Raylı Sistemlerde IRIS ve EN50155 Neden Önemlidir? |
GSL Mühendislik

Tramvay ve trenlere elektronik ekipman kurarken dikkate alınması gereken birçok standart bulunmaktadır. Bu standartlardan biri olan EN50155, raylı sistem sektörü için kritik önemdedir.

A- A+

13.02.2023 tarihli yazı 9188 kez okunmuştur.

EN 50155:2017, demiryolu uygulamaları için vagonlarda kullanılan elektronik ekipmanı kapsayan bir Avrupa standardıdır. Uluslararası IEC-60571'e eşdeğerdir ve sıcaklık, nem, şok, titreşim ve diğer parametreler gibi hususları kapsar. EN50155, demiryolu uygulamaları için vagonlarda kullanılan elektronik ekipmanları mercek altına alır. Bu elektronik ekipmanların sıcaklık, nem, darbe, titreşim ve elektriksel girişim gibi birçok özelliğinin raylı sistem uygulamalarına uygunluk koşullarını belirler.

►İlginizi Çekebilir: IEC 62443 Uyumlu Ethernet Switchler |GSL Mühendislik

Ek bilgi sistemleri ve güvenlik açısından kritik ekipmanların bir araya geldiği trenler, hem teknik hem de yolcu açısından daha gelişmiş hale geldi. Tren izleme sensörleri, iklim kontrol sistemleri, aydınlatma ve kapı açma gibi elektrik sistemleri ve işlevleri, genellikle güç aktarma organının lokomotifinin içinde, aracın önünde veya arkasında bulunan trenin akü sistemi tarafından çalıştırılır. Kurulacak elektronik ekipman için, kullanım sırasında oluşabilecek şok, titreşim, güç kaynağı, elektromanyetik uyumluluk, aşırı voltaj, ESD ve geçici akımlar gibi çevresel faktörlerle ilgili belirli gereksinimlere uygun olmalıdır.

Demiryolu Araçları İçin Elektronik Ekipman Gereksinimleri Nelerdir?

Bu sistemler, telematik, motor kontrolü veya diğer kritik araç işlevleri için kullanılıyorsa, sağlam olmalı ve standart bir yerleşik bilgisayardan daha ağır kullanımı destekleyebilmelidir. Standartlar, demiryolu taşıtlarının 30 yıl boyunca 7/24 kesintisiz çalışması gerekliliğine dayanmaktadır. Bu nedenle, raylı kontrol sistemlerinin en kötü çevre koşullarına dayanacak şekilde tasarlanması gerekmektedir. Kontrol panellerinde alan genellikle sınırlı olduğundan, ekipmanların birbirine yakın monte edilebilmesi için sistemlerin birbirine yakın monte edildiğinde birbirini etkilememesi de önemlidir.

EN50155 Standardının Temelleri

► Sıcaklık: Sistemler, -40°C ile +85°C arasındaki geniş bir sıcaklık aralığında çalışabilmelidir. Ancak başlatma sırasında yalnızca bazı parçaların bu sıcaklık aralığını 10 dakika boyunca kapsaması gerekir. Güç kaynağı, termal yönetimin yanı sıra çok çeşitli voltaj ve yük koşullarında güç tüketimini azaltmak için verimli (yüzde 85 veya daha fazla) çalışmalıdır.

► Şok ve Titreşimler: Demiryolu taşıtları gibi engebeli bir ortama giren sistemler için darbe ve titreşim gereksinimleri çok önemlidir. Bu, ayrı bir standart (EN 61373) gerektirir. Şok ve titreşim gereksinimleri üç kategoriye ayrılır: arabaya monteli, bojiye monteli ve aksa monteli.

► Güç Kaynağı: Trenlerde, kritik ve acil durum sistemleri, bir tedarik kesintisi sırasında çalışmasını garanti altına almak için pillerle beslenir. Standart demiryolu akü voltajları şunlardır: 24, 36, 48, 72 ve 110V. Akü voltajının -%30 ile +%25 arasında olması gerekir; 100ms için ±%40'lık değişimler, ±1kV'a kadar dalgalanmalar ve 20ms'ye kadar güç kesintileri. Bu nedenle, güç kaynakları kritik bileşenlerdir ve belirtilen koşullara dayanabilmesi için çok sağlam olmaları gerekir.

