Katı Atık Elektrik Santrali Prototipi

Türkiye’nin ve Dünya’nın en büyük problemlerinden biri olarak görülen katı atık, çevreye ve insan sağlığına olumsuz etki oluşturuyor. Bu proje de çevre kirliliğini önemli ölçüde azaltılması hedeflenerek, katı atıkların yakılmasında elde edilen ısıdan elektrik enerjisi üretilmesi hedeflenmiştir.

A- A+

29.06.2020 tarihli yazı 36775 kez okunmuştur.

Katı Atık Nedir?

Katı atık, kullanım süresi dolan ve yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken her türlü katı malzemeleri katı atık olarak adlandırabiliriz. Katı atıklardan bazıları geri dönüştürülebilirken, dönüştürülemeyen katı atıkların birçok bertaraf etme yöntemleri vardır ve bunlardan bir tanesi de yakma yöntemidir.

Günümüzün en büyük problemlerinden olan katı atıklar, çevre kirliliği, insan sağlığına olumsuz etkisi sebebi ile katı atıkların doğru şekilde bertaraf edilmesi gerekir. Bertaraf edilmeden önce sınıflandırılarak yakılmasında problem teşkil etmeyen katı atıklar, katı atık santralleri tarafından kullanılırken katı atıkların yakılmasından sonra elde edilen cüruflar ise asfalt yapımda kullanılır.

Kömür santrallerinde olduğu gibi katı atık elektrik santrallerinde de bacaların filtreleri düzenli olarak kontrol edilmektedir. Katı atık santralleri, çevre sağlığına olumsuz etki oluşturabilecek hususlardan kaçınması ve hususlara uymaması durumunda büyük cezalarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu cezalar tesisin kapatılması veya yüklü para cezası gibi caydırıcı cezalar uygulanır. 2020 yılının başlarında çevre sağlığına zarar teşkil eden 5 kömür santrali kapatıldı. Kapatılmasındaki asıl sebep, çevre sağlığı için uyulması gereken kurallara uyulmamasıdır.

Tabloda 4 büyük şehir için gözüken değerler korkulanı gözler önüne seriyor. Her geçen gün daha da artan katı atık sıkıntısı, toprak verimsizliği, hava kirliliği ve görüntü kirliliğini git gide arttırmaktadır. Türkiye İstatistik Kurum’un verilerine göre kişi başına en çok atık atılan illerimiz sırasıyla Muğla, Balıkesir, Aydın, Antalya, Tekirdağ iken en az atık oluşturan illerimiz ise Kahramanmaraş, Trabzon, Mardin, Erzurum ve Kayseri’dir.

Katı Atıktan Elektrik Enerjisi Nasıl Üretilir?

Yanma odasında katı atıkların yakılması ile ısı elde edilir. Yanma odasında elde edilen ısı ile kazandaki su istenilen sıcaklığa ulaşdığında buhar elde edilir. Kazandaki buhar sıkıştırılarak 10 bara ulaştıktan sonra basınç şalterinin tetiklenmesiyle valf açılır. Basınçlı buharın türbini döndürülmesi ile oluşan mekanik enerjiyi dinamo vasıtasıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. Elde edilen elektrik enerjisi proje kapsamında LED’leri aydınlatmaktadır.

Şekil: Katı Atık Elektrik Santrali Prototip Diyagramı

► İlginizi Çekebilir: E-Atıklar Nasıl Geri Dönüştürülüyor?

Katı Atık Elektrik Santral Prototipi Parçaları Nelerdir?

Yanma Odası

Yanma odası, katı atıkların yakıldığı özel yalıtımlı bölümdür.

Buhar Kazanı:

30 bar basınca kadar dayanıklı malzemeden yapılan buhar kazanı, yanma odasında elde edilen ısı ile buhar kazanın içindeki sıvı buharlaştırılır. Elde edilen buhar basıncı, buhar kazanında sıkıştırılarak basıncın yükselmesi beklenir. Basıncın yükselmesi sonucu patlama riskini ortadan kaldırmak için emniyet vanası bulunur. Kazanın içinde riskli basınç değerine ulaşması durumunda, emniyet valfi aktif duruma gelir ve kazanın içindeki basınç dışarıya boşaltılarak güvenlik sağlanır. Buhar kazanlarında elde edilen buhar basıncı yeterli seviyeye ulaştığında basınç şalteri tetiklenerek valfi aktif hale getirir.

Buhar Türbini:

Özel yapım olan buhar türbinin kanatları, en iyi verim alınabilecek şekilde tasarlanmıştır. Buhar kazanındaki basınç, istenen seviyeye ulaştıktan sonra valf açılır ve basınçlı buhar türbini döndürür. Türbinin döndürülmesi ile oluşan mekanik enerji, türbinin bağlı olduğu dinamoya iletilir.

►İlginizi Çekebilir: Atık Isı Geri Kazanımı

Dinamo:

Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren kısımdır.

Kondenser:

Buhar türbinindeki kızgın buhar yoğunlaşma sonucunda oluşan su damlacıkları kondenserde depolanır. Kondenserde depolanan su, pompa yardımı ile degazöre aktarılır. Sıfır kayıp ve verimli bir döngü oluşturulması için kondenser ve degazör katı atık prototipinin en önemli kısımlarındandır.

Degazör:

Buhar kazanın da su seviyesi istenen seviyenin altına düşmesi durumunda su takviyesi degazör kazanından yapılır. Buhar kazanına benzer yapısı bulunmaktadır. Degazörde ki suyu kazana aktardığımızda ısı kaybının oluşmaması için degazör kazanın içinde rezistansa benzeyen ince borular geçer. Buhar kazanında elde edilen kızgın buhar, ince borularla degazördeki suyu ısıtılarak verim arttırılır.

Türkiye’nin En Büyük Katı Atık Elektrik Santrali

İstanbul’a yapılması planlanan Atık Yakma ve Enerji Üretim Tesisi 17 Eylül 2017 yılında üretime başlayıp, 2021 yılında bitirilmesi hedefleniyor. Günlük 3000 ton atık yakılarak bertaraf edilmesi bekleniyor. 70MWH elektrik enerjisi üretilerek, 1.2 milyon kişin elektrik ihtiyacı karşılanabilecektir. İstanbul’da oluşan atıkların %15’i bertaraf edilecek. Çöp taşıma maliyeti azalırken, koku sorunu da ortadan kalkmış olacaktır. Tesiste son teknoloji kullanılarak bacadan çıkacak gazlar, “sürekli emisyon ölçüm sistemi ile sürekli izlenecek ve kayıt altına alınacak.

Kaynak:

► epa.gov

Yazar: Taner Bayram