Spor Biyomekaniği Nedir?

Spor dallarındaki başarıların altında biri dizi mühendislik yatıyor. Elde edilen başarıların peş peşe gelmesi de tabii bir tesadüf değil. “Bunu nasıl başarıyorlar?” sorusuna cevap bulmak için bu yazımızda gelişmiş ülkelerin sporda yardımcısı olan spor biyomekaniğini inceledik.

A- A+

11.05.2017 tarihli yazı 38458 kez okunmuştur.

Spor biyomekaniği, genel olarak tanımı profesyonel sporcuların ve sportif faaliyetlerin nicel ve nitel temelli olarak bir çalışması ve analizidir. Bu bilim dalının temelinde ise fizik yasalarının insan fizyolojisine uygun olarak performansın artırılması fikri yatmaktadır.

Spor biyomekaniğinin ilgilendiği ana başlıklar ;

► Hareket Kalıpları

► Spor Hareketlerinin Niteliksel Analizi

► Hareket Geometrisi

► Hareketin Sayısal Ölçümü ve Analizi

► Kuvvetler ve Torklar

► İnsan Vücudu ve Hareket Anatomisi olarak sıralanabilir.

Spor Biyomekaniğinin Temel Prensibi - Hareket Kalıpları

► İlginizi Çekebilir: İnsan Gücüyle Yüzen Spor Salonu

Spor biyomekaniğinde öncelikle bir çalışma yapılabilmesi için insan vücudunun temel duruşu, eksenel anlamda incelenmesi önemlidir. Çünkü insan vücudunun hareketini modellenebilmesi için bu bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır.

Ayrıca bazı temel tip aktivelerde bu incelemeye dahildir. Yürüme, zıplama, atış yapma ya da başüstü atış gibi. Bu incelemede örneğin bir insan yürüyüş yaparken ortalama hangi hızda yürüdüğü, ayakların, bacakların konumları, birbirlerine göre uzaklıkları , denge ve destek noktaları, kişinin yaşının etkisi gibi konular ön plana çıkmaktadır.

Spor Hareketlerinin Analizi

Spor biyomekanikçiler, sporda insan hareketlerinin modellerini analiz ederken iki temel yaklaşımı kullanırlar; Nitel ve Nicel Analizler. Üçüncü yaklaşım olarak ise ikisi arasında bir yerde duruyor ve çoğunlukla yarı niceliksel analiz olarak biliniyor.

Nitel Analiz

Biyomekanikçilerin kullandığı bu analiz türünün amacı;

► Video kaydı ve Gözlem

► Nicel değerlere değil hareket modellerine odaklanmak.

► İlginizi Çekebilir: MasaBaşı Çalışanlara Hamster Tekerleğinden Spor İcadı

Bu analiz türünü öğretmenler , antrenörler, sporcular, fizyoterapistler, jimnastikçiler etkin olarak kullanmaktadırlar.

Nicel Analiz

Görüntü temelli hareket analizinin sayısal olarak yapılmasıdır. Bilgisayar simulasyon modellemesi için kullanılmaktadır. Burada ki amaç yapılacak olan simulasyonların gerçeğe yakın olarak gerçekleştirilmesi, sporcuların yapacakları hareketlerin farklı pozisyonlarda ve duruşlarda performans analizlerinin bilgisayar üzerinde çalıştırılmasıdır.

Elde edilecek bilgiler ışığında ise sporcuların sakatlıklarının azaltılması, performansın artırılması gibi konularda sporcular üzerinde hareketleri denemeden ne tür sonuçlar vereceğini önceden görülmesi anlamında bir ön fikir vermiş olacaktır.

Hareket Geometrisi

Hareket geometrisi de spor biyomekaniğinin temel taşlarından biridir. Hareket geometrisini temel alan biyomekanik dalına genel olarak kinematik denir. Nitel analizin uygulama alanıdır.

Arzulanan sonucun elde edilmesi için vücut hareketlerinin nasıl koordine edilmesi gerektiğinin cevabı aranır. Bu da geometrik olarak vucudun nitel analizini gerektirir. Daha sonrasında ise bilgisayarda oluşturulan animasyonlar ve grafikler incelenir.

Bir grafik analisti için en yararlı olabilecek noktalarda burada gözlemlenir. Zaman serileri, faz düzlemleri, açı diyagramları, eklemlerin koordinasyon dinamikleri grafik analistlerinin kullanabilecekleri en önemli bilgileri oluşturmaktadır.

Kuvvetler ve Torklar (Hareketin Nedenselliği)

Bu bölümde ise insan vücüdunun hareket etmesini sağlayan kuvvetleri ve torkları inceleyeceğiz. Sporcuların istenilen hareketleri gerçekleştirmesi, hedefine ulaşması için belirli bir güç ve bu gücün dengelenmesi gerekmektedir.

Bu branş dalı makine mühendisliğinde de karşılaşılan kinematik dalı yakından ilişkilidir. Spor biyomekaniğinde ise kinematik ikiye ayrılır; Lineer ve açısal (dönme). Spor yapan kişinin maruz kaldığı güçlerin ve basınçların ölçülmesi spor biyomekanikçiler için oldukça önemli.

Kuvvet, bir nesneye uygulanan itme yada çekme kuvveti olarak düşünülebilir.Kuvvetler vektörlerle ifade edilirler. Vektörler bir büyüklük ve aynı zamanda da yön belirtirler. Hareketin uygulanma noktası ile yönü arasında belirgin bir ilişki bulunmaktadır.

Uygulanan kuvvetin etkisi ise hareketin eylem çizgisinde değişiklik yapılarak değiştirilmez. Eğer uygulanan kuvvete paralel ve tersi yönde ise hareketin etkisi bir değişime uğrayacaktır. Tork ise kuvvetin döndürücü etkisine denir. Spor biyomekaniğinde ise kinematik açısal olarak da incelendiğinden tork sporcuların hareketinde bir faktör olarak göze çarpmaktadır.

Sporcular hem vucut içinden hem de vücut dışından kuvvetlere maruz kalır. İç kuvvetler kaslar tarafından üretilir ve tendonlar, kemikler, bağlar ve kıkırdak tarafından iletilir. Vücudun genel hareketlerini belirleyen dış kuvvetler ise ağırlık, tepki kuvvetleri, sürtünme, temas edilen materyalin tipi olarak sıralanabilir.

Kaynak:

► profedf.ufpr.br (Introduction to Sports Biomechanics)