► Elektromanyetik Girişim: EN50155 standardı, EN50121-3-2 standardını kullanır (demiryolu uygulamaları, elektromanyetik uyumluluk, demiryolu araçları). Bu, ekipmanın yakındaki diğer cihazlarla etkileşime girebilecek düzeyde gürültü üretmemesini sağlayan gereklilikleri gösterir.

Tip Onay Testleri

EN50155 belgesinin sonunda, tüm tip onay testlerinin ve bunların belirli bir elektronik ekipman üzerinde nasıl gerçekleştirileceğinin yanı sıra geçme/kalma kriterlerinin bir kontrol listesi bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

► Görsel inceleme
► Performans testi
► Düşük sıcaklıkta çalışma testi (2 saat boyunca minimum çalışma sıcaklığı)
► Kuru ısı testi (maksimum çalışma sıcaklığı 6 saat)
► Tam giriş voltajı aralığında çalışmanın onayı
► Dalgalanma, ESD ve geçici testler
► Elektrik yalıtım testi
► Titreşim, şok ve çarpma testi
► EMC Testi

IRIS ve EN50155

IRIS sertifikası, yani uzun adıyla International Railway Industry Standard (Uluslararası Demiryolu Endüstrisi Standardı), kendine has farklı ortam koşullarına sahip, dolayısıyla diğer endüstriyel sektörlere kıyasla çok farklı gereksinimleri ortaya çıkan raylı sistem sektörünün donanım standardizasyonu için ortaya çıkmıştır. IRIS ISO/TS 22163:2017 şeklinde de ifade edilebilen IRIS sertifikası, Avrupalı tren ve raylı sistem tedarikçilerinin kurduğu UNIFE tarafından oluşturulmuş, demiryolu sektöründe yüksek kaliteyi güvence altına almayı amaçlayan bir sertifikadır.

Aslında EN50155 standartı, IRIS’ten önce ortaya çıkan ve sektörde Avrupa’da yaygın olarak benimsenmiş bir standarttır.

Raylı sistem uygulamalarında kullanılan elektronik ekipmanlar, sürekli olarak uç sıcaklıklar, şiddetli darbe ve titreşim gibi, diğer endüstriyel uygulamaların aynı şiddette maruz kalmayabileceği zorlu koşullara karşı dayanıklı olmak zorundadır. EN50155 standardı, bu açıdan raylı sistemlerde kullanılacak elektronik ekipmanlarının çalışma koşullarına uyum sağlayabileceğini güvenceye almayı hedefler.

IRIS Sertifikasının Avantajları Nelerdir?

IRIS Belgelendirmesi, demiryolu sektöründe kaliteyi artırmak, verimliliği artırmak ve maliyetleri düşürmek için standardı belirlemiştir. IRIS Sertifikasyon, özellikle Avrupa Birliği pazarında artan rekabet baskısı nedeniyle demiryolu sektörü şirketlerinin karşı karşıya kaldığı zorlukların üstesinden gelmek için bir araçtır. Demiryolu endüstrisine tedarik sağlayan şirketlerin rekabet gücünü ve çekiciliğini artırarak dünyanın her yerinden en büyük demiryolu şirketleri tarafından geliştirilen en iyi uygulamaları takip etmesine yardımcı olur.

IRIS Sertifikasyonunun başarılı bir şekilde uygulanması, ister ekipman üreticileri, ister sistem entegratörleri, operatörler veya iş ortakları olsun, demiryolu sektöründeki tüm paydaşlar için bir kazan-kazan durumu yaratır. Daha genel olarak, IRIS Sertifikasyon planı, günlük hareketliliğimizi daha sürdürülebilir ulaşım modlarına doğru hareket ettiren demiryolunun çekiciliğini geliştirmeye yardımcı olur.

