniyle yenilenebilir enerji alanında önemli bir role sahiptir. Bu türbinler ile kurulan rüzgar çiftlikleri son yıllarda yarasa ölümleri ile anılmaktadır. Bu yazımızda yarasa ölümleri ile rüzgar türbinleri arasındaki ilişkiyi inceledik.

A- A+

27.09.2016 tarihli yazı 13877 kez okunmuştur.

Elektrik enerjisi üretim santralleri ve çiftlikleri toplumda genellikle enerji üretim kapasiteleri ve doğaya/habitata verdikleri zarar ile anılmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynakları ‘temiz enerji’ kategorisinde sınıflandırılıyor olsa da türbinler ve paneller hem kurulum hem de enerji üretimi aşamasında bölgeye zarar verebilmektedir. Özellikle daha fazla rüzgara maruz kalmak amacıyla yüksek tepelere kurulan rüzgar türbinleri, uçan canlılara verdikleri zararlar ile anılmaktadır. Son yıllarda ise yarasa ölümlerinin bir numaralı sorumlusu olarak rüzgar türbinleri gösterilmektedir.

Rüzgar türbinine bağlı yarasa ölümleri ilk olarak Avustralya’da keşfedilmiştir. Sonrasında Avrupa ülkeleri ve ABD’de yarasa ölümlerine yönelik incelemeler yapılmıştır. Hollanda’da 25 rüzgar türbininin 54 günde 15 yarasa ölümene neden olduğu, ABD’de ise rüzgar türbinlerine bağlı yarasa ölümlerinin yılda yaklaşık 600 bin olduğu belirlenmiştir. Bu ölümler sanılanın aksine türbinin gövdesine veya kanadına çarpmayla değil, barotravma denen olayla gerçekleşmiştir. Peki nedir bu barotravma?

Türbin kanatlarının dönmesiyle etraftaki hava basıncında ani bir düşüş yaşanmakta ve vurgun olarak da bilinen dekompresyon ile büyük ve esnek akciğer yapısı olan yarasaların akciğerleri patlamaktadır. Bu olaya tümüyle barotravma denilmektedir. Rüzgar türbini çevresinde bulunan yarasaların bu tipte ölümleri ile sıklıkla karşılaşılmaktadır. Barotravmadan kuşların etkilenmemelerinin nedeni ise akciğer yapılarının sert olmalarıdır ve bu basınç değişimine dayanabilmelidir. Ayrıca kule tepesindeki LED aydınlatmalar ile de kuşların çarpmaya bağlı ölümleri de en alt seviye düşürülmektedir.

►İlginizi Çekebilir: Rüzgar Türbinlerinde Yenilikçi Yaklaşımlar

Günümüzde yarasaların rüzgar türbinlerine yönelme nedenini saptamak amacıyla araştırmalar yapılmaktadır. Kesin olmamak ile birlikte bu nedenlerin başlıcaları aşağıdaki gibidir:

► İşitsel atraksiyon (sese yönelme)
► Elektromanyetik alan (yön duygusunun kaybolması)
► Isı atraksiyonu
► Tünekleme/geceleme atraksiyonu
► Doğrusal koridor (sırt üstüne kurulan çiftlikler mesafe kat etmek için iyi bir seçenek olabilir)
► Çiftleşme (göç yolu üzerindeki yüksek bir alan olması nedeniyle yönelme) olarak sıralanabilir.

Memeli canlı sınıfında bulunan yarasalar ekosistem adına önemli bir role sahiptir. Meyve yiyen yarasa türleri birçok ticari ve ilaç maddesini insanoğluna sunmaktadır. Ayrıca bu canlılar sonar sistemleri sayesinde biyomimetik biliminde kullanılarak da birçok icadın geliştirilmesinde önemli bir fayda sağlamıştır. Bu nedenle türbinlerin Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) raporlarına uygun olarak kuruluması ve rapor kapsamında olmayan olumsuz etkilerin de göz önünde bulundurulmasına özen gösterilmelidir. Şu an yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıtlardan daha güvenli, daha temiz olduğunu ve gelecek vaad ettiğini unutmamak gerekir.