Dünyada her yıl elektrik kaynaklı 140.000 yangın, 400 ölüm, 4.000 yaralanma ve maddi olarak da 4 milyar dolar değerinde ekonomik zarar meydana gelmektedir. Hayatı tehdit eden ve ciddi maddi hasarlara sebebiyet veren elektrik kaçaklarının, izolasyon hatalarının önüne geçmek için kaçak akım şalteri olarakta bilinen artık akım cihazlarının (RCD) kullanımı ülkemizde 30 Kasım 1995 tarihli 22479 sayılı Resmi Gazetede kaçak akım tehlikelerine karşı canlı yaşamını koruma ve kaçak akımların neden olduğu yangınlardan korunmak için zorunlu hale gelmiştir.

Fakat kullanım yeri ve şekli bakımından yanlış uygulamalar ile kaçak akım koruma cihazları işlevini yerine getiremeden yukarıda bahsedilen hasar ve ölümlere sebebiyet verebilmektedir. Can ve mal kaybının önüne geçebilmek için kaçak akım cihazlarının genel yapısı ve çalışma prensibinin, seçim kriterlerinin ve uygulama noktalarının iyice anlaşılması gerekmektedir.
 

 

Kaçak akımın insan vücudu üzerindeki etkisi kaçak akımın şiddeti dışında aşağıda belirtilen faktörlere de bağlıdır:

İnsan vücudu toplam direnci 2500 ohm alınıp, insan için tehlikesiz akım 20mA alınırsa 50 Volt'luk bir temas gerilimi sınır değer olarak kabul edilebilir. Bu nedenle 50 Volt'un üzerindeki şebeke (50 Hz) gerilimi tehlikeli gerilim olarak kabul edilir.

 

►İlginizi Çekebilir: Sigma Elektrik Eğitime Destek Vermeye Devam Ediyor

 

Nedeni izolasyon hatalarıdır. Sistemde herhangi bir izolasyon hatası meydana geldiğinde akım en az dirence sahip yolu seçmek ister ve insan üzerinden geçen akım ölümcül olabilir.

Aşırı akım iki şekilde gerçekleşir.

1) Aşırı yük akımı: Devrede çok fazla akım çeken yük mevcut olduğunda gerçekleşir.

2) Kısa devre akımı: Bir elektrik devresinde, farklı gerilimli iki ya da daha fazla noktanın, bağıl olarak düşük bir empedans üzerinden kaza veya kasıt ile birbirine değmesine kısa devre denir. Başka bir deyişle kısa devre; elektrik tesislerinde, faz iletkenleri arasında veya yıldız noktası topraklanmış şebekelerde, faz iletkenleri ile toprak arasında, yalıtkanın delinmesi ya da iletken bir şekilde köprülenmesi sonucu meydana gelen bir olaydır.

Sigma kaçak akım korumalı devre kesiciler, ihtiyacınız olan tüm korumayı tek bir üründe sağlamış olur. Ayrıca kullanıcıya ayarlanabilir anma kaçak akım imkanı (30-300-500 mA) ile birlikte ayarlanabilir gecikme süresi (0,1-0,3-0,5-,1sn) ve ayarlanabilir termik ayar akımı(0,8*In) imkanı sunar. Kaçak akım korumalı şalterler ile aynı zamanda kısa devrelere(30-36 kA) ve aşırı yük akımlarına karşı koruma sağlanmış olur.
 

Şekil 2: Sigma Elektrik Alçak Gerilim Devre Kesici

 

► Avrupa standartlarına (IEC61008-2-1) uygunluk
► TSE belgesi
► CE kalite belgesi
► Tek üründe kaçak akım, aşırı yük, kısa devre korumasının sağlanması
► Kolay kurulum
► Ayarlanabilir termik ayar, kaçak akım seviyesi ve gecikme süresi
► Geniş aksesuar imkanı
► Anlık kaçak akımı görebilme ekranı
 

 

Alçak gerilim devre kesicilerinin yük tarafında bulunan elektrik devrelerinde oluşabilecek toprak kaçak akımlarının “mA” seviyesinde olanları normal şartlar altında klasik devre kesiciler ile algılanması mümkün değildir. Bu kaçakların algılanıp sisteme zarar vermesinin önüne geçmek için bu çok küçük kaçak akımları algılayan ve alçak gerilim devre kesici ile koordineli çalışabilen toroidal akım transformatörü ve kaçak akım rölesinden oluşan koruma sistemi uygulaması yapılmalıdır. Toprak kaçak akımlarında toroidal sistemin devre kesici İle koordineli olarak çalışabilmesi için devre kesici içinde toroidal sisteme uygun bir ani açtırma düzeneği olması gerekmektedir, bunun içinde devre kesicilerin içine açtırma bobini yada düşük gerilim bobini gibi açtırma üniteleri takılır. Alçak gerilim devre kesicilerini kullanarak kaçak akımlara karşı korumak yapabilmek için gerekli ekipman;

