Koruma Sistemlerinde Seçicilik - 1. Bölüm |
ElektrikPort Akademi

Elektrik tesislerinde korunan ekipmanlarda hata oluştuğunda, ayarlanan değerlerin üstünde değer alan röleler işletmeye girer ve bu durumda korunması istenen sisteme bağlı kontaklar dizisi açılıp veya kapanarak hatalı bölümün devre dışı olması sağlanır. Bu bölümde, Zaman Karakteristikli Seçiciliği ele alacağız. Detaylar yazımızın devamında..

A- A+

18.05.2013 tarihli yazı 24838 kez okunmuştur.

1. Zaman Karakteristikli Seçicilik

Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi güç sistemi boyunca aşırı akım koruma sistemi; koruma ünitelerinin açma sürelerini, gereken şekilde farklı değerlere ayarlama esasına dayanır.

Şekil 1: Zaman karakteristikli seçicilik

İşletme Tarzı

Şekilde görülen hata, A, B, C ve D aşırı akım koruma üniteleri tarafından aynı anda algılanır. Ancak koruma ünitelerinin harekete geçme süreleri sistemde aşağıdan yukarıya doğru geciktirilerek ayarlandığından en önce D ünitesi açma yaptırır ve A-B-C üniteleri stand-by pozisyonuna geri döner.

Her iki ünitenin arasında işleme süresi arasındaki farklılık seçicilik aralığı olarak tanımlanır ve

∆t = TC + tr + 2dt + m

ifadesi ile belirlenir.

TC: Alt kesiciye ait cevap süresi ve ark sönme süresi dahil toplam kesme süresi

dt: Gecikme toleransı

tr: Üst kesicinin harekete geçme süresi

m: Emniyet payı

Genellikle ∆t = 300 ms alınır.

Zaman karakteristikli seçici sistemin;

Avantajları

Koruma sistemi kendi kendini yedekler. Koruma sistemi arızadan dolayı aktif hale geçemeyip açtırma yapamazsa ∆t süre sonra C ünitesi aktif hale geçerek arızalı bölümü devreden çıkartır.

Dezavantajları

Kademe sayısı fazla olduğunda en üst kademedeki koruma ünitesi en uzun süreye sahip olacağından arıza temizleme süresi ekipmanın kısa devre dayanımı açısından uygun olmayabilir.

Uygulama

Zaman karakteristikli, seçici sistemde sistemden geçen akım rölenin ayarlanan akım eşik değerini aştığında zaman rölenin zaman mekanizması aktif hale geçer. İki tip zaman karakteristikli röle vardır.

Şekil 2: Koruma röleleri zaman karakteristikleri

1) Sabit Zamanlı Röleler

Uygulama şartları

ISA > ISB > ISC ve TA > TB > TC

olur. Seçici zaman aralığı ise genellikle 300 milisaniye alınır.

2) Ters Zamanlı Röleler

Rölelerin akım eşik değerleri In nominal akım değerlerine ayarlanırsa bu tip aşırı yük röleleri aynı zamanda kısa devre koruması da sağlar.

Uygulama şartları

InA > InB > InC

IsA = InA = InC

Zaman gecikmeleri alt taraftaki koruma rölesinde görülen maksimum akım için seçici zaman atralığı göz önüne alınarak yapılacaktır. Eğrilerin çakışmaması için aynı tip zaman eğrileri kullanılacaktır.