Tek Bir Şey Değişirse Herşey Değişir |
Kelebek Etkisi

Birçoğunuz duymuştur. Hatta belki filmlerinibile izlemiş olabilirsiniz. Bu yazımda Kelebek Etkisini nam-ı diğer KaosTeorisini anlatmaya çalışacağım.

A- A+

01.01.2012 tarihli yazı 21010 kez okunmuştur.

Kelebek etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki ufak değişikliğin, büyük ve öngörülemez bir değişiklik yaratıp çok farklı sonuçlar oluşturmasına verilen isimdir. Bu teorinin babası Amerikalı bilim adamı Edward N. Lorenz’dir.

Aslında Edward Lorenz bir meteorologdur, ancak yarattığı bu teori başta matematik olmak üzere fizik, biyoloji hatta sosyal bilimleri bile etkilemiştir.

Teoriyi ilk olarak bilgisayarında hava durumuyla ilgili hesaplar yaparken bulmuştur. İlk hesaplamalarında başlangıç verisi olarak 0.506127 sayısını kullanmıştır. İkinci hesaplamalarında ise 0.506’yı kullanmıştır. Göreceğiniz üzere 2 sayı arasındaki fark sadece yaklaşık 1/1000 (binde bir)’dir.

“Sistemin in başlangıcındaki en ufak bir değişiklik sonuçları öngörülemez bir değişikliğe neden olabilir”

Bu iki başlangıç değeri kullanarak bulduğu değerler o kadar farklıdır ki kendisi bile bunu öngörememiştir. Yani bir kelebeğin kanat çırpmasının yarattığı rüzgarla eşdeğerde fark olmasına rağmen, süreç içinde çok farklı sonuçlar doğurmuştur.

Ve bu araştırmaya örnek olarak da 1972 yılında “Bir kelebeğin Amazon ormanlarında kanat çırpması Amerika’da fırtına çıkartabilir” ifadesini kullanmıştır.

Bu teoriye yakın zamanımızdan örnekler vermek gerekirse;

1. Dünya Savaşı’nın başlamasının nedeni bir Sırp milliyetçinin Avusturya-Macaristan veliaht prensini öldürmesiydi

Abd’ nin en büyük yağma ve anarşi ortamı siyah bir gencin vurulmasında sonra ortaya çıkmıştır. ( aynı şekilde Yunanistan, İngiltere ve Fransa’daki olayları verebiliriz)
,
Ve son olarak da “Arap Baharı” hareketi de Tunuslu bir gencin kendini yakarak ölümüyle başlamıştır.

Evet, bunların altında her ne kadar siyasi ve ekonomik birçok neden olsa da yukarıda verilenler başlangıç noktalarını oluşturmuş ve olayların sonu öngörülemeyecek şekilde ilerlemiştir.

Bir başka örnek de ‘kelebek etkisi’ nin kriptolojideki etkisinden verilebilir. Aşağıda MD5 algoritmasıyla yazılan sadece baş harfleri farklı aynı kelimenin veri olarak kaydedilirken ki verdiği farklı tepkiyi göreceksiniz.

Etki işte bu kadar belirgin ve tahmin edilemezdir.

Eğer bu konuda biraz daha bilgi isterseniz size Kelebek Etkisi (The Butterfly Effect) filmini tavsiye ederim. İlk film tuttuktan sonra bundan başka 2 tane daha yapılsa da hiç biri başrollerini Ashton Kutcher, Amy Smart, Eric Stoltz ‘ın paylaştığı ilk filmin yerini tutamadı.

En son olarak bu konuda şunu diyebiliriz ki, siz şimdi bu yazıyı okumasaydınız başka bir işle uğraşsaydınız şuan yaşadıklarınızdan veya yaşayacaklarınızdan farklı bir geleceğe sahip olacaktı.

Emre Berk Sevinç