 

Şekil 3: Sigma Elektrik Kaçak Akım Koruma Ürün Grubu
 

 

 

► Avrupa standartlarına (IEC61008-2-1) uygunluk
► TSE belgesi
► CE kalite belgesi
► Yerli Malı belgesi
► TUVRheinland belgesi
► Kaçak akımlara karşı korumanın yanında aşırı yük ve kısa devrelere karşı korumanında sağlanması
► Geniş ürün çeşitliliğimiz ile tüm devre kesiciler için kombinasyonun oluşturulabilir olması
► Ayarlanabilir geniş aralıklı zaman gecikmesi ve kaçak akım eşik değeri (30ma-30A, 100ms-3000ms)

Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

● Toroidal transformatörden tüm fazlar ve varsa nötr kablosu geçirilmelidir.
● Toprak kablosu toroid transformatör içinden kesinlikle geçirilmemelidir.
● Kablolar olabildiğince toroidal transformatörün merkezinden geçirilmelidir.

3) Kaçak Akım Koruma Şalterleri

 

Kaçak Akım Koruma Şalterleri sisteme ek maliyet getireceği düşünülerek tesisatlarda kullanılmaz ise maddi ve manevi kayıplar yaşanabilir. İnsan hayatının ve yaşam alanlarının yangınlardan korunması için tesisatlarda kaçak akım koruma şalterlerinin mutlaka uygun standartlar göz önünde bulundurularak seçilmesi, topraklama sistemi ve otomatik sigortaların yanında sistem tamamlayıcısı olarak kullanılması gerekmektedir.

 

Şekil 5: Kaçak Akım Koruma Şalterleri Test Tertibatı
 

 

Kaçak akım koruma şalterleri test tertibatı; ana kontaklar, açma kısmı, ölçü kısmı ve açtırma rölesi olmak üzere 5 ana bölümden oluşmaktadır. Faz ve Fazlar ile Nötr çok hassas bir nüve içerisinden geçirilir. Bu iletkenlerde meydana gelen manyetik alan toroidal transformatör ile algılanır. Faz ve nötrdeki akımların yönü ve büyüklüğü göz önüne alınarak fark akımı hesaplanır. Eğer faz ve nötrden geçen akımların vektörel toplamı sıfır ise normal işletme şartlarında çalışma gerçekleşmektedir. İzolasyon hatalarının meydana geldiği durumlarda ise açtırma bobinine kaçak akım gelir ve daimi mıknatısın çekme kuvvetini yenerek sistemin açılması sağlanır.

 

Sigma Elektrik Kaçak Akım Koruma Şalterlerinin Avantajları

Kaçak akım koruma şalterlerinin sınıflandırılmasında 4 ana unsur dikkate alınmaktadır.

► Kutup sayıları: Kaçak akım koruma şalterleri kutup sayılarına göre 2, 3 veya 4 kutuplu olarak sınıflandırılmaktadır.
► Anma akımı: Doğru bir koruma sağlayabilmek için kaçak akım koruma şalterlerinin anma akım değeri, kendilerinden önce bağlanan otomatik sigorta veya kompakt şalterin anma akımına eşit veya büyük olmalıdır.
► Anma kaçak akım seviyesi: Doğrudan veya dolaysız temaslara karşı insan hayatını korumak için 30 mA hassasiyetli, yangınlara karşı korumak için ise 300 mA hassasiyetli kaçak akım koruma şalterleri kullanılmalıdır.
► Seçicilik: Kaçak akım koruma şalterleri, genel (G) ve gecikmeli (S) olmak üzere iki farklı tiptedir. Genel seçiciliğe sahip şalterler hatanın oluştuğu kısmın ani bir şekilde enerjisiz kalmasını sağlarken, gecikmeli seçiciliğe sahip şalterlerde açma zamanı ayarlanabilmektedir.
 

Yukarıdaki şekli inceleyecek olursak yük tarafında selektivite özelliğine sahip kaçak akım şalterleri kullanılmıştır. Besleme tarafındaki kaçak akım şalterinin minimum açma süresi, yük tarafındaki kaçak akım şalterinin maksimum açma süresinden daha yüksek olmalıdır. Bu şekilde besleme tarafında gereksiz açmaların önüne geçilerek tüm sistemin enerjisiz kalması önlenmiş olur.

                   

Kaynaklar



http://www.emo.org.tr/ekler/2bf85196c63fadb_ek.pdf?tipi=15&turu=H&sube=7 
https://www.elektrikstok.com/kisa-devre-nedir-kisa-devre-nasil-olusur