Potansiyometrenin İç Yapısı

Potansiyometre, elektronik devrelerde en çok kullanılan elemanlardan biridir. Değişken direncin ve buna bağlı olarak değişken gerilimin gerekli olduğu yerlerde potansiyometre kullanılır. Bu yazıda potansiyometrenin iç yapısını ve direnç değişiminin nasıl gerçekleştiğini inceleyeceğiz.

A- A+

23.06.2015 tarihli yazı 34670 kez okunmuştur.

Potansiyometre Devre Gerilim Direnç Elektrik Elektronik

Potansiyometre (kısaca pot da denir), elektrik devrelerinde değişken direnç ve buna bağlı olarak gerilim elde etmek için kullanılır. Üç uçlu bir elemandır. Ortasındaki mil ile direnç değişimi elde edilebilir. Genellikle ses kontrol devrelerinde, dimmer devrelerinde ve basit motor kontrolünde kullanılırlar.

Potansiyometrede direnç değişimi mekanik olarak, uçlara bağlı durumda olan direnç şeritleri ile elde edilir. Potansiyometrenin gövde kısmında iç içe geçmiş iki şerit bulunur. Dıştaki şerit, potansiyometrenin dıştaki uçlarına bağlıdır ve bu uçlar arasındaki direnç sabittir. İçteki şerit ise ortadaki uca bağlıdır ve bu şeride bağlı milin döndürülmesi ile orta uç ve diğer uçlardan herhangi biri arasındaki direnç değişir.

Şekil 1: Potansiyometrenin Dış Yapısı

►İlginizi Çekebilir: Kondasatörün İç Yapısı

Şekil 1'de, potansiyometreyi devreye bağlayacak olan bacakların yerleşimi gözüküyor.

Metal kapakçık, potansiyometrenin hareketli kısımlarını korumak içindir.

Şekil 2: Metal Kapakçık ve Potansiyometre

►İlginizi Çekebilir: Amplifikatör |Yükselteçler

Mile bağlı olan metal dişli, potansiyometrenin mekanik bağlantılarını sağlamak içindir. Örneğin potansiyometrenin bir güç kaynağına ya da ses amplifikatörü devresine bağlanması durumunda bu dişli yardımı ile cihazın kutusuna bağlantı yapılabilir.

Şekil 3: Potansiyometre

Şekil 3'de iç içe yerleştirilmiş halka şeklinde şeritler görülmektedir. Dıştaki siyah şerit, potansiyometrenin direncini oluşturan materyaldir. İçteki şerit ise iletkendir ve ortadaki uca bağlıdır. Bu şekle göre potansiyometrenin dıştaki uçlarında direncin neden sabit olduğu anlaşılmaktadır.

Şekil 4: Potansiyometre Miline Bağlı Fırça

►İlginizi Çekebilir: Dirençler | 1. Bölüm

Şekil 4'te ise, potansiyometrenin miline bağlı olan 'fırça' gözükmektedir. Bu fırça paslanmaz çelikten yapılır ve fırça uçları iki kısım halindedir. Fırçanın soldaki üç ucu, gövdedeki dış halkaya (dirençli olan halkaya) temas etmektedir. Sağdaki iki uç ise, içteki iletken halkaya temas eder.

Şekil 5: Potansiyometre ve Fırça

Şekil 5'de fırçaların şeritlere temas ettikleri pozisyon gösterilmiştir. Milin pozisyonu değiştikçe fırçaların iç içe halkalar üzerindeki yeri de değişeceğinden ortadaki uç ile dıştaki herhangi bir uç arasındaki direnç değişecektir. Yukarıdaki pozisyona göre, ön taraftaki (bize doğru olan) uç ile ortadaki uç arasındaki direnç yüksektir. Çünkü fırça, dıştaki şeridi daha çok taramıştır. Arka taraftaki (bize uzak olan) uç ile ortadaki uç arasındaki direnç ise düşüktür. Çünkü fırça, öndeki uca göre daha az alan taramıştır.