IRIS sertifikası almanın uluslararası tanınırlık, sunulan kalite güvencesi, rekabet avantajı, zaman ve maliyet tasarrufu gibi birçok faydası bulunur. Günümüzde demiryolu sektöründe birçok son kullanıcı, donanım tedarikçilerinin onaylanması için IRIS sertifikasına sahip olmayı ön şart koyar. IRIS veritabanının erişilebilirliği, tedarikçi firma bilgilerinin şeffaflığını da artırır. IRIS sertifikası söz konusu kuruluşun bünyesindeki kalite uygulamalarını ve tedarik zincirinin tamamını iyileştirmeyi hedefleyen bir standarttır. Buna ek olarak son kullanıcıların IRIS sertifikasına sahip olduğu belgelenmiş firmalara yönelik sistem denetimi ihtiyacı da azalır. Tüm bu yönleriyle IRIS sertifikası, demiryolu sektör paydaşları için birçok avantaj ortaya koymaktadır. Sektör paydaşları özelinde avantajları ele alacak olursak;

Donanım üreticileri, sertifikasyonun getirdiği iş yönetim sistemlerindeki gelişme ve verimlilik artışı sayesinde yüksek donanım kalitesini daha düşük masraflar ve müşteri memnuniyeti garantisiyle sağlayabilir. IRIS veritabanı sayesinde bulunabilirlikleri artar, onay süreçleri kısalır. IRIS sertifikasının getirdiği itibar, rekabet edebilirliklerini, pazarda görünürlük ve değerlerini artırır.

Sistem entegratörleri, tedarikçi değerlendirme ve onay süreçlerini IRIS sertifikası sayesinde kayda değer ölçüde kolaylaştırır. IRIS veritabanına erişilebilirlik sayesinde sertifikasyon hakkında güvenilir bilgiye sahip olurlar. Sundukları çözümün kalitesini güvenceye alırlar.

Sistem sahipleri, IRIS sertifikasıyla işlettikleri sistemin kalitesi, güvenliği ve sağlamlığına dair bir güvenceye sahip olur. Tüm iş yönetimi ve tedarik zinciri süreçlerinin verimli işlediğinden, hem donanım, hem vagon hem de sinyalizasyonda en iyi çözüme sahip olduklarından emin olurlar. Sistem gereksinimlerini dile getirebilecekleri bir muhatap da onlara sunulmuş olur.

Kimler IRIS Sertifikası Alabilir?

Bu sertifikanın ön şartları, kalite yönetim sistemi standardı ISO 9001’in şartlarına demiryolu sektörüne özel belirli şartların eklenmesiyle oluşturulmuştur. Denetimden geçen kuruluşun yönetim sistemleri bir puanlama prosedürü üzerinden değerlendirilir. Bu puanlamanın sonucunda gelişime ihtiyaç duyulan alanlar belirlenir.

"Şu anda 2306 aktif IRIS sertifikası bulunmaktadır."

Sertifikanın küresel geçerliliği ve prestiji, bu sertifikanın tüm dünyada demiryolu sektöründe yer alan, demiryolu bileşenlerinin üretimi, geliştirilmesi, proje yönetimi, bakımı ve onarımı çalışmalarına odaklanan şirketler tarafından bir rehber ve hedef olarak görülmesine neden olmuştur. Bu bileşenlere raylı sistem araçları ve sinyalizasyonu da dahildir.

Raylı Sistemlere Uygun Bir Haberleşme Çözümü

Uzun yıllardır IRIS sertifikalı çözümleriyle raylı sistem sektöründe haberleşme çözümleriyle öne çıkan iki marka var: Kyland ve Moxa. Bu iki firma, tren içinde ve demiryolu hattı boyunca kullanıma uygun IRIS sertifikalı Ethernet switch çözümleriyle öne çıkıyor.

Kyland'ın EN50155 ve IRIS sertifikalı Ethernet çözümleri, en temel yönetilemez modellerden Layer 3 omurga switch’lere kadar farklı ağ katmanlarına, 1U standardına uygun rafa monte edilebilen modellerden DIN-ray destekli seçeneklere, PoE destekli ve router özellikli donanımlara kadar geniş bir portföy sunuyor. Böylece demiryolu uygulamalarının her türlü farklı bağlantı ihtiyacına sorunsuz cevap verebilecek endüstriyel haberleşme sistemleri sağlıyorlar. Her iki markanın da donanımları, halihazırda dünya çapında birçok raylı sistemde kullanılmaya devam ediyor.

Kaynak: