Elektrik Nasıl Oluşur?

Şimdi hayal edelim elektriğin olmadığını. Elektriği hayatımızdan çıkarmaya çalışalım. İçtiğimiz sular şişelere dolamayacak, şu an bu yazıyı okumanızı sağlayan bilgisayarınız çalışmayacak, akşamları mum ışığında oturmaktan başka çareniz olmayacak. Birileriyle iletişime geçmek için kullandığımız telefonlarımız çalışmayacak, televizyonumuz çalışmayacak, yani hayat bir nevi duracak. Peki, “elektrikten başka alternatif bir enerji çeşidi yok mu” diye sorabilirsiniz. Var tabi neden olmasın. Şimdi bir video izleyelim, 

Böyle bir hayat olsun ister miydiniz? 

Elektrik Nasıl Oluşur?

Hayatımızın birçok alanında işlerimizi kolaylaştıran elektriğin nerden ve nasıl oluştuğuna bakalım.

Tüm maddeler atomlardan meydana gelmiştir. Atomlarının çekirdeklerinin etrafında bulunan elektronlar kopartılarak iletken üzerinde hareket etmesi sağlanır. İşte bu elektron hareketinin ters yönünde elektrik akımı oluşur. İşte elektriği oluşturmak için tüm yapmamız gereken budur. Şimdi biraz daha açalım bu durumu.

►İlginizi Çekebilir: Elektrik Neden ve Ne Zaman Çarpar?

Bildiğimiz gibi mıknatıslar N kutbundan S kutbuna doğru manyetik alan çizgileri oluşturur. İşte bu çizgileri iletkenden elektron koparmak için kullanacağız. N kutbundan S kutbuna doğru oluşan manyetik alan çizgilerinin arasına bir iletken koyalım ve bu iletkeni elimizle hareket ettirelim. Bu iletken genellikle bakır ya da alüminyum seçilir. Manyetik alan çizgileri sayesinde iletkenden kopan elektronlar, iletken üzerinde hareket eder. Bu hareketin tersi yönünde oluşan akımı ise bir ölçü aleti yardımıyla rahatlıkla ölçebilirsiniz. Tabi şu anda çok basit bir sistem kurduk. Ölçü aletinde göreceğimiz değerler çok çok küçük olacak.

Farenizle iletkeni kaydırarak ölçü aletindeki değişimi gözlemleyebilirsiniz. Hareketin hızlı veya yavaş olmasının ölçü aletindeki değeri etkilediğine dikkat ediniz.

Anlaşıldığı gibi bizim elektrik üretmek için tek yapmamız gereken, manyetik alan içindeki bu iletkeni bir şeylerle hareket ettirmek. Bu hareketi sağlamak için günümüzde birçok yöntem kullanılmaktadır. Suyla, kömürle, doğal gazla, rüzgârla kısaca o istediğimiz hareketi sağlayacak her şeyle olabilir. 

 

 

Alternatif Akımın Elde Edilmesi

Bir iletkenin içinden geçen akımın yönü ve şiddeti değişmiyorsa böyle akıma doğru akım denir. Alternatif akım ise, zamana göre şiddeti ve yönü periyodik olarak değişen akımdır. Alternatif akım üretmek için iletken düz bir tel değil de, dikdörtgen tel bir çerçeve kullanalım. 

 

 

Bu çerçeveyi şekildeki gibi manyetik alanımızın içine yerleştirelim. Ve sabit bir hızla döndürelim. Çerçevenin uçlarına da bileziklere bağlanmıştır. Bu bilezikler çerçeveyle birlikte döner. Bileziklerin üstüne iste fırça dediğimiz iletken yerleştirilir. Bu fırça bileziklere sabit değildir. Bileziklere sürtünerek oluşan akımı almaktadır. Yani bizim kullanacağımız akımı fırçalar sayesinde almaktayız. Eğer fırçalar, bileziklere yapışık olsaydı, bileziklerle beraber dönecekti ve akımı almak için kullandığımız kablolar birbirlerine dolanacaktı. Bunu engellemek için fırçalar kullanılmıştır. Şimdi ise AC akımın oluşmasını bir videoda izleyelim.

 

 

 

C durumuna geldiğinde metal çerçeve üzerinde akım oluşmaz. Bu durumda akım yön değiştirir.

İletken tel çerçevenin durumlarına göre akımdaki değişim.
 

 

Bu sistem jeneratörlerde üretilen alternatif akımla birebir aynıdır. 

Jeneratörler ile elektrik motorları arasında karıştırılmaması gereken bir nokta vardır. Jeneratörler hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Elektrik motorları ise elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürür.